فراتر از یک رهبر معمولی؛ مردی که کلید جنگ غزه در دستان اوست

به گزارش اکوایران، پس از حمله ۷ اکتبر حماس به اسرائیل که جرقه جنگ غزه را زد، رهبران ارشد اسرائیل یحیی سنوار، بلندپایه‌ترین مقام این گروه در این منطقه را هدف شماره یک خود دانست. با در نظر گرفتن او به عنوان طراح این حمله، اسرائیل ترور سنوار را به عنوان هدف اصلی حمله ویرانگر خود معرفی کرد.

نماد شکست‌های جنگ اسرائیل

به نوشته نیویورک تایمز، هفت ماه بعد، زنده‌ماندن سنوار نماد شکست‌های جنگ اسرائیل است که بخش اعظمی از غزه را ویران کرده، اما رهبری ارشد حماس را تا حد زیادی دست‌نخورده باقی گذاشته و نتوانسته اکثر کسانی که در حمله ۷ اکتبر به اسارت گرفته شده بودند را آزاد کند.

بر اساس اظهارات مقامات حماس، اسرائیل و ایالات متحده، حتی با وجود تلاش مقامات اسرائیلی برای کشتن سنوار، آن‌ها مجبور شده‌اند، هرچند به صورت غیرمستقیم، برای آزادی اسرای باقی‌مانده با او مذاکره کنند. سنوار نه تنها به عنوان یک فرمانده با اراده قوی، بلکه به عنوان یک مذاکره‌کننده زیرک که با وجود حضور در میز مذاکره با فرستادگان اسرائیلی، از پیروزی اسرائیل در میدان نبرد جلوگیری کرده، ظاهر شده است.

با وجود این‌که مذاکرات با میانجی‌گری مصر و قطر انجام می‌شود، اما برخی از این مقامات می‌گویند که پیش از موافقت با هرگونه امتیازی، رضایت سنوار که گفته شده در شبکه‌ای از تونل‌های زیر غزه حضور دارد، برای مذاکره‌کنندگان حماس ضروری است.

فراتر از یک رهبر معمولی

مقامات حماس تأکید دارند که سنوار حرف آخر را در تصمیمات گروه نمی‌زند. اما به گفته دوستان و دشمنان او، هرچند سنوار به لحاظ فنی بر کل جنبش حماس قدرت ندارد، اما نقش رهبری او در غزه و شخصیت قاطعش اهمیت فوق‌العاده‌ای به نحوه عملکرد حماس می‌دهد.

صلاح‌الدین العوضه، عضو حماس و تحلیل‌گر سیاسی که در دهه ۱۹۹۰ و ۲۰۰۰ در دوران زندان مشترکشان در اسرائیل با سنوار دوست شد، گفت: «هیچ تصمیمی بدون مشورت با سنوار قابل اتخاذ نیست». العوضه افزود: «سنوار یک رهبر معمولی نیست، او فردی قدرتمند و طراح رویدادهاست. او مدیر یا ناظر نیست، بلکه یک رهبر است».

از زمان آغاز جنگ، برخلاف مقامات حماس مستقر در خارج از غزه، از جمله اسماعیل هنیه، ارشدترین مقام غیرنظامی این جنبش، به ندرت خبری از سنوار به گوش رسیده است. هرچند در ظاهر او سمتی پایین‌تر از هنیه دارد، مقامات آمریکایی و اسرائیلی سنوار را دارای نقشی مرکزی در اصرار حماس بر آتش‌بس دائمی می‌دانند.

به گفته مقامات و تحلیلگران، انتظار برای تأیید سنوار اغلب باعث کندی مذاکرات شده است. حملات اسرائیل بخش زیادی از زیرساخت‌های ارتباطی غزه را تخریب کرده و به گفته مقامات آمریکایی و اعضای حماس، گاهی اوقات رساندن پیام به سنوار و دریافت پاسخ یک روز طول می‌کشد.

مقامات اسرائیلی و غربی در طول این مذاکرات که هفته گذشته در قاهره دوباره به بن‌بست رسید، سنوار را به عنوان یک دشمن سرسخت و همچنین یک اپراتور سیاسی ماهر می‌شناسند که قادر به تجزیه و تحلیل جامعه اسرائیل بوده و به نظر می‌رسد بر اساس آن سیاست‌های خود را تطبیق می‌دهد.

منابع مطلع می‌گویند که آژانس‌های اطلاعاتی آمریکا و اسرائیل ماه‌ها را صرف ارزیابی انگیزه‌های سنوار به عنوان طراح اصلی حملات ۷ اکتبر کرده‌اند. تحلیلگران آمریکایی و اسرائیلی بر این باورند که سنوار عمدتاً تحت انگیزه انتقام‌جویی از اسرائیل و تضعیف آن عمل می‌کند.

درک جامعه اسرائیل

سنوار در سال ۱۹۶۲ و در خانواده‌ای به دنیا آمد که به همراه چند صدهزار عرب فلسطینی، در جریان جنگ کشورهای عربی با اسرائیل مجبور به فرار شده و خانه خود را ترک کردند.

سنوار در دهه ۱۹۸۰ به حماس پیوست. در سال ۱۹۸۹، او به دلیل قتل فلسطینیانی که آن‌ها را به ارتداد یا همکاری با اسرائیل متهم می‌کرد، به حکم دادگاه‌های اسرائیل زندانی شد. سنوار بیش از دو دهه را در بازداشت اسرائیل گذراند تا اینکه در سال ۲۰۱۱، به همراه بیش از ۱۰۰۰ فلسطینی دیگر، در ازای آزادی یک سرباز اسرائیلی که توسط حماس اسیر شده بود، آزاد گردید. شش سال بعد، سنوار به رهبری حماس در غزه برگزیده شد.

به گفته هم‌بندی‌های سابق و مقامات اسرائیلی که او را در زندان زیر نظر داشتند، سنوار در زندان زبان عبری را یاد گرفت و درک عمیقی از فرهنگ و جامعه اسرائیل پیدا کرد. به گفته مقامات اسرائیلی و آمریکایی، به نظر می‌رسد اکنون سنوار از این دانش برای ایجاد تفرقه در جامعه اسرائیل و افزایش فشار بر بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر اسرائیل استفاده می‌کند.

آن‌ها بر این باورند که برای برانگیختن خشم عمومی علیه نتانیاهو در مراحل حساس مذاکرات آتش‌بس، سنوار زمان انتشار فیلم‌هایی از برخی اسرای اسرائیلی را تعیین می‌کند.

برخی از اسرائیلی‌ها خواهان آزادی اسرای باقی‌مانده هستند، حتی اگر به معنای موافقت با خواسته‌های حماس برای آتش‌بسی دائمی باشد. نتانیاهو تا حدودی به دلیل فشار برخی از متحدان ائتلاف راستگرایش که در صورت پایان‌یافتن جنگ و شکست‌ندادن حماس، تهدید به استعفا کرده‌اند، با آتش‌بس دائمی مخالفت کرده است.

افسران اطلاعاتی اسرائیل و آمریکا می‌گویند که استراتژی سنوار ادامه‌دادن جنگ تا جای ممکن بوده تا وجهه بین‌المللی اسرائیل بیش از پیش خدشه‌دار شده و به روابط آن با متحد اصلیش، ایالات متحده آسیب بیشتری وارد شود.

در حالی که اسرائیل تحت فشار شدید برای جلوگیری از آغاز عملیات در رفح قرار داشت، حماس در یکشنبه گذشته از این منطقه راکت‌هایی را به سمت گذرگاه مرزی نزدیک شلیک کرد که منجر به کشته‌شدن چهار سرباز اسرائیلی شد.

اگر این یک قمار از سوی حماس بوده، به نظر می‌رسد نتیجه داده است. این هفته، اسرائیل عملیاتی را در حاشیه رفح آغاز کرد و در همین راستا، بایدن شدیدترین انتقاد خود از سیاست‌های اسرائیل از زمان آغاز جنگ را نثار تل‌آویو کرد. بایدن گفت که در صورت آغاز حمله تمام‌عیار ارتش اسرائیل به این شهر، ارسال برخی از محموله‌های آتی سلاح را متوقف خواهد کرد.

مقامات آمریکایی می‌گویند به احتمال زیاد، سنوار در تونل‌های زیر خان‌یونس، شهر بزرگ مرکز غزه حضور دارد. این قضیه می‌تواند منطق اسرائیل برای عملیات نظامی در رفح را تضعیف کند.

تلاش برای حفظ تصویری متحد

حماس و متحدانش هرگونه تلاش از سوی سنوار یا کل جنبش حماس برای سوءاستفاده از رنج بیشتر مردم فلسطین را تکذیب می‌کنند. احمد یوسف، از اعضای باسابقه حماس که در رفح زندگی می‌کند، می‌گوید: «استراتژی حماس این است که جنگ را همین حالا و برای توقف نسل‌کشی و کشتار مردم فلسطین متوقف کند».

مقامات آمریکایی می‌گویند سنوار نسبت به همکاران خود در خارج از غزه بی‌اعتنایی نشان داده و آن‌ها را از برنامه‌های دقیق حمله ۷ اکتبر مطلع نساخته است. مقامات آمریکایی همچنین بر این باورند که سنوار عملیات‌های نظامی حماس را تأیید می‌کند؛ هرچند افسران اطلاعاتی اسرائیل می‌گویند که از میزان مشارکت او مطمئن نیستند.

یک مقام ارشد غربی که با مذاکرات آتش‌بس آشنایی دارد، معتقد است که سنوار تصمیمات خود را با هماهنگی برادرش محمد، یک رهبر ارشد نظامی حماس می‌گیرد و او در طول جنگ گاهی با رهبران حماس در خارج از غزه اختلاف نظر داشته است. این مقام گفت در حالی که گاهی رهبری خارج از غزه برای سازش بیشتر تمایل نشان داده، اما سنوار کمتر حاضر است در برابر مذاکره‌کنندگان اسرائیلی عقب‌نشینی کند.

اعضای حماس با کم‌اهمیت جلوه‌دادن نقش شخصی سنوار در تصمیم‌گیری و تأکید بر اینکه رهبری منتخب حماس به طور جمعی مسیر جنبش را تعیین می‌کند، تصویری از وحدت را نشان داده‌اند.

برخی می‌گویند اگر سنوار در طول این جنگ نقش بیشتری ایفا کرده، بیشتر به خاطر موقعیت اوست. به گفته موسی ابومرزوق، اولین رهبر دفتر سیاسی حماس در دهه ۱۹۹۰ که در قطر مستقر است، حرف سنوار به عنوان رهبر حماس در غزه وزن بیشتری دارد، هرچند او حرف آخر را نمی‌زند. ابومرزوق توضیح داد: «نظر سنوار بسیار مهم است زیرا او در صحنه بوده و این جنبش را از درون رهبری می‌کند». او با اشاره به اینکه همه رهبران سیاسی حماس «یک نظر» دارند، گفت اما هنیه در مورد تصمیمات کلیدی «حرف آخر» را می‌زند.

با این حال، به گفته العوضه، سنوار شخصیت خاصی دارد. العوضه گفت که اگر رهبران دیگری به جای سنوار بودند، شاید حمله ۷ اکتبر را آغاز نمی‌کردند و ترجیح می‌دادند بر مسائل فنی حکمرانی تمرکز کنند.