به گزارش اکوایران، سپاه پاسداران انقلاب اسلامی و گروه فلسطینی حماس روز چهارشنبه اعلام کردند که اسماعیل هنیه، رهبر سیاسی حماس در تهران ترور شد. این اتفاق موجب تشدید فزاینده تنش‌ها شده و نگرانی و ترس از جنگی همه‌جانبه در خاورمیانه را عمیق‌تر می‌کند. گزارش شده که هنیه دومین رهبر بلندپایه حماس است که اخیرا ترور شد. درگذشت او ضربه‌ای بزرگ به این گروه محسوب می‌شود؛ زیرا عمومی‌ترین چهره خارج‌نشین حماس بوده که رهبری عملیات سیاسی آن را برعهده داشت.

به نوشته سی‌ان‌ان، حماس در بیانیه‌ای اسرائیل را متهم کرد که پس از شرکت هنیه در مراسم تحلیف رئیس‌جمهور جدید ایران در روز سه‌شنبه، او و محافظش را در «حمله‌ای» به اقامتگاهش در تهران هدف قرار داد. 

ارتش اسرائیل اعلام کرد که به گزارش‌های رسانه‌های خارجی پاسخ نمی‌دهد؛ البته مقامات ارشد آن پیشتر گفته بودند که در پاسخ به حمله ۷ اکتبر حماس، این گروه و رهبری آن را هدف قرار خواهند داد. در مقابل، اسرائیل مسئولیت حمله روز سه‌شنبه در بیروت که منجر به کشته‌شدن فوآد شُکر، بلندپایه‌ترین فرمانده نظامی حزب‌الله شد را پذیرفت. تل‌آویو این فرد را مسئول برخورد راکت به بلندی‌های جولان اشغالی می‌داند -امری که جنبش حزب‌الله مداخله در آن را اکیدا رد کرده است. ترور فوآد شکر جدی‌ترین تشدید تنش از سوی اسرائیل، از زمان آغاز رویارویی با حزب‌الله و در ۸ اکتبر به شمار می‌رود.

دقیقاً مشخص نیست هنیه که یکی مذاکره‌کنندگان کلیدی با میانجیگران مصری و قطری در جریان گفتگوهای آتش‌بس در غزه و آزادی اسرای اسرائیلی بود، چه زمانی ترور شد.

با تشدید رویارویی بین اسرائیل و حزب‌الله که خطر کشیده‌شدن منطقه به جنگی گسترده را افزایش داده و در حالی که حماس به نبرد با ارتش اسرائیل در غزه در بحبوحه بحران انسانی فاجعه‌بار و آشکار ادامه می‌دهد، ترور هنیه در زمانه‌ای دشوار برای خاورمیانه رخ می‌دهد.

موسی ابومرزوق، یکی از اعضای دفتر سیاسی حماس گفت که درگذشت هنیه «بی‌جواب نخواهد بود» و سامی ابوزهری، یکی از مقامات ارشد حماس آن را «تشدید شدید تنش‌ها» خواند.

ترور هنیه و مذاکرات با اسرائیل

یکی از سخنگوهای کاخ سفید گفت که گزارش‌های مربوط به ترور هنیه را مشاهده کرده، اما از اظهارنظر بیشتر طفره رفت. لوید آستین، وزیر دفاع ایالات متحده در سفری به فیلیپین گفت که او فکر نمی‌کند جنگ گسترده در خاورمیانه اجتناب‌ناپذیر باشد، اما اگر اسرائیل مورد حمله قرار گیرد، ایالات متحده به دفاع از آن خواهد رفت.

هنیه دومین رهبر ارشد حماس خواهد بود که از زمان آغاز جنگ اسرائیل در غزه ترور می‌شود. در ماه ژانویه، این گروه گفت که صالح العاروری، معاون رئیس دفتر سیاسی آن طی حمله هوایی اسرائیل در بیروت کشته شد. العاروری یکی از بنیان‌گذاران گردان‌های عزالدین قسام، شاخه نظامی حماس به حساب می‌آمد.

اسماعیل هنیه حماس

با این حال، این گروه قبلاً توانسته بود از ترور سایر رهبران کلیدی خود، از جمله شیخ احمد یاسین و عبدالعزیز رنتیسی (هم‌بنیان‌گذاران حماس) که در سال ۲۰۰۴ به فاصله چند هفته ترور شدند، التیام یابد.

باراک راوید، تحلیلگر سیاست خارجی و سیاسی سی‌ان‌ان گفت که کابینه اسرائیل هنیه را یکی از مسئولین حملات ۷ اکتبر حماس می‌داند و اگرچه او فاقد جایگاه نظامی بود، اما ترورش «تأثیر قابل توجهی» بر مذاکرات جاری آزادی اسرا و آتش‌بس خواهد داشت. راوید گفت: «این ترور دیر یا زود انجام می‌شد».

به گزارش رسانه‌های ایران، سپاه پاسداران انقلاب اسلامی گفت که ترور هنیه در دست بررسی بوده و نتایج آن در اواخر روز چهارشنبه اعلام خواهد شد. خبرگزاری وفا در روز چهارشنبه گزارش داد که محمود عباس، رئیس‌جمهور تشکیلات خودگردان فلسطین ترور هنیه را محکوم کرد و آن را «اقدامی بزدلانه و تحولی خطرناک» خواند. وفا در این گزارش نوشت: «جناب عباس از توده‌ها و نیروهای مردمی فلسطین خواست تا در برابر اشغالگری اسرائیل متحد، صبور و استوار باشند».

مرگ دو رهبر مقاومت

ترور اسماعیل هنیه در تهران و فوآد شکر در بیروت از نظر فاصله چند روزه و تفاوت مکانی قابل توجه است.

سرتیپ عساف اوریون، محقق ارشد مؤسسه مطالعات امنیت داخلی اسرائیل گفت که این دو ترور احتمال واکنش جمعی محور مقاومت را افزایش می‌دهد حملات ایران و سایر گروه‌های مقاومت را به معادله می‌افزاید. ایران سال‌ها صرف حمایت از گروه‌های مقاومت منطقه‌ای کرده است. جنگ اسرائیل در غزه، جنگ سایه طولانی‌مدت با ایران را در معرض دید عمومی قرار داده و افکار جهانی را ملتهب ساخته است.

اگرچه اسرائیل درباره ترور هنیه اظهار نظری نکرده، اما قول داده که رهبری حماس را هدف قرار دهد. اسرائیل سابقه ترور چهره‌ها در ایران و همچنین علیه اهداف ایرانی را دارد.

اسماعیل هنیه حماس

در ماه آوریل، اسرائیل کنسولگری ایران در دمشق را بمباران کرد و دست‌کم هفت تن از نیروهای سپاه از جمله دو فرمانده به نام‌های سردار محمدرضا زاهدی و سردار محمدهادی حاجی‌رحیمی را ترور کرد. در پاسخ، ایران در عملیاتی بی‌سابقه صدها موشک و پهپاد روانه سرزمین‌های اشغالی کرد.

در اوایل ماه جاری نیز اسرائیل محمد ضیف، فرمانده نظامی حماس را در حمله به یک منطقه غیرنظامی در جنوب غزه هدف قرار داد که منجر به کشته‌شدن دست‌کم ۹۰ فلسطینی شد. ضیف که شخصیتی دست‌نیافتنی و قدرتمند محسوب می‌شد، یکی از مغزمتفکرهای حمله ۷ اکتبر به شمار می‌رفت؛ البته هنوز درگذشت او به صورت رسمی یا قطعی تعین نشده است.

اسماعیل هنیه کیست؟

هنیه ۶۲ساله در اردوگاه پناهندگان در نزدیکی شهر غزه به دنیا آمد و در اواخر دهه ۱۹۸۰ در جریان انتفاضه اول به حماس پیوست. با رشد قدرت حماس، هنیه به درجات بالاتر رسید و در سال ۲۰۰۴، به عنوان بخشی از «رهبری جمعی» مخفی گروه منصوب شد. در سال ۲۰۱۷، او رهبر این گروه شد و اندکی بعد، ایالات متحده او را یک «تروریست جهانی» معرفی کرد.

اسماعیل هنیه حماس

طی سال‌ها او در مذاکرات با جیمی کارتر، رئیس‌جمهور سابق ایالات متحده شرکت داشت و اوایل سال جاری نیز با دیگر رهبران جهان از جمله شیخ حمد بن خلیفه آل ثانی (امیر قطر) و وانگ کجیان (دیپلمات چینی) دیدار کرده است.

در ماه آوریل، حملات هوایی اسرائیل سه پسر هنیه و چهار نوه او را کشت. در آن زمان، هنیه که مقیم قطر بود تأکید کرد که مرگ آن‌ها بر آتش‌بس و مذاکرات تبادل اسرا تأثیری نخواهد داشت. او گفت: «هرکس فکر می‌کند با هدف قرار دادن فرزندان من در جریان مذاکرات و قبل از توافق، حماس را مجبور به عقب‌نشینی از خواسته‌هایش می‌کند، دچار توهم است».