کودتا خنثی شد/ رئیس‌جمهور سابق به کشور بازگردانده می‌شود؟

به گزارش اکوایران، دولت برزیل در حال تحقیق در مورد این مسئله است که چه کسانی شورش‌های ضددموکراتیک را در پایتخت  این کشور رهبری کردند.

بنا بر گزارش خبرگزاری رویترز، دادگاه عالی برزیل،  پس از آن که هزاران حامی ژایر بولسونارو، رئیس‌جمهور سابق راست افراطی، ساختمان‌های دولتی در این کشور را غارت کردند، اواخر روز یکشنبه فرماندار برازیلیا را به دلیل نقص امنیتی در پایتخت به مدت 90 روز از سمت خود تعلیق کرد. الکساندر دی موراس، قاضی دیوان عالی کشور هم‌چنین به پلتفرم‌های رسانه‌های اجتماعی فیس‌بوک، توییتر و تیک‌تاک دستور داد تا تبلیغات برای کودتا را مسدود کنند.

مقامات برزیل بررسی وقایع مربوط به بدترین حمله به نهادهای این کشور از زمان احیای دموکراسی در چهار دهه پیش را آغاز کرده‌اند و رئیس‌جمهور لوئیز ایناسیو لولا داسیلوا وعده داده که مسببین این شورش را به دست عدالت بسپارد.

ده‌ها هزار تظاهرکننده ضددموکراتیک روز یک‌شنبه به ساختمان‌های دادگاه عالی، کنگره و کاخ ریاست‌جمهوری این کشور حمله کردند و شیشه‌ها را شکستند، وسایل را غارت کردند، آثار هنری را تخریب کردند و متن اصلی قانون اساسی سال 1988 کشور را به سرقت بردند. اسلحه نیز از یک دفتر امنیتی ریاست جمهوری کشف و ضبط شد.

لولا، رئیس‌جمهور چپگرای برزیل، که در اول ژانویه به قدرت رسید، گفت که نیروی پلیس نظامی محلی که تحت نظر ایبانیس روچا، فرماندار برازیلیا -متحد سابق بولسونارو- قرار دارد، هیچ کاری برای جلوگیری از پیشروی معترضان انجام نداد. در واقع لولا مجبور شد فرمان مداخله فدرال در امنیت عمومی در پایتخت را صادر کرده و سپس وعده مجازاتی مثال‌زدنی برای رهبران حمله «فاشیستی» داد که هدفش تحریک یک کودتای نظامی بود که می‌توانست بولسونارو را به قدرت بازگرداند. لولا به خبرنگاران در  ایالت سائوپائولو گفت: «همه افرادی که این کار را انجام دادند، پیدا و مجازات خواهند شد».

این حمله سوالاتی را در میان متحدان لولا ایجاد کرد که چگونه نیروهای امنیت عمومی در پایتخت این‌قدر ناآماده بودند و به راحتی توسط آشوب‌گرانی که برنامه های خود را از چند روز پیش در رسانه‌های اجتماعی اعلام کرده بودند، تحت فشار قرار گرفتند. 

لولا بولسونارو را متهم کرد که پس از کمپین اتهامات بی‌اساس درباره تقلب در انتخابات پس از پایان حکومتش که با پوپولیسم ناسیونالیستی تفرقه‌انگیز مشخص می‌شد، حامیانش را برانگیخت. بولسونارو از فلوریدا، جایی که 48 ساعت قبل از پایان دوره مقام ریاست جمهوری‌اش به آن‌جا پرواز کرد، این اتهام را رد کرد و در توییتی نوشت که تظاهرات مسالمت‌آمیز دموکراتیک بود، اما تهاجم به ساختمان‌های دولتی «خطوط [قرمز] را رد کرد».

این تهاجم، که یادآور حمله دو سال پیش حامیان دونالد ترامپ، رئیس جمهور سابق آمریکا به ساختمان کنگره آمریکا بود، به سرعت توسط رهبران جهان، از جو بایدن، رئیس جمهور آمریکا و امانوئل مکرون، رئیس جمهور فرانسه گرفته تا سران کشورهای آمریکای لاتین، محکوم شد.

در همین شرایط، پلیس پس از سه ساعت ساختمان‌های عمومی آسیب دیده در پایتخت را بازپس گرفت و با گاز اشک‌آور جمعیت را متفرق کرد. فلاویو دینو وزیر دادگستری گفت 200 تظاهرکننده دستگیر شده‌اند، اما فرماندار روچا تعداد آن‌ها را 400 نفر اعلام کرد. دینو گفت که تحقیقات با هدف کشف صدها اتوبوسی که حامیان بولسونارو را به برازیلیا آورده‌اند، چه کسی تامین مالی کرده و هم‌چنین از روچا به دلیل عدم تدارک امنیت پایتخت را آغاز خواهد کرد.

اشغال ساختمان‌های دولتی حداقل از دو هفته پیش توسط حامیان بولسونارو در پلتفرم‌های پیام‌رسان رسانه‌های اجتماعی مانند تلگرام و توییتر برنامه‌ریزی شده بود، اما هیچ اقدامی از سوی نیروهای امنیتی برای جلوگیری از این حمله که یک گروه آن را «تصرف قدرت توسط مردم» خوانده بودند، انجام نشده بود. 

پیام‌هایی که رویترز در طول هفته مشاهده کرده حاکی از این است که این پیام‌ها اعضای چنین گروه‌هایی را  در چند شهر در سراسر کشور نقاط سازماندهی می‌کنند و از آنجا اتوبوس‌های اجاره‌ای به قصد اشغال ساختمان‌های عمومی به مقصد برازیلیا حرکت می‌کنند. این طرح شامل چادر زدن در مقابل مقر فرماندهی ارتش بود، همان جایی که گروه‌های کودتاچیان از زمانی که لولا در انتخابات اکتبر به سختی پیروز شد، در آن اردو زده بودند.

در اوایل بعدازظهر یک‌شنبه، زمانی که معترضان شروع به رسیدن به میدان برازیلیا کردند، به جای مهار، توسط خودروهای پلیس نظامی با چراغ‌های چشمک‌زن اسکورت شدند. پلیس ضدشورش تنها دو ساعت پس از شروع تهاجم در صحنه حاضر شد.

به نوشته آسوشیتدپرس،  در یک کنفرانس خبری اواخر یکشنبه، وزیر دادگستری برزیل گفت که ساختمان‌ها برای یافتن شواهدی از جمله اثر انگشت و تصاویر برای پاسخگویی به مردم بازرسی خواهند شد و ظاهراً شورش‌کنندگان قصد داشتند چنین اقداماتی را در سراسر کشور انجام دهند. فلاویو دینو، وزیر دادگستری، گفت که این اقدامات مصداق تروریسم و کودتا است و مقامات ردیابی کسانی را آغاز کرده اند که هزینه اتوبوس هایی را که معترضان را به پایتخت منتقل کرده اند، پرداخت کرده اند. او گفت: «آن‌ها در از بین بردن دموکراسی برزیل موفق نخواهند شد. ما باید این را به طور کامل و با تمام قاطعیت و قاطعیت بگوییم. ما راه جنایتکارانه را برای حل‌وفصل رقابت‌های سیاسی در برزیل نخواهیم پذیرفت. با یک جنایت‌کار مانند یک جنایت‌کار رفتار می‌شود».

در ماه‌های پس از شکست بولسونارو در انتخابات 30 اکتبر، برزیل در وضعیت لغزان و  آستانه‌ای قرار داشت و نگرانی از این بابت وجود داشت که ممکن بود او برای چسبیدن به قدرت هر راهی را دنبال کند. بولسونارو در میان حامیان سرسخت خود این باور را تقویت کرده بود که سیستم رای گیری الکترونیکی مستعد تقلب است - اگرچه او هرگز هیچ مدرکی ارائه نکرد. این در حالی بود که پسر قانونگذار او ادواردو بولسونارو جلسات متعددی با ترامپ، استیو بنن، متحد دیرینه ترامپ و جیسون میلر، مشاور ارشد کمپین انتخاباتی او برگزار می‌کرد.

نتایج انتخابات برزیل -تنگاتنگ‌ترین انتخابات در بیش از سه دهه اخیر در این کشور- به سرعت توسط سیاستمداران از همه طیف‌ها و هم‌چنین ده‌ها دولت به رسمیت شناخته شد و بولسونارو با محو شدن سریع از دید عمومی، تقریباً همه را شگفت زده کرد. او نه شکست را پذیرفت و نه قاطعانه فریاد تقلب زد، اگرچه او و حزبش درخواستی برای ابطال میلیون‌ها رأی ارائه کردند که به سرعت رد شد.

برزیلی‌ها از سال 1996 از رای‌گیری الکترونیکی استفاده کرده‌اند. کارشناسان امنیت انتخابات چنین سیستم‌هایی را نسبت به برگه‌های کاغذی علامت‌گذاری‌شده با دست امن‌تر می‌دانند. با این حال، سیستم برزیل به دقت مورد بررسی قرار می گیرد و مقامات داخلی و ناظران بین المللی هرگز شواهدی مبنی بر سوء استفاده از آن برای ارتکاب کلاهبرداری پیدا نکرده اند.

با این حال، حامیان بولسونارو از پذیرش نتایج خودداری کردند. آن‌ها راه‌ها و جاده‌ها را مسدود کردند و بیرون ساختمان‌های نظامی اردو زدند و از نیروهای مسلح خواستند که مداخله کنند. اعتراضات عمدتاً مسالمت آمیز بود، اما تهدیدهای تروریستی منفرد - از جمله بمب کشف شده در یک کامیون حامل سوخت که به سمت فرودگاه برازیلیا حرکت می‌کرد - نگرانی‌های امنیتی را برانگیخته بود.

دو روز قبل از مراسم تحلیف لولا در 1 ژانویه، بولسونارو به ایالات متحده پرواز کرد و در اورلاندو اقامت موقت کرد. بسیاری از برزیلی‌ها از اینکه او از شرکت در انتقال قدرت امتناع کرد، اما غیبت او اجازه داد که این انتقال بدون حادثه اتفاق بیفتد، ابراز آرامش کردند.

به گفته پائولو کالمون، استاد علوم سیاسی در دانشگاه برازیلیا: «بولسوناریسم همان استراتژی‌های ترامپیسم را تقلید می‌کند. 8 ژانویه ما -یک تجلی بی‌سابقه در سیاست برزیل- به وضوح از حادثه 6 ژانویه در کاپیتول‌هیل کپی‌برداری شده است. اپیزودهای غم‌انگیز امروز نشان‌دهنده تلاش دیگری برای بی‌ثبات کردن دموکراسی است و نشان می‌دهد که رادیکالیسم اقتدارگرا و پوپولیستی راست افراطی برزیل تحت فرمان رئیس جمهور سابق بولسونارو، «ترامپ آمریکای لاتین»، همچنان فعال است.»

بولسونارو با تهدیدات قانونی ناشی از تحقیقات متعدد در دادگاه عالی برزیل مواجه است و آینده او در ایالات متحده، جایی که وی با ویزای صادر شده فقط برای روسای جمهور مستقر سفر کرده، زیر سوال است. 

خواکین کاسترو، نماینده دموکرات کنگره گفت: «بولسونارو نباید در فلوریدا باشد. ایالات متحده نباید پناهگاه این اقتدارگرا باشد که الهام بخش تروریسم داخلی در برزیل است. او باید به برزیل بازگردانده شود».