اسماعیل هنیه: از رهبری حماس تا ترور در تهران

«اسماعیل عبدالسلام احمد هنیه» ملقب به «ابوالعبد اسماعیل هنیه»، سیاستمدار فلسطینی و رئیس دفتر سیاسی جنبش مقاومت اسلامی (حماس) به همراه یکی از محافظانش، حدود ساعت ۲ نیمه‌شب و بامداد امروز(10 مرداد 1403) در یکی از اقامتگاه‌های ویژه جانبازان در شمال تهران با اصابت پرتابه‌ای از هوا (بنا به گزارش خبرگزاری فارس) به شهادت رسید؛ هنیه روز گذشته در مراسم تحلیف «مسعود پزشکیان» رئیس‌جمهوری اسلامی ایران در تهران حضورداشت.

رهبر ارشد حماس و نخست وزیر دهمین دولت فلسطین، در طول دوران فعالیت خود به عنوان یک چهره مهم و تاثیرگذار در سطح بین‌المللی شناخته شد و نقش مهمی در مبارزه برای حقوق فلسطینیان داشت.

هنیه در تشییع پیکر سردار قاسم سلیمانی، فرمانده‌ی نیروی قدس سپاه پاسداران در دی‌ماه 1398 سخنرانی کرد و در بخشی از سخنرانی خود گفت« اعلام می‌کنم که فرمانده‌ی شهید، سلیمانی که همه زندگی خود را در حمایت از فلسطین به سر بُرد و در رأس فرماندهی نیروی قدس بود، اعلام می‌کنم که او، این فرمانده‌ی بزرگ شهید قدس است، شهید قدس است و شهید قدس است».

از تولد و تبعید تا ریاست حماس

هنیه، متولد  «۲۹ ژانویه ۱۹۶۳» بود و در اردوگاه الشاطی غزه به دنیا آمد؛ وی تحصیلات ابتدایی و راهنمایی خود را در مدارس سازمان کمک‌رسانی سازمان ملل«آنروا» در اردوگاه الشاطی غزه به پایان رساند و در پی اشغال روستایشان (الجوره) در شهر عسقلان اشغالی، به همراه خانواده‌اش مدتی را به آوارگی گذراند.

او پس از اتمام تحصیلات دبیرستانی خود در دانش‌سرای دینی «الازهر»، در سال ۱۹۸۱ وارد دانشگاه اسلامی غزه شد و در سال ۱۹۸۷ با مدرک لیسانس در رشته ادبیات عربی از دانشکده تربیت این دانشگاه فارغ‌التحصیل شد؛ وی همچنین از سال ۱۹۸۳ تا ۱۹۸۴ عضو شورای دانشجویی دانشگاه و از سال ۱۹۸۵ تا ۱۹۸۶ ریاست شورای دانشجویی دانشگاه به نمایندگی از اخوان‌المسلمین بر عهده داشت. 

در سال ۱۹۸۹، اسرائیل، اسماعیل هنیه را به مدت سه سال زندانی کرد و پس از آن او را به همراه تعدادی دیگر از رهبران حماس به منطقه مرج الزهور در مرز لبنان و سرزمین‌های فلسطینی تبعید کرد.

 در سال ۲۰۱۷ به عنوان رئیس دفتر سیاسی حماس انتخاب شد و جایگزین خالد مشعل گردید. اما نام او از سال ۲۰۰۶، پس از پیروزی غیرمنتظره حماس در انتخابات پارلمانی و تصدی سمت نخست‌وزیری دولت تشکیلات خودگردان فلسطینی، در رسانه‌ها برجسته شد.

 در سال ۱۹۸۷، همزمان با آغاز اعتراضات فلسطینیان معروف به «انتفاضه»، از دانشگاه فارغ‌التحصیل شد. در همان دوران، به دلیل شرکت در اعتراضات، مدتی کوتاه توسط اسرائیل بازداشت شد. در سال ۱۹۸۸، با ظهور حماس به عنوان یک «جنبش مقاومت» در غزه، بار دیگر دستگیر و به مدت شش ماه زندانی شد.

سال بعد، هنیه مجدداً دستگیر و به سه سال زندان محکوم شد. پس از آزادی در سال ۱۹۹۲، اسرائیل او را همراه با رهبران ارشد حماس، عبدالعزیز رنتیسی و محمود زهار، و بیش از ۴۰۰ عضو دیگر به جنوب لبنان تبعید کرد. این افراد بیش از یک سال را در اردوگاه مرج الزهور گذراندند و از طریق پوشش رسانه‌ای گسترده، در جهان شناخته شدند.

هنیه در دسامبر ۱۹۹۳ به غزه بازگشت و به ریاست دانشگاه اسلامی منصوب شد.

در سال ۲۰۰۶، با وجود اینکه محمود زهار، مسن‌ترین رهبر ارشد حماس بود، اسماعیل هنیه رهبری کارزار انتخاباتی حماس برای انتخابات ۲۵ ژانویه را به عهده گرفت. حماس در این انتخابات موفق به کسب ۷۴ کرسی از ۱۳۲ کرسی شورای قانونگذاری فلسطین شد.

پس از پیروزی، محمود عباس از حماس خواست تا دولت جدیدی تشکیل دهد. با این حال، مذاکرات برای تشکیل ائتلاف با گروه فتح و دیگر جناح‌های فلسطینی به شکست انجامید و هنیه دولتی عمدتاً از نیروهای نزدیک به خود و چند تکنوکرات تشکیل داد.

هنیه در ارائه برنامه دولت خود از ایالات متحده و اتحادیه اروپا خواست تا تهدیداتشان مبنی بر قطع کمک‌ها به تشکیلات خودگردان فلسطینی را عملی نکنند و تأکید کرد که دولتش از هیچ تلاشی برای رسیدن به صلح عادلانه و بازگرداندن حقوق فلسطینی‌ها دریغ نخواهد کرد.

از برکناری هنیه تا کناره‌گیری

در سال ۲۰۰۷، پس از آنکه گردان‌های قسام کنترل نوار غزه را به دست گرفتند، محمود عباس هنیه را برکنار کرد. هنیه این تصمیم را غیرقانونی دانست و اعلام کرد که دولتش به فعالیت‌های خود ادامه خواهد داد.

 بعدها به دنبال آشتی با جنبش فتح بود و اعلام کرد که آماده است از مقامش کناره‌گیری کند. در نهایت، در دوم ژوئن ۲۰۱۴، هنیه به نفع رامی حمدالله از مقام خود کناره‌گیری کرد.

3 سال پیش، اسماعیل هنیه به عنوان رئیس دفتر سیاسی جنبش مقاومت اسلامی فلسطین (حماس) و محمود عباس(رئیس تشکیلات خودگردان فلسطین)، پس از سال‌ها قطعی دیدارهای دوجانبه، درحاشیه مراسم شصتمین سالگرد استقلال الجزایر و در کاخ «مؤتمرات» واقع در غرب پایتخت با یکدیگر دیدار کردند.

 شهادت نزدیک به ۶۰ نفر از اعضای خانواده

در آوریل 2024(فروردین 1403)، از 13 فرزند او، سه پسر و چهار نوه‌اش در حمله رژیم صهیونیستی به غزه به شهادت رسیدند؛ او در واکنش به این اتفاق گفته بود «خداوند را به خاطر این افتخار که با شهادت سه پسر و چند نوه‌ام نصیب ما کرد، سپاسگزارم. با این درد و خون، ما برای مردم و ملت خود آرمان و امید به آینده و آزادی می‌آفرینیم. همه مردم ما و همه خانواده‌های ساکنان غزه بهای سنگینی در خون فرزندان خود پرداخته‌اند و من یکی از آنها هستم. نزدیک به ۶۰ نفر از اعضای خانواده من مانند همه مردم فلسطین به شهادت رسیدند و هیچ تفاوتی بین آنها نیست».

ام عبدالسلام، همسر اسماعیل هنیه، رئیس دفتر سیاسی جنبش حماس چند روز مانده به عید بر اثر بیماری در بیمارستان بستری بود؛ هنیه به ملاقات او رفت و خبر شهادت فرزندان و نوه‌هایش را به اطلاع او رساند.

همسر هنیه پس از شنیدن این خبر شکر خدا را به جا آورد، وضو گرفت و دو رکعت نماز شکر به جا آورد و این عکس از اسماعیل هنیه و همسرش گرفته شد.

از 3 ترور نافرجام تا فرجام چهارمین ترور

او سه بار پیش از این ترور که منجر به شهادت وی شد، مورد سوء قصد قرار گرفته بود؛ یک بار در اثر ترور جانباز شد؛ بار دیگر فرزند خود را از دست داد و در سومین ترور اتفاقی برای او نیفتاد.

اسماعیل هنیه جزئیات یکی از عملیات ترور نافرجام خود را این گونه توصیف می‌کند: در تاریخ 6 سپتامبر 2003، همراه شیخ احمد یاسین به دیدار دکتر مروان ابو راس رفته بودیم. وقتی ناهار را در منزل ایشان میل کردیم، ناگهان یک هواپیمای اف ۱۶ محلی را که در آن بودیم بمب باران کرد. سقف فرو ریخت و همه جا را دود و گرد و خاک فرار گرفت. به شکرانه پروردگار موفق شدیم از منزل خارج شویم و خداوند ما و خانواده دکتر ابو راس را نجات داد.

روز آخر هنیه در تهران

هنیه پیش از ظهر دیروز، با حضرت آیت‌الله خامنه‌ای، رهبر انقلاب اسلامی دیدار و گفت‌وگو کرده بود؛ او در دیدار روز گذشته خود با مسعود پزشکیان، مواضع رئیس جمهور ایران را در حمایت از حقوق ملت فلسطین مایه دلگرمی و افتخار مردم فلسطین و غزه عنوان کرد و گفت: «امروز مقاومت فلسطین خط مقدم ایستادگی در برابر زیاده‌خواهی نظام سلطه است و از همین رو دشمن تلاش دارد این خط مقدم را بشکند تا بتواند با به زانو درآوردن مقاومت منطقه را با سیاست‌های دلخواه خود اداره کند و اینجاست که مشخص می‌شود راهبرد جمهوری اسلامی ایران در حمایت از مقاومت و مقابله با نفوذ مستکبرین و نماینده آنها در منطقه یعنی رژیم صهیونیستی چقدر مهم است.»

هنیه در این دیدار که به آخرین دیدار او تبدیل شد، رئیس جمهور ایران را در جریان آخرین تحولات جنگ غزه قرار داد و یکی از نتایج عملیات طوفان‌الاقصی را ایجاد اطمینان بیشتر نسبت به قطعیت زوال رژیم صهیونیستی دانست.

هنیه در آخرین دیدار خود گفت« در جریان عملیات وعده صادق بیش از ۲۰ کشور سعی کردند چتر حمایتی خود را بر سر این رژیم بکشند و این نشان می‌دهد که صهیونیست‌ها از یک بحران راهبردی رنج می‌برند و تداوم و تقویت حمایت امت اسلامی از ادامه مقاومت ارکان رژیم صهیونیستی را به لرزه انداخته است».