آیین بهره‌برداری از فاز اول پروژه احیا منطقه طبیعت گردی روددره فرحزاد امروز -نوزدهم آبان ماه سال ۱۴۰۳- همزمان با یکصد و پنجاهمین پویش امید و افتخار با حضور علیرضا زاکانی شهردار تهران، داود گودرزی معاون خدمات شهری و محیط زیست شهرداری تهران، علی محمد مختاری مدیرعامل سازمان بوستان‌ها و فضای سبز شهر تهران، سید محمدحسن ابوترابی‌فرد امام جمعه موقت تهران و همچنین برخی فعالان محیط زیست و مدیران شهری برگزار شد.

شهردار پایتخت در ابتدای این آیین گفت: تهران در معرض ۴ بلای طبیعی سیل، زلزله، فرونشست و طوفان قرار دارد. برای حل این مشکلات در دوران جدید مدیریت شهری برنامه‌ریزی کردیم تا آسیب‌های این بلیه‌های طبیعی به حداقل برسد.

وی ادامه داد: کنار این بلایای طبیعی مواردی نیز وجود دارد که روح شهر را آزار می‌دهد مانند معتادان متجاهر،کودکان کار و... . در این میان رود دره فرحزاد مکانی است که هم از بلایای طبیعی رنج می‌برد و هم درگیر با آسیب‌های اجتماعی مانند وجود معتادان متجاهر در آن بوده است.

زاکانی با بیان اینکه دو سال قبل در این مکان صدها معتاد متجاهر زندگی می‌کردند، تصریح کرد: روزی که با همراهی مسئولین دستگاه قضا و نیروی انتظامی پا به روددره فرحزاد گذاشتیم کار به تیراندازی کشید، به همین جهت بسیاری گمان می‌کردند حل مشکل روددره فرحزاد به این سادگی‌ها شدنی نیست، اما حل این چالش با همراهی دستگاه‌های مختلف به سرانجام رسید.

شهردار تهران در رابطه با تکمیل پروژه هم گفت: دو فاز دیگر روددره فرحزاد باقی مانده است. نخست پایین دست روددره تا بوستان نهج‌البلاغه به مساحت۱۰۳ هکتار و دوم بالادست آن تا امامزاده داوود به طول هزار هکتار که امیدواریم آنها هم انجام شود.

شهردار تهران در رابطه با تکمیل پروژه گفت: در آماده سازی روددره فرحزاد سعی کردیم ماهیت طبیعی این مکان را تغییر ندهیم در این رابطه چند اتفاق رقم خورد؛ نخست معتادان متجاهری که این مکان را آلوده کرده بودند به مراکز بازپروری منتقل کردیم. دوم طبیعت فرحزاد را از زباله پاک کردیم و از این مکان ۸۰۰۰ تن زباله منتقل شد.

وی ادامه داد:در گام بعدی مسائل تملکی روددره فرحزاد را حل کردیم که در این رابطه لازم است از شهرداران فعلی و پیشین منطقه ۲ و ۵ تهران و دستگاه قضایی و انتظامی تشکر کنم.

زاکانی تاکید کرد: با تلاش سازمان بوستان‌ها و فضاهای سبز شهرداری تهران و معاونت خدمات شهری روددره فرحزاد به پیشینه طبیعی خود بازگشت.

شهردار تهران در بخش دیگری از سخنان خود گفت: در بخش شمالی تهران و کوه‌های آن ۷ رود دره وجود دارد وجود این پدیده‌های طبیعی باعث شده مناطق شمالی تهران در معرض سیلاب قرار گیرد. برای حل این موضوع حاضر به همکاری با وزارت جهاد کشاورزی هستیم.

وی ادامه داد: شهرداری تهران حاضر است در ۷ رود دره شمالی تهران مدیریت حوزه آبخیزداری این مناطق را به بهترین وجه در اختیار گیرد و این مکان‌ها گیاه طبیعت پسند با نظارت وزارت جهاد بکارد و پس از انجام این امور نیز مدیریت این مناطق را مجددا به وزارت جهاد کشاورزی می‌سپاریم.گسترش فضای سبز در این مناطق باعث می‌شود سیلاب دره‌ها پیش از ورود به مناطق مسکونی جذب سفره‌های آب زیرزمینی شود.

زاکانی در بخش پایانی سخنان خود گفت: برخی از نقاط شهر تهران دارای بافت سست می‌باشند، مناطقی مانند کن، نفرآباد، ده ونک و... که در برابر بلایای زلزله آسیب پذیرند. با دریافت مجوزهای لازم و با همراهی خود مردم ساخت و ساز در این مناطق آغاز شده است و بخش از این مناطق نیز مانند قسمت جنوبی دانشگاه امام صادق(ع) بناست تبدیل به تفرجگاه شود.

در این مراسم ،داود گودرزی، معاون خدمات شهری و محیط زیست شهرداری تهران هم گفت: امروز و پس از نزدیک به دو سال تلاش شبانه‌روزی مسئولان و متخصصان، فاز اول طرح احیای منطقه فرحزاد به وسعت ۵۴ هکتار با طولی بالغ بر ۲ کیلومتر به بهره‌برداری رسید. این منطقه که پیش‌تر به دلیل تجمع آسیب‌های اجتماعی و حضور بی‌خانمان‌ها مشکلات متعددی را برای شهروندان و ساکنان محلی ایجاد کرده بود، اکنون با تغییرات اساسی؛ رفاه شهروندان و هدف جذب گردشگر بازگشایی می‌شود. حضور ۹۰۰ معتاد متجاهر در این روده‌دره پیش از احیا وجود داشت. ضمن اینکه روده دره فرحزاد پیش تر به دلیل رهاشدگی محل انباشت زباله هم بود.

وی با بیان اینکه با تلاش‌های صورت گرفته در طرح احیای روددره فرحزاد تیم مدیریت شهری تهران با برنامه‌ریزی دقیق و همت بالا، پروژه‌ای را آغاز کرد که کمتر کسی در گذشته به سمت اجرایش می‌رفت، گفت: معاونت خدمات شهری، معاونت فرهنگی و اجتماعی، سازمان بوستان و... کمک شایانی در احیای روددره انجام دادند. حدود ۸ هزار تن زباله از رود دره تخلیه شد. درواقع افتتاح امروز مصداق اراده جمعی شهرداری، شورا، فراجا، محیط زیست و همچنین همراهی مردم است.

معاون شهردار تهران تاکید کرد: از ویژگی‌های خاص این طرح، عدم استفاده از مصالح معمول پروژه‌های عمرانی است؛ تلاش شده تا طبیعت بکر رودخانه و جنگل‌های این منطقه حفظ و محیطی کاملاً طبیعی برای گردشگران فراهم شود. این پروژه به شکلی طراحی شده که شهروندان با فاصله‌ای چند دقیقه‌ای از تهران به فضایی جنگلی، طبیعی و رودخانه‌ای دسترسی داشته باشند که از لحاظ جاذبه‌های طبیعی چیزی از شمال کشور کم ندارد.

وی با اشاره به اینکه، برای جذب بیشتر گردشگران، امکانات جدیدی همچون هتل "مورچگان" و سایر جاذبه‌های تفریحی در کنار رودخانه تدارک دیده شده است، تاکید کرد: از مردم تهران دعوت شده که به جای سفر به شمال، از این محیط تازه‌سازی شده و جذاب در داخل شهر استفاده کنند. از آغاز تملکات این طرح تاکنون، بیش از ۱۰ هزار میلیارد تومان برای احیا، بازسازی مسیر و زیرساخت‌ها هزینه شده است. ارزش فعلی این پروژه برای شهر تهران بیش از این مبلغ برآورد شده و شامل اقداماتی همچون تصفیه‌خانه‌ها و تملکات بوده که به حفظ امنیت و بهداشت منطقه کمک کرده است. قریب ۶۷۰ تملک برای احیای رود دره فرحزاد انجام شد.

گودرزی ادامه داد: با توجه به گذشته منطقه و برای اطمینان از امنیت شهروندان، مدیریت شهری برنامه‌هایی در نظر گرفته تا این محدوده به عنوان مجموعه‌ای گردشگری امن و مدیریت‌شده فعالیت کند. پیمانکاران حرفه‌ای به مانند سایر بوستان‌های بزرگ شهری همچون بوستان نهج‌البلاغه مسئولیت‌های مدیریتی و امنیتی این منطقه را بر عهده خواهند داشت. امکاناتی مانند پارکینگ نیز برای رفاه بیشتر خانواده‌ها و شهروندان فراهم شده و قرار است با تکمیل این بخش‌ها، دسترسی و استفاده از این منطقه برای همه آسان‌تر شود. این پروژه با هدف ایجاد محیطی سالم و طبیعی برای شهروندان، یکی از گام‌های بزرگ مدیریت شهری برای افزایش کیفیت زندگی و رفاه عمومی به شمار می‌آید.

وی تصریح کرد: با همکاری و هماهنگی مطلوب میان شهرداری تهران و نهادهای مختلف ازجمله قرارگاه آسیب‌های اجتماعی، اقدامات موثری برای ایجاد زیرساخت‌های لازم در راستای احیای این روددره انجام شده است. ابتدا این افراد شناسایی و جمع‌آوری شدند. پس از غربالگری، این افراد به سمت درمان و طی مراحل بازتوانی هدایت شدند. فاز دوم و سوم این پروژه را از پل آبشار تا مجموعه نهج‌البلاغه و از پل خوشمرام تا امامزاده به کمک مردم و مسئولان به سرانجام خواهیم رساند.

معاون شهردار تهران گفت: بیش از ۱۰ هکتار گل و گیاه و فضای سبز به پروژه روددره اضافه شد. ۴ تصفیه خانه، فاضلاب و ... هم در این پروژه ایجاد شد.

محمدحسن ابوترابی‌فرد، امام جمعه موقت تهران  هم در این مراسم اظهار کرد: این منطقه زیبا و رودخانه طبیعی آن، از مشکلات اجتماعی و زیست‌محیطی آسیب‌های زیادی دیده است. در دوران نمایندگی مجلس شورای اسلامی و امامت جمعه تهران، این منطقه را از نزدیک بازدید کرده ام و از مشکلات مردم شریف فرحزاد آگاه هستم.

وی با بیان اینکه قرآن کریم اهمیت ویژه‌ای برای محیط زیست و طبیعت قائل است و حتی به زیبایی‌های خانه‌سازی اشاره دارد، افزود: خوشبختانه با تلاش‌های شهردار تهران و همکاری شورای شهر و شهرداری‌های مناطق ۲ و ۵، طرحی ارزشمند در مساحت ۵۴ هکتار اجرایی شده است و فازهای بعدی نیز در دست اجراست. این طرح گامی بزرگ در جهت توسعه فضای سبز و محیط‌زیست منطقه است.

ابوترابی‌فرد با اشاره به اینکه توسعه فضای سبز در تهران یکی از دستاوردهای بزرگ انقلاب اسلامی است، گفت: مساحت فضای سبز از ۴۲۲۰ هکتار در آغاز انقلاب، اکنون به بیش از ۶۴ هزار هکتار رسیده است، به طوری که سرانه فضای سبز برای هر شهروند از یک مترمربع به ۴۴ مترمربع افزایش یافته است. این حرکت عظیم نشان‌دهنده توجه ویژه به ارتقای کیفیت زندگی شهروندان است.

پرویز سروری نایب رئیس شورای شهر تهران نیز در آیین افتتاحیه فاز اول پروژه روددره فرحزاد اظهار کرد: شهرداری تهران با همکاری شورای شهر بیش از ۱۰۰ بوستان‌ را احداث کرده است؛ اما مردم از ظرفیت این مکان محروم بودند. باید بتوانیم ظرفیت‌های گردشگری تهران را احیا کنیم. این محدوده یک تهدید بزرگ برای مردم بود و من به تک تک مشکلات این منطقه واقف بودم. مردم باید ۱۰ ساعت مسیر را طی کنند تا به شمال برسند؛ در حالی که یک شمال کوچک در این منطقه وجود دارد اما باتوجه به شرایطش تبدیل به یک غده سرطانی شده بود.

وی ادامه داد: این کار بزرگ و ارزشمند یک تفرجگاه بزرگ را در اختیار شهروندان گذاشته است. این اقدامات می‌تواند آثار چند وجهی داشته باشد. یک بار که به این مکان آمده بودم یک کلنی ۲۰۰ نفره را دیدم که در حال مصرف مواد مخدر بودند. خداروشکر به نقطه امروز رسیدیم و امیدواریم فازهای بعدی این پروژه هم به احداث برسد. می‌خواهم از همه تشکر کنم که دست به دست هم دادند و نظارت کردند تا کار متوقف نشد. امیدوارم بتوانیم ظرفیت‌های دیگر تهران را احیا کنیم.

احمد نوحه گر، استاد دانشگاه و فعال محیط زیست در این مراسم  گفت : ما در بحث مربوط به فرآیندهای اکولوژیکی باید نگاه عالمانه داشته باشیم و حرکت امروز پر کردن شکاف بین علم و عمل است.

نوحه گر در بخشی از سخنانش از تلاش‌های صورت‌گرفته توسط شهرداری تهران و متخصصان حوزه‌های مختلف، به ویژه در زمینه حفظ محیط‌زیست و توسعه زیرساخت‌های پایدار، قدردانی کرد. همچنین اهمیت دستیابی به یک رویکرد سیستمی برای مدیریت بهتر اکوسیستم‌ها و مشارکت فعال شهروندان و ذی‌نفعان به عنوان یک رکن اساسی در موفقیت پروژه‌های محیط‌زیستی را مورد تأکید قرار داد.

این فعال محیط زیستی با اشاره به ظرفیت‌های محیط‌زیستی مناطق مختلف کشور، بر ضرورت شناخت دقیق و علمی این ظرفیت‌ها به عنوان زیرساخت اصلی توسعه پایدار تأکید کرد.

جواد قارایی، مستندساز  هم گفت: با مشاهده ویدئوهای مربوط به وضعیت پیشین روددره فرحزاد و با مقایسه آن با شرایط فعلی انسان متحیر می شود. باید گفت بازسازی و بهبود این منطقه طبیعی زیبا در قلب تهران از نظر روحی و جسمی بسیار ارزشمند است و فضایی شایسته را برای شهروندان فراهم کرده است.

این مستندساز در حوزه طبیعت گردی اظهار کرد: در گذشته روددره فرحزاد به دلیل انباشت زباله‌ها و آلودگی‌های فراوان به وضعیتی ناپسند دچار شده بود که باعث رنجش بسیاری از شهروندان تهرانی می‌شد، اما اکنون با اتمام فاز نخست طرح پاکسازی و احیای این روددره، شاهد تحولی بزرگ هستیم و این فضا می‌تواند به یکی از مقاصد تفریحی و گردشگری مهم تهران تبدیل شود.

این مستندساز همچنین گفت: وجود درختان کهنسال، رودخانه‌ای تمیز و پوشش گیاهی غنی همچون بوته‌های تمشک در این منطقه، آن را به مکانی بکر و زیبا تبدیل کرده است.

جواد قارایی در پایان، از مسئولان درخواست کرد این الگوی موفق را در دیگر شهرهای کشور نیز پیاده‌سازی کنند.