بازنده بزرگ انتخابات تایوان؛ چه اتفاقی در راه است؟

به گزارش اکوایران، شی جین‌پینگ، رهبر چین موقعیت کشورش به عنوان یک ابرقدرت را به وعده‌ای خاص گره زده است: اتحاد سرزمین مادری با تایوان که حزب کمونیست چین آن را سرزمینی مقدس و از دست رفته می‌داند. چند هفته پیش، شی این اتفاق را «امر تاریخی غیرقابل‌اجتناب» خواند.

به نوشته دِیمیِن کِیو در روزنامه نیویورک تایمز، نتیجه انتخابات روز شنبه تایوان واگذاری ریاست‌جمهوری برای سومین بار متوالی به حزبی بود که بر هویت دموکراتیک مستقل تایوان تأکید دارد. این نتیجه رویای چین برای اتحاد مجدد با جزیره را ناکام گذاشت.

استقلال غیررسمی

پس از کمپین‌هایی که در آن‌ها جمعیت عظیمی فریاد می‌زدند، می‌رقصیدند و پرچم‌های کشور را به اهتزاز در می‌آوردند، رأی‌دهندگان تایوان هشدارهای چین مبنی بر اینکه رأی به حزب مترقی دموکراتیک به معنی رأی به جنگ است را نادیده گرفتند.

قرار است لای چینگ-ته، پزشک سابق و معاون فعلی رئیس‌جمهور که پکن او را جدایی‌طلبی سرسخت می‌داند، رهبر بعدی تایوان شود. این اتفاق سرکشانه و استقلال‌خواهانه‌ای است که آنچه را قبلاً بسیاری می‌دانستند، ثابت کرد: اذیت و آزار اقتصادی و نظامی تایوان توسط پکن تنها باعث شد که تمایل جزیره برای محافظت از استقلال واقعیش و عبور از سایه بزرگ چین را تقویت کند.

سوزان شیرک، پژوهشگر و استاد دانشگاه کالیفرنیا در سن دیگو و نویسنده کتاب «بیش از حد: چگونه چین از ریل خیزش صلح‌آمیز خود خارج شد» می‌گوید: «رویکرد افراطی و سختگیرانه چین جواب نداد. این واقعیت سیاست تایوان است».

این تحول فرهنگی و سیاسی با خطراتی همراه است. پیروزی لای باعث شد که شی با شکستی در رویای اتحاد با تایوان روبرو شود. در حالی که طی ماه‌ها یا سال‌های واکنش کامل خود را نشان خواهد داد، دفتر امور تایوان چین در شنبه‌شب گفت که این انتخابات نمی‌تواند جهت روابط میان‌تنگه‌ای را تغییر دهد. این بیانیه عملاً تضمین کرد که پویایی حاشیه‌ها و تنش‌ها ادامه خواهد یافت و به احتمال زیاد تشدید خواهد شد.

چین و ایالات متحده تایوان را به میدان آزمایش حساسیت‌ها و بینش‌های رقابتی تبدیل کرده‌اند. برای پکن، جدابودن جزیره میراث جنگ داخلی چین بوده که ایالات متحده نباید هیچ‌گونه دخالتی در آن داشته باشد. از نظر واشنگتن، تایوان ۲۳ میلیون نفره که کارخانه ریزپردازنده‌های جهان است، اولین خط دفاع از ثبات جهانی به شمار می‌رود.

حساسیت ماجرا به اهمیت هر کلمه یا سیاستی که لای یا حزبش گفته یا اتخاذ کند، می‌افزاید. با احساس استقلال تایوان و دیدگاه مخالف چین، انتظار نمی‌رود که شی بیکار بنشیند.

قبل از انتخابات، مقامات چینی در سرمقاله‌ها و اظهارنظرهای رسمی لای را یک شرور، عامل سرسخت استقلال تایوان، ویرانگر صلح میان‌تنگه‌ای و به طور بالقوه، موجب جنگی خطرناک می‌دانستند.

در طول مبارزات انتخاباتی، لای ۶۴ساله که سیاستمداری کهنه‌کار بوده و به خاطر عزم قویش مورد احترام طرفداران است، گفت که تایوان نیازی به استقلال رسمی ندارد. او در کنفرانس خبری پساپیروزی خود گفت که به دنبال رویکردی متعادل برای روابط میان‌تنگه‌ای از جمله «همکاری با چین» و پیروی از مسیر تسای اینگ-ون، سلف خود خواهد بود.

اما احتمال کمی وجود دارد که چین نیز نظر خود را تغییر دهد.

حتی با زور

ژو سونگلینگ، استاد مطالعات تایوان در دانشگاه یونیون پکن گفت: «لای چینگ-ته شخصیتی هیجانی و از نظر سیاسی غرض‌ورز است. بنابراین نمی‌توانیم احتمال وقوع تحولات غیرقابل پیش‌بینی و ناشناخته را در دوران تصدیش رد کنیم».

او با اشاره به اینکه نگاه شی در مورد تایوان کاملاً روشن بوده و قبلاً گفته که در صورت لزوم، برای اتحاد تایوان از زور استفاده خواهد کرد، افزود: «متأسفانه وضعیت خطرناکیست».

ناظران غربی سیاست چین نیز چندان خوشبین نیستند.

ایوان اس. مدیروس، استاد مطالعات آسیایی دانشگاه جورج تاون گفت: «روابط ایالات متحده و چین و روابط میان‌تنگه‌ای در چهار سال آینده پایدار نخواهد بود».

مانند دیگر تحلیلگران، او نیز اذعان کرد که انتظار مجموعه‌ای آشنا از تاکتیک‌های فشار توسط پکن را دارد.

در کمترین حالت، چین به تلاش برای دستکاری سیاست تایوان با اطلاعات نادرست، تهدیدها و اهرم‌های اقتصادی ادامه خواهد داد. مقامات چینی همچنین اشاره کرده‌اند که می‌توانند تجارت تایوان را هدف قرار داده و امتیازات تعرفه‌ای بیشتری را حذف کنند.

مانورهای نظامی گسترده نیز از دیگر احتمالات است. جت‌های جنگنده، پهپادها و کشتی‌های چینی تقریباً روزانه در نزدیکی تایوان پرسه می‌زنند.

پکن همچنین نشان داده که به آزار و اذیت واشنگتن برای فشارآوردن به تایوان و کاهش حمایت نظامیش، ادامه خواهد داد. پیام‌های هشدار در حال تبدیل‌شدن به نورم مشترک دیپلماسی ایالات متحده و چین است.

حامی تمام‌قد

در آستانه انتخاب تایوان، لیو جیانچائو، رئیس بخش بین‌المللی حزب کمونیست چین با آنتونی بلینکن، وزیر امور خارجه ایالات متحده در واشنگتن دیدار کرد. ایالات متحده گفت که بلینکن «بر اهمیت حفظ صلح و ثبات در سراسر تنگه تایوان تأکید داشت».

بر اساس گزارش رسمی دولت چین، لیو به احتمال زیاد به ایالات متحده هشدار داد که «در منطقه تایوان» مداخله نکند؛ شکایتی که عاملش سفر آتی هیئتی از مقامات سابق آمریکا به تایپه پس از انتخابات تایوان بود. البته پس از انتخابات تایوان، این دیدارها صورت گرفت. وزارت امور خارجه چین «اقدام وقیحانه طرف آمریکایی» را محکوم کرد.

با این حال، در واشنگتن هیچ برنامه‌ای برای کشیدن ترمز یا حتی محدودکردن همکاری‌ها با تایوان وجود ندارد؛ دقیقاً برعکس. سال گذشته، دولت بایدن ۳۴۵ میلیون دلار کمک نظامی به تایوان را اعلام کرد. لوایح کنگره همچنین روابط اقتصادی با تایوان را تقویت کرده، سیاست مالیاتی را کاهش می‌دهد و پایه‌ای برای تحریم‌های اقتصادی علیه پکن در صورت حمله به تایوان ایجاد می‌کند.

تحلیلگران می‌گویند که با داشتن تجربه همکاری با آمریکایی‌ها به عنوان معاون رئیس‌جمهور، لای می‌تواند سریع‌تر برنامه خود را پیش ببرد.

ایالات متحده می‌تواند همکاری امنیت سایبری با تایوان را افزایش داده و شبکه‌های ارتباطی را تا حدی تقویت کند که مرز بین دو کشور را با اشتراک‌گذاری اطلاعاتی محو کند. این امر می‌تواند پس از استقرار تجهیزات لجستیکی نظامی در جزیره اتفاق بیافتد.

همچنین همه می‌دانند که مستشاران نظامی آمریکایی که عمدتاً از افسران بازنشسته تشکیل می‌شوند، در تایوان حضور دارند. برخی از مقامات تایوانی آن‌ها را «معلمان زبان انگلیسی» می‌نامند. زیر نظر لای، ممکن است بسیاری دیگر نیز به جزیره بیایند.

ونتی سونگ، دانشمند علوم سیاسی برنامه مطالعات تایوان دانشگاه ملی استرالیا گفت: «در حال حاضر، پکن از این مسائل چشم‌پوشی می‌کند، اما سؤال این است که تا چه اندازه می‌تواند تحمل کند»؟ او افزود: «امیدواریم که هر اقدام جدید تحریک‌کننده نبوده و موجب برانگیختن یا توجیه واکنش گسترده چین نشود».

هویت ضدچینی

البته جنگ اجتناب‌ناپذیر نیست. ممکن است در حال حاضر، زمانی که چین درگیر اقتصادی آشفته بوده و ایالات متحده نیز سرگرم جنگ در اروپا و خاورمیانه است، احتمال جنگ در تایوان کمتر باشد.

برخی از تحلیلگران همچنین امیدوارند که شی راهی برای ادعای پیروزی در انتخابات تایوان و توجیه تضاد پیروزی استقلال‌طلبان تایوانی با رویای اتحاد پیدا خواهد کرد. زیرا در حالی که نامزد حزب سوم با شعار حد وسط در روابط با چین توانست ۲۶ درصد رأی بیاورد، لای تنها با ۴۰ درصد برنده شد.

پروفسور شیرک گفت: «این در راستای منافع ملی چین است که مسیر ادغام مسالمت‌آمیز را پیش گرفته تا مجبور به جنگ نشود. افراد زیادی این تعامل و واکنش پکن را تماشا می‌کنند. همه ذی‌نفعان به نظاره نشسته‌اند».

اما شی کار زیادی برای ترمیم وجهه چین در تایوان نمی‌تواند انجام دهد. در نظرسنجی‌های اخیر، کمتر از ۱۰ درصد پاسخ‌دهندگان تایوانی، چین را قابل اعتماد می‌دانستند.

بیشتر تایوانی‌ها آینده خود را به دور از چین می‌بینند. روز شنبه، بسیاری گفتند که امیدوارند دولت بتواند از صنعت قدرتمند نیمه‌هادی‌ها برای ایجاد ارتباط با آسیای جنوب شرقی و اروپا استفاده کند.

به نظر می‌رسید در طول مبارزات انتخاباتی، هرگونه هویت چینی مردم تایوان پاک شده است. اگرچه تایوان رسماً جمهوری چین نام دارد که میراث فرار ملی‌گرایان چینی به جزیره است، اما اشاره زیادی به نام «جمهوری چین» نمی‌شود. حتی راهپیمایی‌های لای، حامیانش ژاکت‌های سبز درخشان به تن داشتند که پشت آن به انگلیسی نوشته شده بود «تیم تایوان».

حتی حزب ناسیونالیست که به طرفداری از روابط نزدیکتر با پکن معروف است، بر بازدارندگی، حفظ وضعیت موجود و هویت تایوانی تاکید دارد. نامزد آن با چنان لهجه غلیظ تایوانی صحبت می‌کرد که چینی‌زبان‌هایی که با لهجه محلی آشنا نبودند، برای فهم حرف او مشکل داشتند.

از بسیاری جهات، انتخابات ربط زیادی به سیاست کشور در قبال چین نداشت. علت اینکه مسائل مربوط به هزینه‌های زندگی بر انتخابات غالب شد این بود که برنامه نامزدها در سیاست خارجی همگی با آنچه اکثر مردم می‌گویند، همسو بود: ارتش قوی‌تر، روابط نزدیک‌تر با جهان دموکراتیک و تعهد به حفظ وضعیت موجود با اجتناب از تحریک پکن.