بالا رفتن از نردبان تشدید تنش و ورود به خطرناک‌ترین مرحله جنگ؛ «تپانچه هسته‌ای» پوتین غرب را نشانه می‌گیرد؟

به گزارش اکوایران، پیام رئیس جمهور ولادیمیر پوتین به ناتو ساده و صریح بود: «در ارائه حمایت نظامی از اوکراین زیاده‌روی نکنید، در غیر این صورت در معرض خطر درگیری با روسیه قرار خواهید گرفت که می‌تواند به سرعت به درگیری هسته‌ای تبدیل شود.»

به گزارش آسوشیتدپرس، در حالی که جنگ در اوکراین به آرامی به نفع مسکو می‌چرخد، پوتین اعلام کرده است که برای دستیابی به اهداف خود به سلاح هسته‌ای نیاز ندارد. اما او همچنین می‌گوید اشتباه است که غرب تصور کند روسیه هرگز از آنها استفاده نخواهد کرد.

پوتین در ماه ژوئن با تاکید بر اینکه دکترین هسته‌ای روسیه خواستار استفاده از تسلیحات اتمی است، در صورتی که تهدیدی برای حاکمیت و تمامیت ارضی خود احساس کند، گفت: «نباید به شیوه‌ای سبک و سطحی برخورد کرد.»

پیام‌های هسته‌ای مسکو - در حالی که متحدان ناتو برای حمایت از نیروهای خسته و از دست رفته اوکراینی تلاش می‌کنند - خبر از خطرناک‌ترین مرحله جنگ می‌دهد.

تمرین‌ها، تهدیدها و سیگنال‌ها 

مسکو رزمایش‌هایی را با سلاح‌های هسته‌ای تاکتیکی - یا میدان نبرد - خود در جنوب روسیه و با متحد خود در بلاروس انجام داده است، جایی که برخی از آنها در سال 2023 مستقر شدند. ویدئوهای وزارت دفاع روسیه پرتاب‌کننده‌های موشک اسکندر، هواپیماهای جنگی با قابلیت حمل هسته‌ای و موشک‌های دریایی را نشان می‌دهد.

کرملین این رزمایش‌ها را پاسخی به غرب در مورد استقرار نیروهای ناتو در اوکراین و اجازه استفاده از سلاح‌های دوربردتر برای حملات محدود به خاک روسیه توسط کی‌یف توصیف کرد.

هدر ویلیامز، کارشناس ارشد مرکز مطالعات استراتژیک و بین‌المللی مستقر در واشنگتن، می‌گوید: «اتکا به تهدیدات و سیگنال‌های هسته‌ای یک روند پایدار در فعالیت‌های روسیه در بحبوحه جنگ در اوکراین است. رهبران روسیه ممکن است تصور کنند که در اوکراین بیشتر از ناتو در خطر هستند و تهدیدات هسته‌ای یکی از ابزارهای نشان دادن تعهد این کشور به پیروزی در جنگ به امید ترساندن مداخله غرب است.»

پوتین از زمان آغاز تهاجم در 24 فوریه 2022، بارها به قدرت هسته‌ای روسیه برای جلوگیری از مداخله غرب اشاره کرده است. ایالات متحده و ناتو از تهدیدهای هسته‌ای انتقاد کردند اما گفتند که هیچ تغییری در موضع هسته‌ای روسیه که مستلزم پاسخگویی باشد، مشاهده نکرده‌ ‌‌اند.

پس از شکست‌های اولیه در اوکراین، پوتین گفت که مسکو آماده است تا از «همه ابزارها» برای محافظت از خاک روسیه استفاده کند، و این نگرانی‌ها را تشدید کرده است که او می‌تواند برای توقف پیشروی‌های کیف به سلاح‌های هسته‌ای تاکتیکی روی آورد. 

پوتین بعداً پس از اینکه ضدحمله اوکراین در سال 2023 به اهداف خود نرسید، لفاظی‌های خود را کاهش داد.

در میان موفقیت‌های اخیر نظامی روسیه، پوتین گفت که مسکو برای پیروزی در اوکراین به سلاح هسته‌ای نیاز ندارد. با این حال، همزمان، او هشدار داد که حملات کیف به خاک روسیه با تسلیحات دوربرد غرب، تشدید تنش بزرگی را به همراه خواهد داشت، زیرا این حملات شامل نیروهای اطلاعاتی و نظامی غرب می‌شود - چیزی که غرب آن را انکار می‌کند.

او گفت: «تشدید مداوم تنش می‌تواند منجر به عواقب جدی شود. اگر این پیامدهای سنگین به اروپا برسد، ایالات متحده با توجه به برابری ما در سلاح‌های استراتژیک چگونه عمل خواهد کرد؟ سخت است برای گفتن. آیا آنها خواهان درگیری جهانی هستند؟»

هدف گرفتن «تپانچه هسته‌ای»

در ماه می، تأسیسات رادار روسیه توسط پهپادهای اوکراینی مورد حمله قرار گرفتند. بر اساس تصاویر ماهواره‌ای، یکی از آنها به یک رادار در منطقه کراسنودار جنوبی آسیب رساند. دیگری تأسیسات مشابهی را در جنوب اورال، در حدود 1500 کیلومتری (930 مایلی) شرق مرز هدف قرار داد.

هر دو بخشی از سیستم هشدار اولیه روسیه برای شناسایی پرتاب موشک‌‌های بالستیک قاره‌پیما در هزاران کیلومتر (مایل) دورتر هستند. مسکو و واشنگتن برای ردیابی پرتاب‌های یکدیگر به چنین سیستم‌هایی متکی هستند.

در کنار حملات قبلی اوکراین به پایگاه‌های بمب‌افکن با قابلیت حمل اتمی روسیه، حملات راداری می‌تواند به عنوان محرک‌هایی برای استفاده از تسلیحات اتمی تحت دکترین هسته‌ای مسکو باشد. جنگ‌طلبان روسی از کرملین خواستند که قاطعانه پاسخ دهد.

سرگئی کاراگانف، کارشناس سیاست خارجی مرتبط با کرملین، در یک گردهمایی در ژوئن در سن پترزبورگ، از پوتین خواست تا «تپانچه هسته‌ای را به سوی دشمنان غربی ما نشانه بگیرد» تا به پیروزی در اوکراین دست یابد.

پوتین با احتیاط پاسخ داد و گفت که هیچ تهدید امنیتی‌ای را نمی‌بیند که استفاده از زرادخانه هسته‌ای روسیه را تضمین کند. در همان زمان، او اشاره کرد که مسکو در حال بررسی تغییرات در دکترین هسته‌ای خود است.

اصلاح دکترین هسته‌ای

از زمان شروع جنگ، تندروها خواستار تجدید نظر در این دکترین شده‌اند که می‌گوید مسکو می‌تواند از سلاح‌های هسته‌ای در پاسخ به یک حمله هسته‌ای یا حمله با سلاح‌های متعارف استفاده کند که «موجودیت» دولت روسیه را تهدید می‌کند. برخی از آنها استدلال می‌کنند که آستانه بسیار بالا است و این تصور را برای غرب ایجاد می‌کند که کرملین هرگز به زرادخانه هسته‌ای خود دست نخواهد زد.

دیمیتری ترنین، تحلیلگر روابط خارجی از مؤسسه اقتصاد جهانی و روابط بین‌الملل، اندیشکده مسکو که به کرملین مشاوره می‌دهد، خواستار اصلاح دکترین شد تا اعلام کند که روسیه می‌تواند در ابتدا زمانی که «منافع ملی اصلی در خطر است»، مانند اوکراین، از تسلیحات هسته‌ای استفاده کند. 

ترنین گفت: «متقاعد کردن نخبگان حاکم در ایالات متحده و در کل غرب به این که نمی‌توانند پس از تحریک درگیری با روسیه راحت و کاملاً محافظت شوند، مهم است.»

بالا رفتن از «نردبان تشدید تنش»

با اجازه غرب به اوکراین برای ضربه زدن به خاک روسیه، پوتین تهدید کرد که با ارائه سلاح به دشمنان غربی در سراسر جهان پاسخ خواهد داد. او در ماه ژوئن با امضای یک پیمان دفاعی متقابل با کره شمالی بر این پیام تاکید کرد و به این موضوع اشاره کرد که مسکو می‌تواند تحویل تسلیحات به پیونگ یانگ را آغاز کند.

او همچنین اعلام کرد که مسکو شروع به تولید موشک‌های میان‌برد می‌کند که بر اساس پیمان دوران جنگ سرد که واشنگتن و مسکو آن را در سال 2019 لغو کردند، ممنوع شده بود.

چنین موشک‌هایی با قابلیت حمل هسته‌ای به ویژه بی ثبات کننده تلقی می‌شوند زیرا می‌توانند سریعتر از ICBM به اهداف برسند و عملاً زمانی را برای تصمیم گیرندگان باقی نمی‌گذارند و احتمال وقوع یک جنگ هسته‌ای جهانی را افزایش می‌دهند.

ترنین گفت که تمرین با سلاح‌های هسته‌ای میدان نبرد یکی از این اقدامات است، در حالی که دیگری می‌‌تواند آزمایش اتمی در مجمع الجزایر نوایا زملیا در قطب شمال روسیه باشد. پوتین درها را برای از سرگیری چنین آزمایش‌هایی باز گذاشته است، آزمایش‌هایی که طبق یک پیمان جهانی که روسیه امضا کرده است ممنوع است، اگرچه او خاطرنشان کرد: «هنوز نیازی به آن نیست.»

برخی از کارشناسان نظامی روسیه می‌گویند مسکو می‌تواند برای جلوگیری از پروازهای اطلاعاتی آمریکا که به اوکراین در حمله به اهدافی در روسیه کمک می‌کند، منطقه پرواز ممنوع بر فراز دریای سیاه اعلام کند. در اواخر ژوئن، وزارت دفاع تهدید کرد که اقدامات نامشخصی علیه پهپادهای آمریکایی در آنجا انجام خواهد داد.

ترنین و دیگر کارشناسان گفتند که اقدامات احتمالی تشدیدکننده می‌تواند شامل حملات سایبری به زیرساخت‌های ایالات متحده و اروپا، حملات متعارف به نیروهای غربی در صورت رفتن به اوکراین و حمله به مراکز تدارکات نظامی برای کیف در قلمرو اعضای ناتو باشد. آنها گفتند که پایگاه‌های نظامی ایالات متحده نیز ممکن است هدف قرار گیرند.

ترنین پیشنهاد کرد که در بالای نردبان، روسیه می‌تواند حملات هسته‌ای به اهداف ناتو در اروپا را تهدید کند تا «دشمن را هوشیار کند و او را مجبور به مذاکره کند».

ا‌و گفت: «بازدارندگی هسته‌ای فعال به معنای امکان استفاده از سلاح‌های هسته‌ای ابتدا در درگیری‌های جاری است – نه لزوماً در میدان جنگ و نه در خاک اوکراین. دشمن نباید شک داشته باشد: روسیه اجازه نخواهد داد که با دور نگه داشتن سلاح‌های هسته‌ای از درگیری، شکست بخورد یا از دستیابی به اهداف اعلام شده خود جلوگیری کند.»