آتش جنگ نیابتی آمریکا و چین در شرق به پا شد؟/ برتری با کدام طرف است؟

به گزارش اکوایران، درگیری مرگبار در مرز تایلند و کامبوج، یک متحد دیرینه ایالات متحده را که دارای دهه‌ها تجربه نظامی است، در برابر نیرویی مسلح اما جوان‌تر قرار داده که روابط نزدیکی با چین دارد.

بانکوک و پنوم‌پن بر سر قلمرویی می‌جنگند که از زمان ترسیم مرز توسط قدرت استعماری فرانسه در بیش از یک قرن پیش، مورد مناقشه بوده است. بر اساس گزارش مقام‌های دو کشور، درگیری‌ها تا روز شنبه ادامه داشته است. از زمان آغاز نبرد در روز پنج‌شنبه، بیش از دوازده نفر کشته، ده‌ها نفر زخمی، و بیش از ۱۵۰ هزار غیرنظامی تخلیه شده‌اند. در ادامه نگاهی داریم به پیشینه‌ها و توانمندی‌های نظامی دو طرف.

برتری عددی با تایلند است

به گزارش سی‌ان‌ان، ارتش تایلند هم از نظر نفرات و هم تجهیزات نظامی به‌مراتب بزرگ‌تر از ارتش کامبوج است. نیروی نظامی تایلند با ۳۶۱ هزار نیروی فعال در تمام شاخه‌ها، سه برابر نیروی نظامی کامبوج است. همچنین این نیروها به تسلیحاتی دسترسی دارند که نیروهای کامبوج تنها می‌توانند آرزویش را داشته باشند. به‌نوشته مؤسسه بین‌المللی مطالعات استراتژیک (IISS) در گزارش توازن نظامی ۲۰۲۵: «تایلند ارتشی بزرگ و دارای بودجه خوب دارد و نیروی هوایی آن یکی از مجهزترین و آموزش‌دیده‌ترین نیروها در جنوب شرق آسیاست.»

در رتبه‌بندی سال ۲۰۲۴ مؤسسه لویی (Lowy Institute) درباره توان نظامی ۲۷ کشور منطقه، تایلند در رتبه ۱۴ و کامبوج در رتبه ۲۳ قرار دارد. این شکاف کاملاً قابل انتظار است، چراکه جمعیت تایلند چهار برابر کامبوج و تولید ناخالص داخلی‌اش بیش از ده برابر آن است. برخلاف کامبوج، لائوس و ویتنام، تایلند از فجایع جنگ‌های قرن بیستم و استعمار اروپایی که پیش از آن بود، جان سالم به در برد.

در شاخص قدرت آسیا (Lowy Asia Power Index) که قدرت نظامی، اقتصادی، دیپلماتیک و فرهنگی کشورها را در نظر می‌گیرد، تایلند در رتبه دهم و در گروه «قدرت‌های میانه» قرار دارد؛ یک پله پایین‌تر از اندونزی، اما بالاتر از کشورهایی مانند مالزی و ویتنام. در مقابل، کامبوج به‌عنوان یک «قدرت کوچک» در کنار کشورهایی چون بنگلادش، سری‌لانکا و لائوس طبقه‌بندی شده است.

تایلند، متحد قوی آمریکا با نگاهی جهانی

ارتش تایلند از دیرباز نقش پررنگی در سیاست این کشور داشته است. این کشور سال‌ها تحت سلطه نهاد محافظه‌کاری متشکل از ارتش، سلطنت و نخبگان بانفوذ بوده است. بر اساس داده‌های کتابچه اطلاعاتی سازمان سیا، ژنرال‌های تایلندی از سال ۱۹۳۲ تاکنون ۲۰ بار از طریق کودتا قدرت را به دست گرفته‌اند و اغلب با سرنگونی دولت‌های دموکراتیک. ارتش تایلند خود را مدافع نهایی سلطنت می‌داند. تایلند متحد پیمانی ایالات متحده است، جایگاهی که از زمان امضای «پیمان دفاع جمعی جنوب شرق آسیا» یا همان پیمان مانیلای سال ۱۹۵۴ به رسمیت شناخته شده است.

در جریان جنگ ویتنام، ایالات متحده از پایگاه‌های هوایی تایلند، از جمله برای استقرار بمب‌افکن‌های B-52 استفاده کرد، و ده‌ها هزار سرباز تایلندی در کنار ویتنام جنوبی (مورد حمایت آمریکا) علیه ویتنام شمالی کمونیست جنگیدند.

روابط نزدیک میان واشنگتن و بانکوک تا امروز ادامه داشته است. ایالات متحده، تایلند را متحد عمده غیرناتویی (Major Non-NATO Ally) می‌داند، جایگاهی که مزایای خاصی از جمله دسترسی به برنامه‌های تسلیحاتی آمریکا را برای تایلند فراهم کرده است.

تایلند همچنین با فرماندهی هند-اقیانوس آرام ارتش آمریکا میزبان مشترک بزرگ‌ترین مانور نظامی بین‌المللی جهان به نام «کبرا گلد» (Cobra Gold) است. این رزمایش از سال ۱۹۸۲ آغاز شد و در ابتدا مانوری مشترک میان تایلند و آمریکا بود، اما بعدها ده‌ها کشور دیگر نیز به آن پیوستند. ارتش ایالات متحده می‌گوید کبرا گلد، طولانی‌ترین رزمایش چندملیتی فعال در جهان است.

علاوه بر رزمایش «کبرا گلد»، نیروهای تایلند و آمریکا سالانه بیش از ۶۰ رزمایش مشترک برگزار می‌کنند و طبق اعلام وزارت خارجه آمریکا، هر سال بیش از ۹۰۰ هواپیمای نظامی آمریکایی و ۴۰ کشتی نیروی دریایی آمریکا از تایلند بازدید می‌کنند.

با وجود این سابقه طولانی همکاری با واشنگتن، ارتش تایلند در سال‌های اخیر تلاش کرده رویکردی متعادل‌تر و بی‌طرفانه‌تر در سیاست نظامی اتخاذ کند و طی یک دهه گذشته روابط خود با چین را افزایش داده است. بر اساس گزارش «توازن نظامی»، تایلند که نمی‌خواهد صرفاً به یک کشور به‌عنوان تأمین‌کننده تسلیحات وابسته باشد، با کمک کشورهایی مانند اسرائیل، ایتالیا، روسیه، کره‌جنوبی و سوئد، صنایع تسلیحاتی داخلی قدرتمندی توسعه داده است.

حمایت چین از کامبوج

ارتش کامبوج در مقایسه با تایلند بسیار جوان‌تر است. به گفته مؤسسه بین‌المللی مطالعات استراتژیک (IISS)، این ارتش در سال ۱۹۹۳ با ادغام نیروهای دولت کمونیستی و دو ارتش مقاومت غیرکمونیست شکل گرفت. در حال حاضر، مهم‌ترین روابط دفاعی بین‌المللی کامبوج با چین و ویتنام است. اگرچه کامبوج در گذشته به روسیه برای تأمین تجهیزات نظامی وابسته بود، اما اکنون چین به تأمین‌کننده اصلی این کشور تبدیل شده است.

پکن حتی یک پایگاه دریایی در کامبوج ساخته است. به گفته تحلیل‌گران بین‌المللی، پایگاه دریایی «ریم» (Ream) در ساحل خلیج تایلند توانایی میزبانی از ناوهای هواپیمابر چینی را دارد. در ماه مه، کامبوج و چین هفتمین دوره از رزمایش مشترک سالانه خود با عنوان «اژدهای طلایی» (Golden Dragon) را برگزار کردند که بزرگ‌ترین رزمایش تاریخ دو کشور اعلام شد. به گفته رسانه انگلیسی‌زبان ارتش آزادی‌بخش خلق چین، این روابط در سال جاری قرار است «به سطحی جدید برسد و پیشرفت تازه‌ای را تجربه کند».

وو چیان، سخنگوی وزارت دفاع چین، در کنفرانسی خبری در فوریه گفت: «چین و کامبوج دوستانی آهنین هستند که همواره از یکدیگر حمایت می‌کنند. نیروهای مسلح دو کشور از روابطی شکست‌ناپذیر و برادری‌ای استوار برخوردارند.» با توجه به نیازهای ارتش کامبوج، این حمایت‌ها حیاتی است. به‌نوشته IISS: «کامبوج در حال حاضر توانایی طراحی و تولید تجهیزات مدرن برای نیروهای مسلح خود را ندارد.»

تجهیزات نظامی دو طرف

به‌واسطه سال‌ها حمایت ایالات متحده، نیروی هوایی سلطنتی تایلند به‌خوبی تجهیز شده است و دست‌کم ۱۱ جنگنده مدرن سوئدی از نوع گریپن (Gripen) و ده‌ها فروند جنگنده قدیمی‌تر آمریکایی مانند F-16 و F-5 در اختیار دارد. کامبوج فاقد نیروی هوایی رزمی قابل‌توجه است.

در بخش زمینی، تایلند ده‌ها تانک مدرن دارد، از جمله ۶۰ تانک VT-4 ساخت چین و صدها تانک قدیمی آمریکایی. کامبوج تنها حدود ۲۰۰ تانک قدیمی ساخت چین و شوروی دارد. ارتش تایلند بیش از ۶۰۰ قبضه توپخانه دارد، شامل حداقل ۵۶ قبضه توپ قدرتمند ۱۵۵ میلی‌متری و بیش از ۵۵۰ قبضه توپ یدک‌کش ۱۰۵ میلی‌متری. کامبوج تنها ۱۲ قبضه توپ ۱۵۵ میلی‌متری و حدود ۴۰۰ قبضه توپ سبک‌تر دارد.

در حوزه هوایی، ارتش تایلند بالگردهای تهاجمی آمریکایی از نوع کبرا (Cobra) و همچنین ۱۸ فروند بالگرد ترابری بلک هاوک (Black Hawk) دارد. کامبوج تنها چند ده فروند بالگرد ترابری قدیمی ساخت شوروی و چین در اختیار دارد.

گام بعدی چیست؟

کارل شوستر، تحلیل‌گر نظامی مستقر در هاوایی و مدیر پیشین عملیات در مرکز اطلاعات مشترک فرماندهی اقیانوس آرام آمریکا، می‌گوید که با وجود برتری عددی و کیفی تایلند، کامبوج یک مزیت مهم دارد: زمین.

او در گفتگو با سی‌ان‌ان گفت: «زمین به نفع دسترسی از خاک کامبوج به منطقه مورد مناقشه است.» شوستر همچنین اشاره کرد که با توجه به گزارش‌هایی مبنی بر مین‌گذاری و تله‌گذاری در منطقه توسط نیروهای کامبوج، تایلند احتمالاً بر تسلیحات دوربرد تکیه خواهد کرد.

او افزود: «نیروی هوایی سلطنتی تایلند برتر است و نیروهای ویژه‌اش نیز بهتر هستند. من فکر می‌کنم تایلندی‌ها ترجیح می‌دهند در این درگیری بیشتر بر قدرت هوایی و آتش‌باری دوربرد تمرکز کنند.»