به گزارش اکوایران، روابط ایران و لبنان، از قدیمیترین مناسبات منطقهای تهران در خاورمیانه به شمار میرود؛ پیوندی علیرغم فراز و فرودهای متعدد، همواره جایگاهی راهبردی در سیاست منطقهای ایران داشته است. با این حال، انتشار اخباری درباره تاخیر در پذیرش سفیر جدید ایران در بیروت و گمانهزنیها درباره نقش وزارت خارجه لبنان در این روند، توجه ناظران سیاسی را به خود جلب کرده و پرسشهایی را درباره آینده روابط تهران-بیروت برانگیخته است.
در واکنش به این موضوع، اسماعیل بقایی، سخنگوی وزارت امور خارجه در نشست خبری اخیر خود اعلام کرد که فرآیند معرفی سفیر جدید آغاز شده و روابط دوجانبه همچنان برقرار است. او با اشاره به حضور سفیر فعلی ایران در لبنان و استقرار سفیر جدید لبنان در تهران، ابراز امیدواری کرد که این روند بهصورت طبیعی پیش برود و از طرح اظهاراتی که میتواند لبنان را از تمرکز بر حاکمیت ملی و تمامیت ارضی خود دور کند، پرهیز شود.
لبنان در سالهای اخیر درگیر مجموعهای از بحرانهای پیچیده و همزمان بوده است؛ از پیامدهای انفجار بندر بیروت گرفته تا بیثباتی سیاسی و افزایش نفوذ بازیگران خارجی.
در این چارچوب، بیروت تلاش میکند روابط خود با ایران را در کنار احیای مناسبات با کشورهای عربی حاشیه خلیج فارس تنظیم کند. تهران همواره لبنان را متحدی استراتژیک و یکی از دروازههای مهم خود به جهان عرب میداند.
حمایت از مقاومت لبنان در برابر اسرائیل، یکی از محورهای اصلی سیاست خارجی ایران بوده و حزبالله بهعنوان یکی از بازیگران کلیدی لبنان، نقش مهمی در این چارچوب ایفا کرده است. اما تضعیف روابط رسمی دیپلماتیک میتواند این معادله را با چالش مواجه کند.
در شرایطی که کشورهای عربی با حمایت غرب، در حال بازسازی و تقویت نفوذ خود در لبنان هستند، هرگونه خلأ دیپلماتیک از سوی ایران میتواند این روند را تسریع کند. از این رو، بازسازی و تقویت سریع روابط با بیروت بیش از هر زمان دیگری اهمیت یافته است.
علی لاریجانی، دبیر شورای عالی امنیت ملی نیز از زمان روی کار آمدن در شعام دو بار به بیروت سفر کرده و دیدارها و رایزنیهای دیپلماتیک با مقامات کشور لبنان انجام داده است. لاریجانی در دیدار با مقامهای لبنانی بر احترام به تصمیم مردم این کشور و توازن در محور مقاومت تأکید کرد.
هانیزاده: دولت جدید لبنان به دنبال کاهش نفوذ ایران است
حسن هانیزاده، کارشناس مسائل بینالملل در گفتوگو با اکوایران، تأخیر در پذیرش استوارنامه سفیر جدید ایران در بیروت را نشانهای از تأثیرپذیری دولت جدید لبنان از فشارهای خارجی ارزیابی کرد.
او در ادامه گفت: خودداری دستگاه دیپلماسی لبنان از پذیرش استوارنامه سفیر جدید ایران و امتناع وزیر خارجه این کشور از ارسال آن به رئیسجمهور، نشان میدهد دولت نواف سلام، نخستوزیر لبنان تحت فشار بازیگران خارجی قرار دارد و در تلاش است جایگاه و نفوذ ایران در لبنان را کاهش دهد.
به گفته او، روابط ایران و لبنان بر دو مؤلفه اصلی استوار است. نخست، مناسبات رسمی و متعارف دیپلماتیک میان دو دولت که با تغییر ترکیب قدرت سیاسی در لبنان، بهطور طبیعی دستخوش تحول میشود.
هانیزاده در این باره توضیح داد: تیم حاکم در لبنان، همسو با سیاستهای دولت آمریکا در پی آن است که برای دریافت کمکهای مالی بیشتر از غرب، پروژه تضعیف حزبالله و کاهش نفوذ منطقهای ایران را دنبال کند. در همین چارچوب گرایش آشکار وزیر خارجه لبنان به آمریکا و کشورهای اروپایی قابل تحلیل است.
این کارشناس مسائل بینالملل مؤلفه دوم روابط تهران و بیروت را نفوذ معنوی و جایگاه اجتماعی ایران در لبنان دانست و تاکید کرد: برخلاف فشارهای سیاسی، ایران از پشتوانه اجتماعی قابلتوجهی در میان طوایف مختلف لبنان برخوردار است.
به گفته او، مسیحیان، مسلمانان سنی و شیعه لبنان نگاه مثبتی به ایران دارند و این سرمایه اجتماعی، یک پشتوانه مهم برای تهران به شمار میرود. هانیزاده افزود: بیش از ۵۰ کرسی پارلمان لبنان در اختیار جریانهای نزدیک به حزبالله و محور مقاومت است و این موضوع نشاندهنده وزن بالای سیاسی و اجتماعی این جریان در ساختار قدرت لبنان است.
او با انتقاد از رفتار اخیر دولت لبنان تصریح کرد: به نظر میرسد دولت جدید لبنان با این رویکرد، مرتکب یک خطای سیاسی جدی شده است؛ زیرا چنین اقداماتی میتواند این دولت را در تقابل با بخش قابلتوجهی از افکار عمومی لبنان قرار دهد.
این کارشناس مسائل بینالملل تأکید کرد: حزبالله در شرایط کنونی تلاش میکند از تشدید اختلافات داخلی جلوگیری کرده و همزمان نقش یک حلقه ارتباطی فعالتر میان ایران و دولت جدید لبنان را ایفا کند. به باور او، این مسئله میتواند در آینده نزدیک به کاهش تنشها و حلوفصل سوءتفاهمهای دیپلماتیک منجر شود.
هانیزاده با اشاره به پرسش درباره راهبرد ایران برای حفظ نفوذ و تأثیرگذاری خود در لبنان و منطقه خاورمیانه، گفت: حفظ این جایگاه نیازمند زمان، صبوری و ابتکار عمل دیپلماتیک است.
به گفته او، حزبالله از سازوکارهای لازم برای تقویت ارتباط میان تهران و بیروت برخوردار است، اما فشارهای خارجی در سطح بالایی قرار دارد. آمریکا، کشورهای اروپایی، برخی دولتهای عربی و بهویژه اسرائیل بهطور هماهنگ در تلاشاند حزبالله را خلع سلاح کرده و نفوذ ایران را محدود کنند.
او افزود: از آنجا که دولت لبنان از نظر مالی به کمکهای آمریکا و غرب وابسته است، در بسیاری از موارد ناچار به تبعیت از اراده واشنگتن میشود. با این حال، حزبالله بارها اعلام کرده که تحت هیچ شرایطی سلاح خود را زمین نخواهد گذاشت.
به گفته هانیزاده، تلاش کنونی حزبالله بر ایجاد نوعی وفاق و تفاهم میان ایران و دولت لبنان متمرکز شده است و در این میان، نبیه بری، رئیس پارلمان لبنان نیز در حال رایزنی با نخستوزیر و وزیر خارجه این کشور برای حلوفصل اختلافات موجود است.
این تحلیلگر مسائل منطقهای در پایان تأکید کرد که آینده روابط تهران و بیروت، بیش از هر چیز به مدیریت فشارهای خارجی و توان طرفین برای حفظ گفتوگو و پرهیز از تصمیمهای شتابزده بستگی دارد؛ مسیری که در صورت طی شدن، میتواند از تبدیل یک تنش دیپلماتیک به شکافی عمیقتر در روابط دو کشور جلوگیری کند.
