سیدکاظم شیرازی*
خودرو برقی؛ تحولی بزرگ در زیرساخت ملی
اگر زیرساختهای ملی لازم برای استفاده گسترده از خودروهای برقی از جمله ظرفیت بالای تولید برق و توسعه شبکه ایستگاههای شارژ فراهم و بهتدریج سیستم حملونقل کشور به سمت برقی شدن حرکت کند، بسیاری از تنگناهای فعلی همچون آلودگی هوا و صدا، هزینههای بالای سوخت و نگهداری و پیچیدگی فنی خودروهای احتراقی بهطور چشمگیری کاهش خواهد یافت.
خودرو برقی فاقد موتور احتراق داخلی است و از اجزایی چون باک بنزین، انژکتور، شمع ، سیلندر، پیستون، میللنگ و.. خبری نیست.
سیستم خنککننده آن بسیار سادهتر از خودروهای بنزینی است و بهجای رادیاتور بزرگ، تنها سیستمی محدود برای کنترل دمای باتری وجود دارد.
از گیربکس تکسرعته به جای گیربکس های چندسرعته موتورهای بنزینی استفاده می شود . استهلاک لنت و ترمز بدلیل بازیافت و ذخیره انرژی هنگام ترمز به مقدار قابل توجه کمتر و سرانجام از اگزوز، دود، صدا، روغن موتور و سرویسهای پرهزینه در این خودروها خبری نیست.
به این ترتیب، گسترش خودروهای برقی نهتنها موجب کاهش آلودگی محیط زیست بلکه گامی مؤثر در جهت افزایش بهرهوری ملی و بهبود کیفیت زندگی شهری خواهد بود.
خودرو هیبریدی
خودرو هیبریدی یک اصطلاح کلی برای خودروهای احتراق داخلی با موتور الکتریکی و باتری کمکی هستند. به عبارت ساده، خودروهای هیبریدی خودروهایی با موتور بنزینی یا دیزلی هستند که موتور برقی نیز دارند. این امر به کاهش آلایندگی و بهبود مصرف سوخت خودرو کمک میکند.
در خودروهای هیبریدی، موتور بنزینی معمولاً کوچکتر است. کوچک بودن موتور بنزینی به این معنی است که سوخت کمتری مصرف میکنند، سبکتر هستند و فقط برای حالت شتاب گرفتن و بالا رفتن از سربالایی به کمک موتور برقی خودروی هیبریدی میآیند. این در صورتی است که موتورهای حجیمتر، سیلندرهای بزرگتر دارند و درنتیجه باعث ایجاد وزن بیشتر و لذا مصرف سوخت بالاتر می شود.
خودروهای هیبریدی بر سه گونه می باشند که در ادامه به طور خلاصه با پرکاربردترین نوع آن آشنا خواهید شد:
باطری این خودروی هیبریدی به وسیله ی موتور احتراقی و انرژی حاصل از آن شارژ می شود. همچنین این نوع خودروی هیبریدی بخشی از انرژی مورد نیاز جهت ذخیره در باتری ها را از طریق جذب انرژی حاصل از ترمز خودرو به دست می آورد.
مهمترین مشخصههایی که از توضیحات بالا در خصوص خودروهای هیبریدی در مقایسه با خودروهای برقی قابل بیان می باشد به شرح ذیل است:
۱- خودروهای برقی برای شارژ باطری نیازمند ایستگاههای شارژ می باشند در حالیکه خودروهای هیبریدی توسط موتور احتراق داخلی کوپلینگ شده در خودرو شارژ می شوند.
۲- خودروهای برقی برای شارژ باطری باید مدتی را در ایستگاههای شارژ توقف کنند، در حالیکه خودروهای هیبریدی بدون احتیاج به ایستگاه شارژ بوده و همزمان با حرکت خودرو، باطری شارژ می شود.
۳- با توجه به ظرفیت محدود باطری خودروهای برقی، این خودروها با محدودیت مسافت طی شده با یک بار شارژ باطری مواجه هستند در حالی که خودروهای هیبریدی چنین محدودیتی ندارند.
۴- در ترافیکهای طولانی خودروهای برقی با محدودیت مواجه شده و در صورت کاهش بیش از اندازه توان ذخیره شده باطری، این خودروها قادر به حرکت نخواهند بود در حالیکه در خودروهای هیبریدی در صورت کاهش توان باطری، موتور احتراق داخلی وظیفه شارژ باطری را بر عهده داشته و اختلالی در حرکت خودرو بوجود نخواهد آمد.
۵- با توجه به اولویت استفاده از باطری در هنگام حرکت خودرو و عدم مصرف انرژی باطری در هنگام توقف در ترافیکها، هر دو خودرو برقی و هیبریدی نقش قابل توجهی در کاهش آلایندگی هوای شهرها دارند.
در متن بالا ضمن اینکه در باره مزایای خودروهای برقی و هیبریدی به اختصار توضیح داده شد، ضرورت وجود زیرساخت ایستگاههای شارژ و همچنین ظرفیت بالای تولید برق و توانمندی شبکههای انتقال برق نیز به عنوان پیش نیاز حرکت به سمت استفاده از خودروهای برقی نیز مطرح گردید.
در غیاب چنین زیرساختهایی و مضافا با توجه به ناترازی برق در زمستان و تابستان، خودروهای هیبریدی تنها راه حل برای کاهش مصرف سوخت و همچنین کاهش آلایندگی می باشند.
*صاحبنظر صنعت خودرو
