دیپلماسی با چاشنی اجبار و تهدید؛ فشار حداکثری علیه دوستان؟

به گزارش اکوایران، اعمال تعرفه‌های جدید بر کالاهای وارداتی کانادا، مکزیک و چین از سوی دونالد ترامپ به معنای سرآمد دورانی جدید است: شراکت کنار می‌رود و اجبار جای آن را می‌گیرد.

به نوشته وال‌استریت ژورنال، ترامپ نشان داده که دولت دومش همان مسیر دولت نخستش را دنبال خواهد کرد که با رویارویی‌های اقتصادی و دیپلماتیک با دوستان و دشمنان همراه بود. استفاده تنبیهی ترامپ از تعرفه‌ها برای تحت فشار قرار دادن دیگران تا مطابق میلش عمل کنند، تفاوت زیادی با رویکرد دولت بایدن دارد که در تلاش بود توافق‌ها را شکل دهد و اجماع‌هایی در سیاست‌های اروپا و آسیا به دست آورد.

فشار حداکثری

رئیس‌جمهور منتخب آمریکا همواره مواضع سختی اتخاذ کرده تا طرف‌های مذاکره را به عقب‌نشینی وادار کند. این رویکرد بخشی از استراتژی است که او در دوره اول خود برای رویارویی با ایران و برنامه هسته‌ای کره شمالی به کار برد. در نهایت، استراتژی «فشار حداکثری» او نتایج متفاوتی به همراه داشت. ایران از نظر مالی تحت فشار قرار گرفت، اما حمایت از نیروهای مقاومت خاورمیانه را قطع نکرد و کره شمالی نیز به رشد و پیشرفت برنامه هسته‌ای خود ادامه داد.

یک مشاور ترامپ که برای یک موقعیت ارشد در سیاست خارجی در نظر گرفته شده، گفت: «جهان‌بینی ترامپ همان فشار حداکثری است؛ به همین سادگی. ترساندن طرف مذاکره‌کننده به اینکه فکر کند شما آنچه را که اکثر افراد غیرقابل‌تصور می‌دانند، انجام خواهید داد».

چماق ترامپ

دوشنبه‌شب، ترامپ اعلام کرد که قصد دارد با اعمال تعرفه ۲۵ درصدی بر واردات کانادایی و مکزیکی و افزایش ۱۰ درصدی تعرفه کالاهای چینی، کشورهای مختلف را به توقف جریان مهاجران غیرقانونی و مواد مخدر فنتانیل از مرزهای آمریکا وادار کند. ترامپ در شبکه اجتماعی تروث سوشال نوشت: «تا زمانی که آن‌ها این مشکل دیرینه را حل نکنند، وقت آن رسیده که بهای سنگینی بپردازند».

اگر این اقدامات طبق برنامه در روز تحلیف به اجرا درآید، می‌تواند تجارت جهانی را مختل ساخته و قیمت‌ها برای مصرف‌کنندگان آمریکایی را افزایش دهد، اما متحدان ترامپ می‌گویند هدف او از این اقدامات، به دست آوردن اهرم در مذاکرات است؛ چه با متحدان و چه با دشمنان.

مارک دوبویتز، مدیر اجرایی اندیشکده آمریکایی بنیاد دفاع از دموکراسی‌ها، که بارها با مقامات ارشد دولت ترامپ صحبت کرده، گفت: «تعرفه‌ها بر متحدان، گزینه‌ای ملایم‌تر از تحریم‌ها علیه دشمنان هستند، اما هر دو برای دستیابی به هدفی مشابه طراحی شده‌اند: افزایش قدرت چانه‌زنی آمریکا برای یافتن توافقی که منافع آمریکا را پیش ببرد».

اِفِکت ترامپ

ترامپ با شرایطی بسیار خطرناک‌تر نسبت به آغاز دولت اولش وارد کاخ سفید خواهد شد. تهاجم روسیه به اوکراین و حضور نیروهای کره شمالی در این جنگ، مذاکرات برای پایان‌دادن درگیری‌ها را پیچیده کرده است. در خاورمیانه، جنگی که اسرائیل علیه غزه به راه انداخته، باعث کشته‌شدن ده‌ها هزار فلسطینی و آوارگی بیشتر از دو میلیون نفر شده است. ایران نیز که درگیر چرخه حملات با اسرائیل بوده، به تولید سوخت هسته‌ای لازم برای عبور از آستانه هسته‌ای نزدیک می‌شود.

اعضای تیم ترامپ می‌گویند که قدرتش اثرات جهانی داشته و به عقیده مایک والتز، گزینه ترامپ برای مشاور امنیت ملی، رئیس‌جمهور منتخب دلیل اصلی آتش‌بس میان اسرائیل و حزب‌الله است. والتز در اکس نوشت: «همه به خاطر رئیس‌جمهور ترامپ به میز مذاکره می‌آیند. پیروزی پرصدای او پیامی روشن به بقیه جهان فرستاد که آشوب قابل‌تحمل نیست».

تصمیم‌گیری منحصر به فرد

در بیشتر دولت‌ها، تصمیمات عمده سیاست خارجی کاخ سفید بعد از بررسی‌های جامع از جمله مشورت با مقامات ارشد، مشاوران، قانونگذاران و حتی متحدان گرفته می‌شود. اما ترامپ این فرآیند را در دوره اول خود معکوس کرد. او اغلب پیش از بررسی‌های رسمی، سیاست‌ها را اعلام می‌کرد و در برخی موارد، کنگره را دور می‌زد و این امر باعث ایجاد هرج‌ومرج در تیمش برای اجرای دستورالعمل‌ها می‌شد.

یک هفته بعد از آغاز دولت اولش، ترامپ دستور اجرایی برای ممنوعیت ورود شهروندان هفت کشور مسلمان به آمریکا برای ۹۰ روز را امضا کرد، با اینکه مقامات ارشد می‌دانستند که این سند هنوز توسط وکلای دولت بررسی نشده بود.

اکنون ترامپ هنوز چند هفته تا آغاز رسمی دوره دوم خود فاصله دارد و تیم انتقالیش هنوز فرمان اجرایی که برای اعمال تعرفه‌ها استفاده خواهد شد را کامل نکرده است. انتقاد از شیوه‌های تجاری ایالات متحده یکی از محورهای اصلی کمپین انتخاباتی ترامپ در سال ۲۰۱۶ بود. او گفت که دوباره بر سر توافق‌نامه نَفتا (توافق‌نامه تجارت آزاد آمریکای شمالی) مذاکره می‌کند و تهدید به ترک آن کرده بود. در نهایت، او به توافق جدیدی به نام توافق ایالات متحده-مکزیک-کانادا (USMCA) پیوست که در سال ۲۰۲۰ اجرایی شد و بهبود وضع کارگران آمریکایی و گسترش تجارت را در پی داشت.

تجربه مثبت جنگ تجاری

ترامپ هدف اصلی سیاست‌های تجاری خود را چین قرار داده است. او چین را به دزدی مالکیت معنوی آمریکایی‌ها و ریختن کالاهای ارزان به بازار این کشور متهم کرده بود. در سال ۲۰۱۸، ترامپ تعرفه ۱۰ درصدی بر آلومینیوم چینی، ۳۰ درصد بر پنل‌های خورشیدی و ماشین‌های لباسشویی و ۲۵ درصد بر سایر محصولات چینی قرار داد. این اقدام آغازگر جنگ تجاری بزرگی بود که در دوره اول ترامپ جریان داشت و دولت بایدن اکثر آن را ادامه داد.

تحلیل‌های سال ۲۰۲۰ اندیشکده بروکینگز نشان داد که تعرفه‌های فولادی ترامپ به «ایجاد چند هزار شغل در صنعت فولاد کمک کرد»، در حالی که تعرفه‌ها بر ماشین‌های لباسشویی به ایجاد ۱۸۰۰ شغل در سه کارخانه در ایالات متحده انجامید. اما این تحلیل هشدار می‌دهد که هرگونه افزایش شغلی ناشی از کاهش واردات توسط تعرفه‌ها، با کاهش صادرات ایالات متحده جبران شد.

ضدحمله مکزیک

در حالی که ترامپ آماده می‌شود دوباره از رویکرد تعرفه‌ای خود در دوره دوم ریاست‌جمهوریش استفاده کند، این اقدامات اعتراضاتی از مکزیک به همراه داشته است.

کلودیا شینباوم، رئیس‌جمهور مکزیک در نامه‌ای به ترامپ که روز سه‌شنبه قرائت شد، نوشت: «برای هر تعرفه، پاسخ متقابل خواهیم داشت». شینباوم در موقعیتی مشابه با آندرس مانوئل لوپز اوبرادور، سلف خود قرار دارد. ترامپ تهدید کرده بود که تعرفه ۲۵ درصدی بر واردات همه کالاها از مکزیک اعمال خواهد کرد، مگر اینکه مکزیک جلوی مهاجرت غیرقانونی به ایالات متحده را بگیرد. این تهدید باعث شد لوپز اوبرادور گارد ملی مکزیک را به مرز ایالات متحده-مکزیک بفرستد. ترامپ بعدها تهدید خود را لغو کرد.

دوستی ترامپی

هِدِر هارلبورت، رئیس دفتر نماینده تجاری ایالات متحده در دولت بایدن گفت: «رهبری ایالات متحده زمانی بهترین نتیجه را دارد که بتوانیم راه‌هایی بیابیم تا کشورهای دیگر را به انجام کاری که به نفع ماست، وادار کنیم که در عین حال، برای آن‌ها نیز مفید باشد. تعرفه‌های پیشنهادی بر یک شریک تجاری عمده به نفع هیچ‌کس نیست؛ نه مصرف‌کنندگان، نه کارگران و نه مکزیکی‌هایی که می‌خواهیم در صنایع قانونی کار کرده و آینده‌شان را در مکزیک بسازند».

در همین حال، جاستین ترودو، نخست‌وزیر کانادا مدعی شد که دوشنبه‌شب تماس خوبی با ترامپ در خصوص تعرفه‌ها داشت. او گفت: «ما در مورد واقعیت‌های موجود حرف زدیم؛ درباره اینکه چگونه ارتباطات قوی و مؤثر بین دو کشور ما به صورت رفت‌وبرگشتی جریان دارد».

در حالی که هم‌پیمانان اروپایی آمریکا که از قبل نگران تهدیدات ترامپ در خصوص اعمال تعرفه بر کالاهایشان بودند، اقدام جدید او را نشانه‌ای از احتمال جنگ تجاری با ایالات متحده تلقی کرده‌اند. اتحادیه اروپا اقدامات مقابله‌ای مانند هدف قرار دادن محصولات ساخته‌شده در حوزه‌های حامی ترامپ را برای واردآوردن فشار سیاسی به او در نظر گرفته است.