به گزارش اکوایران، برخی از عمیقترین مخازن آب ایران به حوضچههای کمعمق تبدیل شدهاند. فشار آب در برخی شهرها آنقدر پایین است که شیرهای آب در آپارتمانها ساعتها خشک میمانند. مردم به دنبال مخازن آب هستند و هر قطره آبی که پیدا میکنند را ذخیره میکنند. دما آنقدر بالاست که ماه گذشته یک روز در بخشی از ایران شاخص گرمایی به 65 رسید، طبق گزارش سایتهایی که شرایط جوی شدید را رصد میکنند، این امر ایران را به یکی از گرمترین نقاط زمین تبدیل کرده است.
ایران درگیر یک بحران شدید آب است، علاوه بر کمبود انرژی چندماهه که منجر به قطع برنامهریزیشده روزانه برق در سراسر کشور شده است. ایرانیانی که هنوز از جنگ ۱۲ روزه با اسرائیل و ایالات متحده در ماه گذشته به زندگی عادی بازنگشتهاند، اکنون باید با نبود امکانات اولیه زندگی مواجه شوند.
بر اساس گزارش نیویورکتایمز، دولت این هفته اعلام کرد که بسیاری از مخازن، بهویژه آنهایی که آب آشامیدنی تهران را تأمین میکنند، در حال خشک شدن هستند. به گفته مقامات ذخایر آب تهران تنها برای چند هفته دیگر کافی است و دولت از مردم خواسته مصرف آب را کاهش دهند. مسعود پزشکیان در جلسه کابینه روز دوشنبه گفت: «بحران آب جدیتر از آن چیزی است که امروز دربارهاش صحبت میشود و اگر امروز تصمیمات فوری نگیریم، در آینده با وضعیتی مواجه خواهیم شد که قابل درمان نیست». او افزود: «ما نمیتوانیم اینگونه ادامه دهیم.»
ایران که از قبل مستعد خشکسالی بود، با سیاستهای ضعیف مدیریت آب این مشکل را تشدید کرده است، موضوعی که پزشکیان روز دوشنبه به آن اذعان کرد. تغییرات اقلیمی نیز نقش داشته است؛ کشور پنج سال متوالی خشکسالی را تحمل کرده است. اکنون، بحران به حدی شدید شده که دولت روز چهارشنبه تمام دفاتر و خدمات دولتی در تهران و بیش از دوازده شهر دیگر در سراسر کشور را تعطیل کرد و یک تعطیلی سهروزه ایجاد کرد تا مصرف آب و برق کاهش یابد.
فاطمه مهاجرانی، سخنگوی دولت، گفت که شهرها ممکن است در آینده یک یا دو بار در هفته تعطیلی مشابهی داشته باشند و پیشنهاد کرد که مردم «به تعطیلات بروند». شرکت آب و فاضلاب استان تهران این هفته اعلام کرد که فشار آب را به حدی کاهش داده که در تهران، شهری با ۱۰ میلیون نفر جمعیت که بسیاری در ساختمانهای بلند زندگی و کار میکنند، آب نمیتواند به طبقات بالاتر از طبقه دوم آپارتمانها برسد. برخی از ساکنان تهران در مصاحبهها گفتند که آب از شیرهایشان بهصورت قطرهقطره میآید و شستن ظرفها، لباسها یا حتی استفاده از سرویس بهداشتی را دشوار کرده است. به گفته ساکنان در برخی محلهها، آب به مدت ۴۸ ساعت قطع شده است. بسیاری از مردم و ساختمانها در تلاش برای خرید مخازن آب هستند تا آنچه از آب باقی مانده را ذخیره کنند و برای مشکلات آینده آماده شوند. مدیر یک برج مسکونی در محله الهیه گفت که ساختمان برای سومین روز بدون آب است. وقتی آن ساختمان بالاخره یک مخزن آب تهیه کرد، ذخیره آن فقط برای دو ساعت دوام آورد. سپس از یک کامیون آب آزاد آب تهیه کردند، اما متوجه شدند که این آب، آب شور آلوده است و برای آشامیدن یا استحمام مناسب نیست.
در آن سوی شهر، نفیسه، یک معلم مدرسه، استراتژی ذخیره آب را زیر سؤال برد. او گفت: «مادرم نیمی از آشپزخانه را با بطریهای آب بزرگ و کوچک پر کرده است، اما فکر میکنم این اشتباه است. در یک بحران واقعی، چند ظرف ما را نجات نخواهد داد».
کمبود آب علاوه بر قطع برنامهریزیشده روزانه برق در سراسر کشور رخ داده است. از ماه دسامبر، ایران که یکی از بزرگترین ذخایر گاز طبیعی و نفت خام جهان را دارد، با یک بحران انرژی تمامعیار دستوپنجه نرم کرده است که باعث تعطیلی یا کاهش ساعات کاری مدارس، دانشگاهها و دفاتر دولتی و جیرهبندی برق در کارخانههای صنعتی شده است. تأثیر تجمیع بحرانهای پیاپی، از جنگ گرفته تا انفجارهای روزانه که به عقیده برخی گمان میرود خرابکاری باشند، تورم سرسامآور، و قطع آب و برق بسیاری از ایرانیان را سرگردان کرده است.
حمیدرضا خدابخشی، رئیس اتحادیه مهندسان آب در استان خوزستان در جنوب ایران، در مصاحبه تلفنی گفت: «پرداختن به تنها یک جنبه از بحران بیفایده است؛ مدیریت آب و برق باید اصلاح شود». او افزود: «درخواستهای مکرر برای صرفهجویی عمومی بدون اقدام از سوی مقامات، بهطور ناعادلانه تقصیر را به گردن شهروندان میاندازد».
کارشناسان محیطزیست میگویند که بحران آب ناشی از دههها سوءمدیریت منابع آب و سایر سیاستهای نادرست، از جمله توسعه بیشازحد مناطق شهری، تخلیه آبهای زیرزمینی برای کشاورزی و ساخت بیشازحد سدها است. ایران همچنین آب را به مناطق مرکزی کویری برای تأمین صنایع پرمصرف آب، مانند فولادسازی، منتقل کرده است. تغییرات اقلیمی نیز این بحران را تشدید کرده است. وزارت نیرو اعلام کرده که میانگین بارندگی سالانه در پنج سال گذشته از حدود ۱۱ اینچ به کمتر از شش اینچ کاهش یافته و بدترین خشکسالی در ۵۰ سال اخیر را ایجاد کرده است.
محمد صادق معتمدیان، استاندار تهران، به رسانهها گفت که در چهار سد تأمینکننده آب آشامیدنی پایتخت، ذخایر آب به حدود ۱۴ درصد ظرفیت خود کاهش یافته است. تالابهای سرسبز به بسترهای شنی و طوفانهای گردوغبار تبدیل شدهاند و چاهها خشک شدهاند.
محصولات کشاورزی و دامها در حال مرگ هستند. بخشهایی از کشور با سرعت نگرانکنندهای در حال فرونشست هستند، زیرا آبخوانها تخلیه شدهاند. به گفته مقامات در تهران، بخشهایی از شهر سالانه بیش از ۱۲ اینچ فرومیروند. دریاچهها و مخازن آبی که زمانی قایقرانی، ماهیگیری و شنا از فعالیتهای اصلی تابستانی بودند، خشک شده یا کوچک شدهاند. سعید، صاحب ۳۷ ساله یک شرکت فناوری در تهران گفت: «یادم میآید وقتی کوچک بودم در این مکانها شنا میکردم و پر از آب بود. حالا همه خشک و خالی هستند و میتوانیم از یک طرف به طرف دیگر آنها راه برویم.»
نگین، مادر ۲۸ ساله دو فرزند، در شهر جنوبی بوشهر زندگی میکند، جایی که دما در تابستان بهطور متوسط بالای 48 درجه است و رطوبت هوا سنگین است. او در مصاحبهای گفت که اخیراً آب جاری در محلهاش تنها برای چند ساعت در روز در دسترس بوده است. او گفت که استفاده از کولر گازی به دلیل قطع روزانه برق دشوار و اغلب غیرممکن است، که باعث شده خانهاش مانند سونا باشد. او پرسید: «چطور باید اینگونه زندگی کنیم؟ از چه چیزی باید برای شستن بچههایمان استفاده کنیم؟ برای شستن لباسها؟»
کاوه مدنی، مدیر مؤسسه آب، محیطزیست و سلامت دانشگاه سازمان ملل متحد، گفت که یک دهه پیش، زمانی که او معاون رئیس سازمان حفاظت محیطزیست ایران بود، کمبودهای آب کم و محدود به مناطق دورافتاده بود. او گفت که اکنون، با خطر خشک شدن تهران و دیگر شهرهای بزرگ، وضعیت را میتوان به بهترین شکل به ورشکستگی آبی تشبیه کرد، اما چیزی که در حال کاهش سریع و ظاهراً غیرقابل بازگشت است، نه پول، بلکه آب است. مدنی در مصاحبهای گفت: «واکنشها فوری و گیجکننده هستند. چیزی که بیش از همه مرا نگران میکند، نابرابری است. ساکنان شهری ثروتمندتر میتوانند مخازن آب، تحویل تانکر یا راهحلهای دیگر را امتحان کنند، در حالی که فقرا بیشترین رنج را متحمل خواهند شد».
