استحکامات دفاعی رعب‌آور روسیه در اوکراین؛ شانس کیف برای پیشروی چقدر است؟

به گزارش اکوایران، آماده‌سازی چند ماهه اوکراین برای حمله متقابل آتی خود به منظور بازپس‌گیری سرزمین‌های اشغالی، به روسیه این امکان را داد که مواضع خود را در امتداد خط مقدم تقریباً 1000 کیلومتری تقویت کند.

تصاویر ماهواره‌ای بررسی شده توسط فایننشال‌تایمز و تجزیه و تحلیل کارشناسان نظامی نشان می‌دهد که روس‌ها شبکه‌ای چند لایه از خندق‌های ضد تانک، سنگر‌های پیچ در پیچ ، موانع بتنی «دندان اژدها»، موانع فولادی «جوجه تیغی»، سیم‌های تیغ‌دار و میدان‌های مین برپا کرده‌اند.

برادی آفریک، محقق و تحلیلگر اطلاعاتی منبع باز در مؤسسه امریکن انترپرایز که در حال ردیابی و نقشه‌برداری از استقرار دفاعی روسیه است، می‌گوید: «به نظر می‌رسد که نیروهای روسی واقعاً متوجه شده‌اند... که دفاع از بسیاری از مناطقی که آنها بر آن کنترل دارند، بدون مواضع مستحکم غیرممکن خواهد بود.»

او گفت که روسیه در ماه نوامبر «به طور جدی» ساخت استحکامات را آغاز کرد و هنگامی که نیروهایش قلمرو جدیدی را تصرف می‌کردند، به سرعت سعی در استقرار مواضع دفاعی در آن‌جا داشت و افزود که نیروهای روسی اخیراً کار بر روی استحکامات خود را «افزایش داده اند».

آفریک گفت: «در زمستان سکون مختصری اتفاق افتاد که احتمالاً به دلیل یخ زدگی زمین و دشوارتر شدن حفاری بود. اما از زمانی که زمین نرم شده است، ما شاهد افزایش چشمگیر حفر استحکامات، به ویژه در چند ماه گذشته بوده‌ایم.»

تحلیلگران نظامی گفتند که این استحکامات برای جلوگیری از پیشروی نیروهای اوکراینی کافی نیست، اما احتمالاً حمله آن‌ها را کند می‌کند.

ریسک‌ این ضد حمله برای اوکراین زیاد است. یک عملیات موفقیت‌آمیز می‌تواند به آن‌ها شتاب قابل توجهی بدهد، در حالی که تلاش می‌کنند نیروهای روسی را بیرون برانند، شرکای غربی را متقاعد کنند که به حمایت نظامی خود ادامه دهند، و در هر گونه مذاکرات آتی با مسکو، به کیف اهرم فشار بدهند. این امر همچنین به حفظ روحیه در میان جمعیت مقاوم اما خسته اوکراین که 15 ماه وحشت تهاجم تمام عیار روسیه را تحمل کرده‌اند، کمک می‌کند.

روسیه نیز با خطرات عمده‌ای مواجه است. اگر اوکراین بتواند کنترل هر یک از استان‌های دونتسک، لوهانسک، خرسون و زاپوریژیا - که ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهور روسیه در سپتامبر گذشته مدعی الحاق آن‌ها به روسیه شد- یا شبه‌جزیره کریمه که کرملین در مارس 2014 تصرف کرد را پس بگیرد، می‌تواند ضربه مهلکی به ارتشی وارد کند که همین حالا هم نشانه‌هایی از خستگی و درگیری‌های داخلی را نشان می‌دهد.

نشانه‌های اولیه ضد حمله اوکراین را می‌توان در آنچه کارشناسان نظامی «عملیات شکل‌دهی» می‌نامند مشاهده کرد - تاکتیک‌های رایجی که قبل از یک حمله در مقیاس بزرگ استفاده می‌شود. طی دو هفته گذشته، نیروهای اوکراین حملات موشکی و عملیات‌های خرابکاری متعددی را در مراکز فرماندهی و کنترل، انبارهای تسلیحات و سیستم‌های توپخانه روسیه انجام داده‌اند.

به گفته تحلیلگران، علیرغم انکار کیف، حملات پهپادها و انفجارهایی که تأسیسات نظامی در روسیه و حتی خود کرملین را هدف قرار دادند نیز نشان از دخالت اوکراین دارند. قبل از اینکه مسکو این هفته ادعا کند که شهر باخموت در شرق را به تصرف خود درآورده است، نیروهای اوکراینی به نیروهای روسیه در جناح‌های شمالی و جنوبی‌شان حمله کردند و چند کیلومتر مربع از خاک را پس گرفتند که اولین دستاورد آنها در این منطقه در چند ماه گذشته بود.

اما ناظران هنوز شاهد یک پیشروی گسترده در حد ضدحمله در پاییز گذشته اوکراین نبوده‌اند، زمانی که نیروهای کیف منطقه شمال شرقی خارکف را در نوردیدند و شهر جنوبی خرسون را بازپس گرفتند.

میکولا بیلیسکوف، محقق موسسه ملی مطالعات استراتژیک مستقر در کیف، گفت: «شکستن خطوط دفاعی چندلایه روسیه بدون تحمل خسارات سنگین بسیار دشوار خواهد بود.»

وی افزود که موفقیت مستلزم هماهنگی کامل واحدهای مختلف با استقرار خودروهای زرهی، توپخانه، مین‌زدایی و پدافند هوایی است.

بیلیسکوف گفت: «موانع به تنهایی جلوی پیشروی نیروها را نمی‌گیرد. آنها تنها در صورتی [موثر] خواهند بود که نیروها به درستی مستقر شوند و با آتش توپخانه، حملات هوایی و مانور نیروهای ذخیره تکمیل شوند.»

راب لی، کارشناس ارشد موسسه تحقیقات سیاست خارجی، گفت استحکامات روسیه برای هدایت نیروهای اوکراینی به سمت مناطقی طراحی شده است که در آن در معرض آتش شدید قرار می‌گیرند.

او گفت: «زمانی که چندین خط دفاعی داشته باشید، حتی اگر اوکراین با موفقیت از خط اول بگذرد، روسیه زمان کافی برای تقویت خط دوم یا سوم دارد».

به گفته کارشناسان، احتمالاً تمرکز اصلی نیروهای اوکراینی در جنوب خواهد بود – چیزی که مسکو از آن مطلع است، حتی با وجود اینکه ولودیمیر زلنسکی، رئیس‌جمهور اوکراین و رهبران نظامی‌اش، برنامه‌های عملیاتی را کاملاً محرمانه نگه داشته‌اند.

افریک گفت: «در حوالی نوامبر و بیشتر در سال جدید، [نیروهای روسی] ساخت و سازها را به ویژه در جنوب اوکراین افزایش دادند. توپوگرافی آنجا بسیار مسطح‌تر است و زمین‌های باز گسترده‌ای وجود دارد. این به یک اولویت برای نیروهای روسیه تبدیل شد که از استحکام خطوط دفاعی [آنجا] مطمئن شوند.»

تصاویر ماهواره‌ای نشان می‌دهند که قوی‌ترین بخش خط مقدم روسیه در استان زاپوریژژیا جنوبی است، جایی که انتظار می‌رود اوکراین سعی کند از آن عبور کند و کوریدور زمینی که قلمرو روسیه را به کریمه اشغالی متصل می‌کند، قطع کند. این نقطه اتصال برای تدارکات و تدارکات نظامی روسیه بسیار مهم است.

تصویر ماهواره‌ای استحکامات روسیه را در اطراف فرودگاه بردیانسک در نزدیکی دریای آزوف نشان می‌دهد

روسیه هزارتوی پیچیده‌ای از خندق‌های ضد تانک، سنگرها، موانع بتنی و فولادی، سیم تیغ‌دار و میدان‌های مین را در این منطقه ساخته است. فرودگاه بردیانسک در نزدیکی دریای آزوف، که پایانه هواپیماهای نظامی روسیه است، توسط سنگرهای عمیق و سه لایه موانع «دندان اژدها» بتنی احاطه شده است.

لی گفت که ملیتوپل و بردیانسک مکان‌های «بدیهی» برای استحکامات روسیه بودند. او افزود که اگر اوکراین هر کدام را پس بگیرد، قلمرو قابل توجهی به دست خواهد آورد و نیروهایش را قادر می سازد تا کارزارهای بعدی را به طور موثرتری انجام دهند.

اوکراین احتمالاً از وسعت میدان نبرد استفاده می‌کند تا دشمن خود را قافلگیر کند. به گفته کارشناسان، علیرغم دفاع گسترده روسیه، طول بسیار زیاد خط مقدم به معنای تقسیم شدن و تحلیل رفتن نیروهای کرملین است.

آندری زاگورودنیوک، رئیس مرکز راهبردهای دفاعی اوکراین و وزیر دفاع سابق اوکراین، گفت: «طول خط مقدم به نفع ما است. [نیروهای روسیه] در طول این خط مقدم پراکنده هستند و ما همیشه می‌توانیم مناطقی را پیدا کنیم که آنها انتظار ما را ندارند.»

دارا ماسیکو، پژوهشگر ارشد سیاست در اندیشکده رند، گفت که عملکرد روسیه به عوامل متعددی بستگی دارد، از جمله اینکه آیا خط مقدم آنها توسط «پرسنل خسته، بی‌انگیزه و به طور ناکافی آموزش‌دیده » اداره می‌شود.

او گفت: «روحیه سربازان روسی متغیر است، از خسته تا کاملاً بی‌انگیزه -و این مهم است.»

به گفته لی عوامل دیگر شامل این است که آیا روسیه مهمات خود را در تلاش برای تصرف باخموت - طولانی‌ترین و خونین‌ترین نبرد سال گذشته - تمام کرده است و اینکه آیا نیروهای تازه بسیج شده آن برای نبرد آینده آماده هستند یا خیر.

لی گفت: «آنها لزوماً آنقدر تجربه رزمی ندارند. بسیاری از آنها فقط سنگر نگه داشته اند. مسئله این است که آیا آنها در مبارزه خواهند ماند یا فرار خواهند کرد؟»