به گزارش اکوایران، ترکیه احتمالاً نقشی پرریسک و غیرقابل پیش‌بینی در هر درگیری احتمالی بین اسرائیل و لبنان ایفا خواهد کرد.

آماده برای درگیری گسترده

به نوشته نشنال اینترست، معمولاً آنکارا به دنبال محدودساختن نفوذ منطقه‌ای تهران بوده و در سال‌های اخیر، لبنان عرصه رقابتی است که در آن، ترکیه انرژی دیپلماتیک خود را صرف ایجاد روابط با دولت بیروت کرده و سعی داشته فاصله خود با حزب‌الله را حفظ کند.

در صورت وقوع احتمالی یک درگیری نظامی مستقیم بین اسرائیل و حزب‌الله، به احتمال زیاد آنکارا از این فرصت برای تضعیف اسرائیل استفاده خواهد کرد. این جای تعجب ندارد؛ زیرا از زمان آغاز جنگ غزه، رجب طیب اردوغان، رئیس‌جمهور ترکیه از هیچ تلاشی برای اتخاذ مواضع قاطعانه ضداسرائیلی فروگزار نکرده است.

سیاست ترکیه در قبال درگیری گسترده، در حال شکل‌گیری است. در ۲۵ ژوئن و تنها چند روز پس از هشدارهای تلویزیونی حسن نصرالله، دبیرکل حزب‌الله لبنان علیه قبرس، هاکان فیدان، وزیر امور خارجه ترکیه با هشدار شدیداللحنی به قبرس در مورد حمایت مستمر این جزیره اروپایی، بر تهدیدات افزود.

فیدان قبرس را به عنوان «مرکز عملیات» اسرائیل متهم کرد و گفت: «ترکیه مکرراً گزارش‌های اطلاعاتی دریافت می‌کند که برخی‌ها از بخش یونانی‌نشین قبرس جنوبی به عنوان پایگاهی برای عملیات در غزه استفاده می‌کنند». فیدان از قبرس خواست که از حمایت از جنگ اسرائیل خودداری کند؛ جنگی که به گفته او می‌تواند به درب‌های قبرس برسد. زمان‌بندی «هشدار» آنکارا به قبرس، به ویژه از آن جهت که به تهدیدهای حزب‌الله برای حمله نظامی به این کشور عضو اتحادیه اروپا نزدیک بود، مورد توجه قرار گرفت.

هاکان فیدان

سرنخ‌های قدیمی

صحبت‌های فیدان درباره موضع قطعی ترکیه در قبال حزب‌الله روشن نیست، اما اقدامات گذشته ترکیه می‌تواند سرنخ‌های مهمی به ما بدهد. در ژانویه ۲۰۲۴، وزارت خزانه‌داری ایالات متحده چندین نهاد ترکیه‌ای را به اتهام ادعایی ارائه «حمایت مالی حیاتی» به یک شبکه مالی مورد استفاده نیروی قدس ایران سپاه و حزب‌الله لبنان تحریم کرد. مقامات آمریکایی مجموعه‌ای از فروش کالا را به عنوان «منبع کلیدی تأمین مالی فعالیت‌های مستمر نیروی قدس و حزب‌الله و حمایت از سایر گروه‌های مقاومت در سراسر منطقه» شناسایی کردند. فقط در این مورد نیست که در آن، افراد و نهادهای ترکیه‌ای در ارائه حمایت مادی از سپاه پاسداران ایران و حزب‌الله دخیل شناخته شده‌اند. در دسامبر ۲۰۲۲، وزارت خزانه‌داری آمریکا سیتکی آیان، شهروند ترکیه‌ای با روابط نزدیک با اردوغان را به دلیل پنهان‌کردن و تسهیل فروش نفت ایران به خریداران چینی، اماراتی و اروپایی و بهره‌مندی نیروی قدس از عواید حاصل از فروش تحریم کرد.

نمونه‌های کمک ترکیه به دورزدن تحریم‌های آمریکا علیه ایران بر این نکته تأکید می‌کند که یکی از اعضای ناتو با گروه‌های مقاومت منطقه روابط تجاری دارد. البته آنکارا به منافع منطقه‌ای گسترده‌تر ایران و حزب‌الله علاقه‌مند نیست. با این حال، به دنبال تضعیف اسرائیل بوده و به احتمال زیاد، با هر گروه یا قدرتی که به این هدف کمک کند، همکاری خواهد کرد. از زمان آغاز جنگ غزه، اردوغان تماس‌های تلفنی و دیدارهای شخصی با ابراهیم رئیسی، رئیس‌جمهور فقید ایران داشته و صراحتاً اعلام کرده که «جهان اسلام باید در برابر حملات اسرائیل به فلسطین متحد شود».

گزینه‌های آنکارا

یک ایده احتمالی که ممکن است ترکیه در روزهای آینده مطرح کند، اعزام نیروهای ترک به نیروهای حافظ صلح سازمان ملل متحد در لبنان (یونیفل) و استقرارشان در امتداد مرز سرزمین‌های اشغالی و لبنان است. این امر باعث بازداشتن اسرائیل از شلیک به نیروهای ترک می‌شود و در عین حال، ترکیه از لبنان و حزب‌الله در برابر نیروهای اسرائیلی محافظت خواهد کرد. این اقدام همچنین به جلوگیری از جنگ کمک می‌کند؛ چیزی که ترکیه خواهان آن بوده است.

رجب طیب اردوغان بنیامین نتانیاهو

برخی تحلیلگران فکر می‌کنند که آنکارا از ایران امتیازاتی در سوریه درخواست خواهد کرد که منجر به بازگشت میلیون‌ها آواره سوری از ترکیه به سرزمین مادری آن‌ها شود که یک هدف کلیدی سیاست اردوغان به شمار می‌رود. چنین توافقی همچنین روابط ترکیه با ایران را تقویت ساخته و احتمالاً مورد قدردانی حزب‌الله قرار می‌گیرد و ترکیه را به عنوان یک داور کلیدی منطقه‌ای به نمایش می‌گذارد. اما این سؤال همچنان باقی است: آیا ترکیه نفوذ دیپلماتیک لازم در لبنان را برای میانجی‌گری در چنین توافقی داشته و ایران و حزب‌الله تا چه حد به اجتناب از جنگ علاقه‌مند هستند؟

ایالات متحده از قبل نسبت به درگیری گسترده در منطقه محتاط بوده است. ژنرال چارلز کیو. براون، رئیس ستاد مشترک آمریکا حتی به تل‌آویو نیز اطلاع داده که ایالات متحده در صورت وقوع جنگ با لبنان، از کمک نظامی به اسرائیل امتناع می‌ورزد. از سوی دیگر، امیدبستن به ترکیه برای حفظ صلح و امنیت منطقه ممکن است به یک رویای دور تبدیل شود. در تحلیل نهایی، باید به خاطر داشت که به نظر می‌رسد هدف آنکارا جلوگیری از جنگ یا دستیابی به آتش‌بس در غزه نیست. ترکیه به تسهیل شکست و تحقیر اسرائیل در صحنه جهانی علاقه داشته و از زمان آغاز جنگ، این مطلب مبرهن بوده است.