مدتی است که تحریم‌ها علیه ایران تاثر سابق خود را بر بازار ارز و سرمایه ندارد. دلار تهران و بازار سرمایه دیگر کم‌تر تحت تأثیر اعمال تحریم‌های جدید نوسان می‌کند. اما تنش‌های منطقه‌ای هنوز هم اثر شدیدی بر ذهن معامله‌گران دارد.

همزمان با برخی از این اتفاقات و تنش‌ها، تغییراتی آنی در بازارها قابل مشاهده است. پس از عملیات طوفان الاقصی در هفتم اکتبر (۱۶ مهر ۱۴۰۲) به نظر می‌رسد نقش تنش‌های منطقه‌ای برای بازار ارز و سرمایه پررنگ‌تر نیز شده است. اکوایران در این گزارش به بررسی اتفاقات مهم منطقه‌ای و اثر آن بر بازار ارز و سرمایه می‌پردازد.

۷ اکتبر: عملیات طوفان الاقصی

در تاریخ ۷ اکتبر ۲۰۲۳ (۱۶ مهر ۱۴۰۳) حماس طی حمله‌ای مفصل اسرائیل را از جنوب غافل‌گیر کرد. پس از این اتفاق دلار تهران تنها دو روز افزایش پیدا کرد و رشد ۳.۱۶ درصدی را ثبت کرد، در ادامه بازار ارز اصلاح کرد و در نهایت به محدوده‌های پایین‌تر از تاریخ حمله کاهش پیدا کرد و درگیر رکود شد. سکه امامی در دو روز ۹.۱ درصد رشد کرد ولی در ادامه شاخص کل بورس تهران در آن روز در ادامه روند نزولی قبل منفی شد و در یک روز ۲.۳ درصد کاهش یافت.

چرا دلار پس از شهادت سید رضی موسوی بالا رفت؟

در چهاردهم دی‌ماه ۱۴۰۲ اسرائیل سیدرضی موسوی از مقامات سپاه پاسداران را در محدوده سیده زینب دمشق ترور کرد. همزمان با این اتفاق دلار تهران یک روند صعودی را تا دهم بهمن ثبت کرده است با بازدهی ۱۴ درصدی.

بررسی اکوایران نشان می‌دهد که رشد دلار چند روز پیش از این ترور آغاز شده بود. با نزدیکی به سال نوی چینی در این دوره تقاضا برای درهم برای عملیات تسویه شرکت‌ها قبل از سال نوی چینی افزایش یافته بود و دلار تهران با رهبری درهم افزایشی شد.

البته در دی‌ماه خبری منتشر شد که طی آن عراق استفاده از ریال را در بازار ارز آن کشور فیلتر کرد. این نیز به رشد قیمت‌ها در بازار ارز دامن زد. در روزهای پایانی دی‌ماه، سپاه یک عملیات در کردستان عراق انجام داد که طی آن یک تاجر مرتبط با موساد کشته شد و پس از آن بازار سلیمانیه عراق برای مدتی از دسترس معامله‌گران بازار ارز خارج شد ولی در نهایت با فرا رسیدن سال نوی چینی بازار ارز وارد اصلاح قیمتی شد.

سکه امامی هم در این مدت رشد ۱۱.۷ درصدی را ثبت کرده است. شاخص کل بورس ولی نسبت به این حادثه واکنش منفی چندانی نداشت سه روز معاملاتی رنج شد و پس از آن یک نوسان مثبت روبه بالا را ثبت کرد که نشان می‌داد اتفاقات دی‌ماه عامل اصلی در تحرکات بازار ارز، طلا و سرمایه نبود.

بررسی اکوایران از تحلیل تحلیلگران و اظهار نظر معامله‌گران در آن تاریخ نشان می‌دهد افزایش تقاضای درهم در آستانه سال نوی چینی، فیلتر شدن ریال ایران در بازار ارز عراق و در نهایت قطع مقطعی دسترسی به بازار سلیمانیه عواملی بود که در کنار تنش‌ها منطقه‌ای نوسانات دلار در این بازه زمانی بعد از شهادت سیدرضی موسوی را رقم زد.

دلار پس از عملیات وعده صادق کاهشی شد

چهاردهم فروردین سال جاری بود که اسرائیل سفارت ایران در سوریه را هدف قرار داد و پس از آن محمدرضا زاهدی فرمانده سابق نیروی زمینی سپاه پاسداران و محمدهادی حاجی‌رحیمی معاون ارشد نیروی قدس سپاه پاسداران شهید شدند. عملیات انتقامی این دو تن -وعده صادق- در ۲۵ فروردین انجام شد.

دلار تهران پس از حمله اسرائیل به کنسولگری ایران ۱.۶ درصد افزایش یافت و سکه امامی ۷.۶ درصد رشد کرد. پس از عملیات وعده صادق هم دلار تهران رشد ۳.۱ درصدی داشته و سکه ۴.۸ درصد رشد کرده است.

بررسی اکوایران نشان می‌دهد که رشد دلار در مدت زمان حمله اسرائیل تا عملیات وعده صادق موقت بود. کمی پس از عملیات وعده صادق، و بعد از مشخص شدن محدوده پاسخ اسرائیل به ایران، قیمت دلار اصلاح کرد و به پایین‌تر از پیش از حمله اسرائیل به کنسولگری ایران رسید. بررسی اکوایران نشان می‌دهد دلار تهران در روزهای پایانی مرداد ۶ درصد پایین‌تر از زمان حمله اسرائیل به کنسولگری ایران معامله شده است.

شاخص کل بورس هم کاهش ۱.۱ درصدی بعد ازحمله به کنسولگری را ثبت کرد. پس از عملیات وعده صادق هم شاخص کل ۲.۸ درصد اصلاح کرد که در نهایت منجر به محدود کردن دامنه نوسان توسط بازارساز شد.

واکنش بازارها به ترور هنیه

ترور اسماعیل هنیه رییس دفتر جنبش سیاسی حماس در روز دهم مرداد و‌ پس از مراسم تنفیذ رییس جمهور ایران در مجلس، در تهران رخ داد. این ترور دلار را ۱.۳ درصد و سکه را ۲.۳ درصد افزایش داد. شاخص کل بورس تهران ولی پس از این ترور تنها در دو روز ۴.۴ درصد منفی شد که در نهایت به محدود شدن دامنه نوسان ختم شد.

بررسی اکوایران نشان می دهد دلار کمی پس از این ترور به محدوده پایین‌تر از پیش از عملیات ترور کاهش یافت و شاخص کل بورس نیز در حال حاضر بالاتر از محدوده پیش از عملیات ترور ایستاده است.

شوک حمله به حزب‌الله بر بازارها موقت بود.

رژیم صهیونیستی روز جمعه شش مهر c(۲۷ سپتامبر) به مقر حزب‌الله حمله تروریستی داشت که منجر به شهادت سید حسن نصرالله دبیرکل حزب‌الله و عباس نیلفروشان از فرماندهان سپاه پاسداران شد.

خبر این اتفاق باعث افزایش قیمت تتر در معاملات روز جمعه شد و در ادامه دلار و سکه در روز شنبه رشد کردند اما بیانیه رهبری آرامش را به بازار ارز برگرداند. امروز دلار تهران تا محدوده ۶۰ هزار و ۲۰۰ تومان کاهش یافت که پایین‌تر از محدوده شروع قیمت در روز قبل بود. سکه امامی در روز جاری اصلاح ۲.۷۴ درصدی را ثبت کرده است و بررسی اکوایران نشان می‌دهد حباب سکه به کانال ۱۸ درصدی برگشته است.

وضعیت هیجان در بازار بورس با کاهش دامنه نوسان محدود شد. برای همین امروز نیز هنوز هنوز صف فروش پر جمعیت بود. 

ولی در روز جاری جمع شدن صف فروش گروه خودرو و تعدادی از نمادها نشانه مثبتی بود که باید دید در نهایت منجر به از بین رفتن هیجان و برگشت تعادل و خریداران به بورس خواهد شد یا خیر؟ چرا که در این مورد تصمیمات باز‌ارساز و خبرهای اقتصادی نقش موثری در تعیین جهت بازار دارند.

تنش‌های منطقه‌ای چگونه بازارها را تحت تاثیر قرار می‌دهد؟

بررسی داده‌ها توسط اکوایران نشان می‌دهد که تنش‌های منطقه‌ای از مهر سال گذشته تا‌کنون در بازار ارز تنها توانسته شوک‌های مقطعی در بازه روزانه ایجاد کند و در ادامه بازار ارز غالبا محدوده‌های قیمتی پایین‌تری را ثبت کرده است.

آنچه که توانسته نوسان‌های قیمتی طولانی‌تری را در بازار ارز ایجاد کند دلایل بنیادی اقتصادی بوده‌ است.

در کل تا به این‌جا، خرید در اوج هیجاناتِ پس از انتشار اخبار مربوط به تشدید تنش در منطقه ارز غالبا زیان را برای خریداران دلار به ارمغان داشته است. البته درباره بازار سرمایه این وضعیت متفاوت است با توجه به تغییر دولت باید شرایط و تصمیم‌ها در حوزه بازار سرمایه مورد ارزیابی قرار بگیرد.