از سایه‌های القاعده تا ادعای دمکراسی؛ مصاحبه رهبر تکفیری-شورشی سوریه جنجال آفرید

به گزارش اکوایران، ابومحمد الجولانی، رهبر گروه نظامی اصلی که مخالفان مسلح سوریه را رهبری می‌کند در مصاحبه‌ای با سی‌ان‌ان گفت که هدف ائتلاف شورشی-تکفیری این کشور که طی هفته جاری یک شهر بزرگ دیگر را از کنترل دولت خارج کرده‌اند، در نهایت سرنگونی بشار اسد، رئیس‌جمهور سوریه است.

الجولانی هیچ شکی باقی نگذاشت که آرمان‌های گروه هیئت تحریرالشام که از یک شاخه سابق القاعده تشکیل شده، چیزی جز پایان‌دادن به حکومت اسد نیست. در نخستین مصاحبه رسانه‌ای خود طی سال‌های اخیر، او درباره طرح‌های ایجاد دولتی مبتنی بر نهادها و «شورایی منتخب از سوی مردم» سخن گفت.

الجولانی گفت: «وقتی از اهداف صحبت می‌کنیم، هدف انقلاب همواره سرنگونی این حکومت بوده است. حق ماست که از تمامی ابزارهای موجود برای رسیدن به این هدف استفاده کنیم». او افزود: «بذرهای شکست حکومت اسد همیشه درون آن بوده، ایرانی‌ها تلاش کردند آن را احیا کنند و زمان خریدند، سپس روس‌ها هم سعی کردند آن را تقویت کنند. اما حقیقت این بوده که حکومت مرده است».

از وقتی که مخالفان از ناحیه خود در شمال غربی سوریه خارج شدند، پیشرویشان به طور شگفت‌آوری سریع بوده است. آن‌ها کنترل حلب، دومین شهر بزرگ کشور را به دست آورده و سپس شهر استراتژیک حما را تصرف کردند. این حمله ناگهانی ضربه بزرگی به بشار اسد و حامیان او در ایران و روسیه وارد کرد و جنگ داخلی که سال‌ها عمدتاً به حالت تعلیق درآمده بود را دوباره شعله‌ور ساخت.

نیروهای مخالف سوریه غیرمتمرکز بوده و ایدئولوژی‌های مختلفی دارند، هرچند که با هدف مشترک سرنگونی حکومت اسد متحد شده‌اند. اما ریشه‌های تحریرالشام و الجولانی در جنبش‌های تکفیری سایه‌ای بر آرمان‌های او می‌افکند.

با وجود تلاش الجولانی برای دورکردن گروه جدیدش از القاعده، ایالات متحده در سال ۲۰۱۸ تحریرالشام را یک «سازمان تروریستی خارجی» نامید و جایزه ۱۰ میلیون دلاری برای دستگیری او جایزه گذاشت.

ظهور از سایه‌ها

برای فردی که زمانی در سایه‌ها فعالیت می‌کرد و اکنون پا به عرصه عمومی گذاشته، الجولانی اعتماد به نفس زیادی از خود نشان داد و تلاش کرد در مصاحبه‌اش با سی‌ان‌ان که در روز روشن و با امنیت کم برگزار شد، مدرن‌بودن خود را نشان دهد. هنگامی که سی‌ان‌ان برای مصاحبه با او نشست، خبر رسید که نیروهای تحت فرمانش شهر حما را تصرف کرده‌اند.

در مناطق تحت کنترل مخالفان سوریه، واضح است که او بیشتر شبیه یک سیاستمدار عمل می‌کند تا فردی تحت تعقیب. پس از اینکه نیروهای وفادار به او کنترل حلب را به دست آوردند، او در قلعه تاریخی این شهر ظاهر شد.

الجولانی می‌گوید که طی سال‌ها دستخوش تحولاتی شده است. او مدعی شد: «آدم در دهه دوم زندگیش شخصیت متفاوتی نسبت به دهه سوم یا چهارم زندگیش دارد و قطعاً نسبت به دهه پنجم نیز فرق می‌کند. این طبیعت انسان است».

الجولانی فعالیت خود را به عنوان یک جنگجوی جوان برای القاعده علیه ایالات متحده در عراق آغاز کرد. او پس از بازگشت به وطنش در دوران جنگ داخلی سوریه، رهبری شاخه القاعده در سوریه را بر عهده گرفت که تحت نام جبهه النصره بود. سپس او روابط خود با القاعده را قطع کرد و در اوایل ۲۰۱۷، سازمانش به تحریرالشام تبدیل شد. با وجود تلاش‌های گروه برای دوری از ریشه‌هایش، ایالات متحده، ترکیه، سازمان ملل و چندین کشور غربی دیگر همچنان تحریرالشام را سازمان تروریستی خارجی می‌دانند.

مصاحبه روز پنج‌شنبه الجولانی با سی‌ان‌ان خلاف لحن سرسختانه‌ای بود که او در نخستین مصاحبه تلویزیونیش در ۲۰۱۳ با شبکه الجزیره داشت. در آن زمان، سخنان او بر ترویج شاخه القاعده در سوریه متمرکز بود.

روز پنج‌شنبه، الجولانی چشم‌انداز متفاوتی از کشور جنگ‌زده سوریه ارائه داد. در تلاش برای بازسازی تصویر خود، او برای اولین‌بار به طور عمومی از نام واقعیش، احمد حسین الشرع، استفاده کرد.

با افزایش پیشروی‌های نظامی ائتلاف شورشی-تکفیری و افزایش قلمرو و جمعیت تحت کنترل آن‌ها، الجولانی تأکید کرد که مردم نباید از مدیریت مناطق تحت کنترل مخالفان هراسی داشته باشند. او گفت: «مردمی که از حکومت اسلامی می‌ترسند، یا نمونه‌های نادرستی از آن را دیده‌اند یا به درستی آن را نمی‌فهمند».

او وعده داد اگر نیروهای مخالف موفق به سرنگونی اسد شوند، کشور به یک دولت مبتنی بر نهادها و غیره تبدیل خواهد شد.

این گروه مدعی شده که در تلاش بوده تا خاطر شهروندان و گروه‌هایی که در طول جنگ داخلی سوریه تحت آزار گروه‌های افراطی و تکفیری قرار گرفته‌اند را آرام کند. همچنین گفته شد که تلاش کرده‌اند تا به طور عمومی به مسیحیان و دیگر اقلیت‌های مذهبی و قومی بگویند که آن‌ها تحت حکومت جدید امنیت خواهند داشت.

الجولانی در پاسخ به سؤالات درباره نگرانی‌ها از امنیت اقلیت‌ها مدعی است: «برخی نقض‌ها در دوران آشوب توسط افراد خاصی انجام شد، اما ما این مسائل را حل کردیم». او افزود: «هیچ‌کس حق ندارد گروهی دیگر را از بین ببرد. ادیان و مذاهب این منطقه برای صدها سال در کنار هم زندگی کرده‌اند و هیچ‌کس حق ندارد آن‌ها را از بین ببرد».

با این حال، گروه‌های حقوق بشری و ناظران محلی درباره برخورد اخیر تحریرالشام با مخالفان سیاسی در ادلب هشدار داده و ادعا کرده‌اند که این گروه شدیداً اعتراضات را سرکوب کرده و مخالفان را شکنجه و آزار داده است. الجولانی به سی‌ان‌ان ادعا کرد که موارد سوءاستفاده در زندان‌ها «بر اساس دستور یا هدایت ما انجام نشده» و تحریرالشام به حساب مسئولان آن رسیده است.

الجولانی همچنین در برابر برچسب تروریستی تحریرالشام ایستادگی کرد و آن را «سیاسی و نادرست» خواند و گفت که برخی از شیوه‌های افراطی تکفیری باعث فاصله‌افتادن تحریرالشام و گروه‌های تکفیری شده است. او ادعا کرد که با برخی از تاکتیک‌های سفت‌وسخت گروه‌های تکفیری مخالف بوده و به همین دلیل، روابط خود را با آنها قطع کرده است. او همچنین مدعی شد که هرگز شخصاً در حملات به غیرنظامیان دخالت نداشته است.

هنگامی که تیم سی‌ان‌ان پیش از مصاحبه به حلب رفت، این شهر علی‌رغم تصرف ناگهانی آن توسط نیروهای شورشی-تکفیری در تنها یک هفته پیش، آرام به نظر می‌رسید. حتی پس از بمباران‌های هواپیماهای روسی که به حمایت از اسد انجام گرفت، بازارها باز بود، مردم در خیابان‌ها راه می‌رفتند و زندگی ادامه داشت.

کنترل اسد بر کشور توسط متحدانش تقویت شده است. با افزایش نیروهای ضددولتی پس از بهار عربی ۲۰۱۱، سپاه پاسداران ایران و همچنین حزب‌الله لبنان در نبرد با گروه‌های شورشی-تکفیری وارد سوریه شدند. در آسمان، نیروی هوایی سوریه با هواپیماهای جنگی روسی تقویت شد.

الجولانی از تمایل خود برای خروج نیروهای خارجی از سوریه سخن گفت. در حال حاضر، نیروهایی از ایالات متحده، ترکیه، روسیه و ایران و همچنین گروه‌های مقاومت در این کشور حضور دارند. او گفت: «فکر می‌کنم وقتی این حکومت سقوط کند، مسئله حل خواهد شد و دیگر نیازی به هیچ نیروی خارجی در سوریه نخواهد بود».

او افزود: «سوریه شایسته یک سیستم حکومتی مبتنی بر نهادهاست، نه جایی که یک حاکم واحد تصمیمات دلخواهش را بگیرد». خاندان اسد از سال ۱۹۷۱ در قدرت است.

الجولانی ادعا کرد: «ما درباره یک پروژه بزرگ صحبت می‌کنیم. ما در حال صحبت درباره ساختن سوریه هستیم. تحریرالشام فقط بخشی از این گفتگو بوده و ممکن است هر لحظه منحل شود. این گروه یک هدف نهایی نیست بلکه وسیله‌ای برای انجام یک کار است: مقابله با حکومت اسد».