شکست بازدارندگی آمریکایی؛ سایه تیره بر سرنوشت دریای سرخ

به گزارش اکوایران، بیش از سه ماه از زمانی که ایالات متحده ائتلاف دریایی خود به نام «عملیات نگهبان سعادت» را به همراه حملات هوایی آمریکا و انگلیس در ژانویه آغاز کرد، می‌گذرد که هدف آن بازداشتن حوثی‌های یمن از حمله به ترانزیت تجاری دریای سرخ است.

به نوشته جاناتان فنتون هاروی، تحلیل گر مسائل منطقه‌ای در وبگاه العربی الجدید، علی‌رغم تلاش‌های ایالت متحده و متحدانش، حملات پهپادی و موشکی حوثی‌ها به طیف وسیعی از محموله‌های ترانزیتی بین‌المللی و هم‌چنین نیروهای دریایی تحت رهبری آمریکا کاهش نیافته است.

نهایتاً بن‌بست جاری پرسش‌هایی را در مورد امنیت آینده منطقه و یمن و همچنین پتانسیل آن برای افزایش نفوذ ایران با توجه به حمایتش از حوثی‌ها برانگیخته و تردیدهایی را در مورد اینکه توان ایالات متحده به ادامه گشت‌زنی در این مسیر ترانزیتی حیاتی که معمولاً ۱۰ تا ۱۵ درصد از تجارت جهانی و ۳۰ درصد محصولات هیدروکربن جهان از آن می‌گذرد، ایجاد کرده است.

سیاست ناپایدار غرب

فراتر از تشکیل ائتلافی دریایی از متحدان غربی به بهانه محافظت از حمل‌ونقل و در عین حال، حملات هوایی برای تضعیف توانایی‌های نظامی حوثی‌ها، به نظر می‌رسد دولت جو بایدن فاقد برنامه‌ای جامع برای رسیدگی به این بحران است.

همانطور که براع شیبان، تحلیلگر یمنی نوشت، واکنش و حملات هوایی به رهبری آمریکا «نشان‌دهنده پایداری سیاست غرب در قبال یمن نبوده، بلکه نشان می‌دهد که یک استراتژی نظامی سردرگم بوده که بعید است نتیجه‌بخش باشد».

در واقع، پس از نزدیک به هشت سال جنگ وحشیانه در یمن که جان بیش از ۳۷۷ هزار نفر را به طور مستقیم و غیرمستقیم گرفته، حوثی‌ها قلمروی خود را گسترش داده و خود را به عنوان نمایندگان رسمی در این کشور معرفی کرده‌اند. این در حالی است که این کشور همچنان بین حوثی‌ها، دولت مستعفی و نیروهای جنوب مورد حمایت امارات متحده عربی تقسیم شده است.

توقف روند صلح به رهبری سازمان ملل متحد از زمان آتش‌بس آوریل ۲۰۲۲ نیز به حوثی‌ها اجازه داده تا خلأ ناشی از حکومت فروپاشیده یمن را پر کنند. این ابتکارات دیپلماتیک بین‌المللی در بحبوحه تمرکز بر تنش‌های گسترده منطقه‌ای بیشتر مورد بی‌توجهی قرار گرفته است. به نظر می‌رسد موقعیت حوثی‌ها تقویت خواهد شد.

در حالی که اعتقاد بر این بود که حملات هوایی اولیه توانایی‌های حوثی را کاهش داده، مقامات آمریکایی اعتراف کرده‌اند که یافتن بسیاری از انبارهای تسلیحاتی حوثی‌ها چالشی برای آن‌ها بوده که نشان‌دهنده نقطه کوری در اطلاعات آمریکاست.

در طول جنگ یمن، حوثی‌ها توانایی و انعطاف‌پذیری خود در برابر حملات هوایی ائتلاف به رهبری عربستان سعودی را با دارایی‌های نظامی پراکنده در مناطق کوهستانی و شهری، نشان داده‌اند.

پس از حملات هوایی، کشتی‌های جنگی آمریکا و انگلیس مورد حمله موشک‌های بالستیک و پهپادهای انتحاری قرار گرفته‌اند که آن‌ها را مجبور به رهگیری کرده است.

با توجه به فقدان توانایی موشکی ناوگان نیروی دریایی سلطنتی بریتانیا برای ضربه‌زدن به اهداف حوثی‌ها، نیروی هوایی سلطنتی مجبور شده از پایگاه خود در قبرس برای پشتیبانی از حملات هوایی آمریکا عمل کند؛ در حالی که نیروی دریایی آن‌ها تنها می‌تواند پهپادهای حوثی را رهگیری کند.

توماس جونو، استاد دانشگاه آتاوا به العربی الجدید گفت: «تصور هرگونه استراتژی که بتواند حوثی‌ها را مجبور به توقف حملاتشان کند، بسیار دشوار است. آن‌ها احتمالاً محاسبه می‌کنند که متحمل‌شدن خسارت محدود از حملات ایالات متحده ارزشش را دارد».

پیروزی بر افکار عمومی

قطعاً این بن‌بست تا حدودی برای حوثی‌ها یک برد خالص به حساب می‌آید. اگرچه آن‌ها تا ماه مارس حداقل ۳۴ رزمنده را از دست داده‌اند، اما این مسئله باعث محبوبیت بیش از پیش آن‌ها میان یمنی‌ها و همچنین سایر نقاط منطقه شده است. آفراه نصار نوشت: «حوثی‌ها از عملیات نظامی غرب علیه خود برای تقویت محبوبیتشان نزد مردم عرب طرفدار فلسطین استفاده می‌کنند». او افزود که قراردادن مجدد حوثی‌ها به عنوان گروه تروریستی توسط آمریکا تأثیر کمی در تضعیف این گروه خواهد داشت و تنها باعث کاهش کمک‌ها به یمنی‌های فقیر خواهد شد.

حوثی‌ها اقدامات خود را در راستای حمایت از فلسطینیان و نوعی «فشار» علیه اسرائیل در میانه جنگ علیه منطقه محاصره‌شده غزه معرفی کرده‌اند. این اقدام تا حدودی بر اسرائیل فشار وارد کرده است. در ۲۰ مارس، مدیریت بندر اسرائیلی ایلات در سرزمین‌های اشغالی اعلام کرد که پس از کاهش ۸۵ درصدی فعالیت‌های تجاری این بندر، حدود ۵۰ درصد از کارکنان خود را اخراج خواهد کرد.

اگر نهایتاً آتش‌بس برقرار شود، ممکن است حوثی‌ها با اعمال فشار بر اسرائیل و پشتیبانان غربیش آن را به عنوان یک «پیروزی» برای جلب حمایت بیشتر مردم یمن اعلام کنند.

با این حال، پیامدهای این حملات فراگیر شده و تأثیر قابل توجهی بر تجارت بین‌المللی گذاشته است. از اوایل دسامبر، حمل‌ونقل کالا از طریق جنوب دریای سرخ تقریباً ۷۰ درصد کاهش یافته است، در حالی که حمل نقل کانتینری حدود ۹۰ درصد کاهش را تجربه کرده و تردد کشتی‌های حمل گاز تقریباً به طور کامل متوقف شده است.

اگرچه حوثی‌ها به چین و روسیه اطمینان دادند که محموله‌های آن‌ها به دلیل اتحاد با ایران در امان خواهند بود، اما چندین «شلیک اشتباه» منجر به آسیب‌دیدن کشتی‌های تجاری هر دو کشور شد. همچنین برخی از محموله‌های صادراتی و وارداتی این کشورها نیز مجبور به تغییر مسیر شده‌اند.

تعمیق نفوذ ایران

با آینده‌ای نامشخص در مورد ثبات دریای سرخ، حوثی‌ها توانمندی‌های تسلیحاتی خود را ارتقا داده‌اند. این گروه در ماه مارس ادعا کرد که موشک‌های مافوق‌صوت به دست آورده که «به سرعت ۸ ماخ (یعنی هشت برابر سرعت صوت) رسیده و با سوخت جامد کار می‌کند».

رهگیری این موشک‌ها به دلیل سرعت بسیار زیادشان دشوار است. موشک‌های ساحل به دریای «رعد»، موشک‌های کروز قدس-صفر و موشک‌های توفان نیز در زرادخانه آن‌ها وجود دارد. توانمندی‌های پیشرفته فعلی حوثی‌ها، حمایت مداوم ایران را برجسته می‌کند، چیزی که آژانس‌های اطلاعاتی آمریکا و غرب بارها مدعی آن شده‌اند. حمایت مداوم تهران همچنین باعث تجدید قوای نیروهای حوثی از جمله انبارهایی می‌شود که در حملات هوایی نابود شده‌اند.

نبیل البکری، پژوهشگر یمنی مستقر در استانبول به العربی الجدید گفت که حملات هوایی و بازدارندگی نتیجه‌بخش نیستند. او مدعی شد: «اگر حمایت واقعی بین‌المللی برای دولت مستعفی یمن به منظور بیرون‌راندن حوثی‌ها وجود نداشته باشد، در آن صورت، شکی نیست که این گروه تهدیدی دائمی برای منافع غرب در دریای سرخ و جاهای دیگر خواهد بود». البکری افزود که اقدامات حوثی‌ها باعث تقویت «منافع ایران» در خلیج فارس و دریای سرخ می‌شود.

پس از حمله اسرائیل به کنسولگری ایران در سوریه، ایران وعده تلافی داده که ممکن است شامل عملیات‌های سطح پایین باشد. شاید تشویق حوثی‌ها به انجام حملات بیشتر در دریای سرخ نیز بخشی از آن باشد.

عدم قطعیت آینده

بدون اقدامی جامع از سوی غرب، تهدید حوثی‌ها علیه آن‌ها به زودی ناپدید نخواهند شد. توماس جونو گفت: «در صورتی که آتش‌بس غزه برقرار شود، این احتمال وجود دارد که آن‌ها حملات خود را متوقف کنند. اما این تنها موقتی خواهد بود». او مدعی شد: «هیچ شکی وجود ندارد که آن‌ها در آینده برای گرفتن امتیاز یا صرفاً برای اعمال فشار بر اسرائیل، عربستان سعودی یا ایالات متحده دوباره از تهدید کشتیرانی در دریای سرخ دریغ نخواهند کرد».

نهایتاً ظهور حوثی‌ها چالش جدیدی برای تلاش‌های غرب جهت محافظت از خطوط کشتیرانی بین‌المللی ایجاد کرده است. همچنین این موضوع نقص‌های استراتژی آمریکا در دنبال‌کردن بازدارندگی و اعمال نفوذ از طریق زور و در عین حال، نادیده‌گرفتن و غفلت از ثبات یمن را برجسته می‌کند.

بازیگران بین‌المللی می‌توانند همزمان برای پایان‌دادن به جنگ غزه تلاش کرده و همچنین تلاش‌های دیپلماتیک جامعی را برای ثبات یمن در پیش بگیرند. کشورهای عرب حوزه خلیج فارس که در این رویارویی در حاشیه قرار گرفته‌اند، از جمله عربستان سعودی و عمان، مطمئناً چنین رویکردی ترجیح می‌دهند، به ویژه با توجه به نگرانی‌های خودشان در مورد بی‌ثباتی یمن.

اما در حالی که احتمال چنین اتفاقی بعید به نظر می‌رسد، دوره‌ای نامشخص بر سرنوشت دریای سرخ سایه افکنده است.