به گزارش اکوایران، بهگفته دو منبع آگاه از این عملیات، ایالات متحده آمریکا در جریان جنگ ۱۲ روزه اسرائیل با ایران در ماه ژوئن، حدود یک چهارم از ذخایر موشکهای رهگیر پیشرفته تاد خود را مصرف کرده است. این آمار، عددی بسیار بالاتر از ظرفیت تولید است.
نیروهای آمریکایی برای مقابله با حملات موشکهای بالستیک تهران، بیش از ۱۰۰ فروند (و شاید تا ۱۵۰ فروند) موشک تاد (مخفف دفاع منطقهای ارتفاع بالا در مرحله نهایی) شلیک کردند که بخش قابلتوجهی از موجودی این سامانه پیشرفتهی پدافند هوایی آمریکاست. آمریکا در مجموع ۷ سامانه تاد دارد که دو مورد از آنها را در این جنگ در اسرائیل مستقر کرده بود.
استفاده اینچنین گسترده و سریع از موشکهای تاد، نهتنها شکافی را در شبکه دفاع موشکی آمریکا نمایان کرد، بلکه منبعی گرانقیمت را در زمانی تحلیل برد که حمایت عمومی مردم آمریکا از دفاع از اسرائیل به پایینترین سطح تاریخی خود رسیده است.
برخی از مقامات پیشین دفاعی آمریکا و کارشناسان موشکی به سیانان گفتهاند که این کاهش سریع ذخایر، نگرانیهایی را درباره موقعیت امنیتی جهانی آمریکا و توانایی آن برای بازسازی سریع ذخایر نظامی ایجاد کرده است.
سال گذشته، آمریکا تنها ۱۱ فروند موشک جدید تاد تولید کرد و انتظار میرود در سال مالی جاری نیز فقط ۱۲ موشک دیگر تحویل بگیرد. این آمار بر اساس برآوردهای بودجه وزارت دفاع در سال ۲۰۲۶ ارائه شده است.
در پاسخ به پرسشهایی درباره میزان ذخیره و مصرف موشکهای تاد در جریان جنگ ۱۲ روزه، کینگزلی ویلسون، سخنگوی پنتاگون گفت: «ارتش آمریکا در قویترین حالت خود قرار دارد و برای انجام هر مأموریتی، در هر زمان، هر مکان و در سراسر جهان، همه چیز را در اختیار دارد. اگر به دنبال مدرک بیشتری هستید، کافی است به عملیات چکش نیمهشب و نابودی کامل توانمندیهای هستهای ایران نگاه کنید.»
با این حال، شبکه سیانان گزارش داد که ارزیابی اولیه اطلاعاتی نشان داده است حملات آمریکا به تأسیسات هستهای ایران در ماه گذشته، اجزای اصلی این برنامه را از بین نبرده و احتمالاً فقط چند ماه آن را به عقب انداخته است. دولت آمریکا این ارزیابی را رد کرده و سیا بعداً اعلام کرد شواهدی در دست دارد که نشان میدهد برنامه هستهای ایران «بهشدت آسیب دیده» است.
یکی از مقامات دفاعی، بهدلیل ملاحظات امنیتی، از ارائه اطلاعات درباره موجودی موشکهای تاد خودداری کرد اما گفت: «وزارت دفاع همچنان در موقعیتی است که میتواند به هر تهدیدی پاسخ دهد.» تعداد موشکهای تاد مصرفشده در جنگ ۱۲ روزه نخستین بار توسط والاستریت ژورنال گزارش شد. با وجود استفاده گسترده از سامانه تاد برای مقابله با حملات ایران، دهها موشک ایرانی همچنان به اسرائیل اصابت کرد.
تاد یک سامانه متحرک است که میتواند موشکهای بالستیک کوتاهبرد، میانبرد و میانبرد توسعهیافته را در داخل یا خارج از جو زمین، در مرحله نهایی پرواز رهگیری و نابود کند. هر واحد سامانه توسط ۹۵ سرباز آمریکایی اداره میشود و شامل ۶ پرتابگر و ۴۸ موشک رهگیر است. این موشکها توسط شرکت لاکهید مارتین ساخته میشوند و قیمت هر کدام از آنها حدود ۱۲.۷ میلیون دلار است (بر اساس بودجه آژانس دفاع موشکی آمریکا در سال ۲۰۲۵).
بر اساس برآوردهای بودجه وزارت دفاع برای سال ۲۰۲۶، آمریکا قصد دارد سال آینده ۳۷ فروند موشک تاد جدید خریداری کند. بخشی از هزینه این خرید از طریق افزوده شدن جدید به لایحه موسوم به «لایحه بزرگ و زیبای» رئیسجمهور دونالد ترامپ تأمین خواهد شد. به گفته یکی از مقامات دفاعی: «بودجه ۲۰۲۶، تأمین مالی برای پایه صنعتی دفاعی را در اولویت قرار میدهد، چرا که این بخش، دارایی راهبردی اصلی در تأمین و پشتیبانی از فناوری، تجهیزات و تدارکات ارتش ماست.»
یکی از مقامات وزارت دفاع آمریکا گفت: «بودجه شامل ۱.۳ میلیارد دلار اضافی برای بهبود زنجیره تأمین صنعتی و ۲.۵ میلیارد دلار دیگر برای گسترش تولید موشکها و مهمات است. وظیفه وزارت دفاع این است که مطمئن شود رئیسجمهور برای هر سناریویی، بهترین گزینههای نظامی ممکن را در اختیار دارد و همه گزینهها همچنان روی میز هستند.» اما کارشناسان و مقامات پیشین دفاعی هشدار میدهند که برای جبران کمبودها، تولید باید بهطور قابل توجهی افزایش یابد.
یکی از متخصصان پدافند موشکی که روند هزینههای دولت آمریکا را دنبال میکند، گفت: «باید درک کرد که سطح تعهد و هزینه آمریکا برای دفاع از اسرائیل بسیار چشمگیر است. گزارشها درباره مصرف سامانههای تاد نگرانکننده است. این مسیری نیست که آمریکا بتواند بارها و بارها ادامه دهد. این یک تعهد بزرگ به متحد اسرائیلی ما بود، اما ظرفیت سامانههای رهگیر دفاع موشکی قطعاً جای نگرانی دارد، چون تاد منبعی بسیار کمیاب است.»
یک افسر ارشد بازنشسته ارتش آمریکا (که نخواست نامش فاش شود) گفت که حدود ۲۵ درصد از کل موجودی سامانه تاد توسط نیروهای آمریکایی مستقر در اسرائیل در جریان جنگ استفاده شده است. او گفت: «وزارت دفاع اکنون در حال بررسی سطح ذخایر جنگی مهمات حیاتی است و میکوشد ظرفیت تولید سالانه را به شکل قابل توجهی افزایش دهد، تلاشی که مدتها به تعویق افتاده بود.»
به گفته چهار مقام پیشین ارشد وزارت دفاع، نگرانی درباره کمبود ذخایر رهگیرهای موشکی پیشرفته پیش از جنگ ۱۲ روزه هم وجود داشت، بهویژه درباره آن دسته از رهگیرهایی که نقشی کلیدی در بازدارندگی علیه چین ایفا میکنند.
یکی از این مقامات سابق که سال گذشته از پست خود کنارهگیری کرده، گفت: «بدون اینکه عددی بگویم، باید بگویم که از سطح پایین آمادگی در برخی بخشها واقعاً شگفتزده شدم.» او افزود: «ذخایر در حال کاهشاند. ما به تعداد بیشتری نیاز داریم و سریعتر از سرعت فعلی تولید.»
یکی از مقامات دفاعی دولت بایدن نیز گفت: «این موضوع نگرانکننده بود. در دوره بایدن نگرانکننده بود و مطمئنم حالا در دولت ترامپ هم همینطور است.»
مارا کارلین، معاون پیشین وزیر دفاع در امور استراتژی، برنامهها و توانمندیها در دولت بایدن، نیز گفت: «دفاع هوایی در حال حاضر در تمام جبهههای اصلی اهمیت دارد. اما سامانهها کافی نیستند. رهگیرها کافی نیستند. تولید کافی نیست. حتی نیروی انسانی کافی برای کار روی آنها وجود ندارد.» او افزود: «با مسئلهای مواجه هستیم که هم بهشدت حیاتی است و هم بهشدت نایاب.»
به گفته شرکت لاکهید مارتین (تولیدکننده سامانه تاد)، در حال حاضر ۹ واحد فعال از این سامانه در سطح جهان وجود دارد. ارتش آمریکا مالک ۷ واحد از آنهاست و طبق گزارش «خدمات پژوهشی کنگره»، قصد دارد تا سال ۲۰۲۵ هشتمین واحد را نیز فعال کند. دادههای سال ۲۰۱۹ نشان میداد که پنج واحد از این سامانهها در پایگاههایی در تگزاس، یکی در گوام و یکی در کره جنوبی مستقر بودهاند. تا سال گذشته، پنتاگون دو واحد از آنها را به خاورمیانه منتقل کرده بود تا از اسرائیل محافظت کند. دو واحد دیگر به امارات متحده عربی تحویل داده شدهاند و برای رهگیری موشکهای بالستیک نیروهای حوثی مورد استفاده قرار گرفتهاند.
کمبود موشک و خسارات در اسرائیل
اگرچه بیشتر موشکهای ایران توسط پدافند هوایی آمریکا و اسرائیل سرنگون شدند، اما کارشناسان، دادههای و ویدیوهایی که سیانان آنها را بررسی کرده، نشان میدهد که دهها موشک موفق به اصابت شدهاند. با ادامه جنگ، آمار موفقیت ایران در عبور از سامانههای پدافندی افزایش یافت و به برخی از شدیدترین آسیبهایی منجر شد که اسرائیل در چند دهه گذشته تجربه کرده است.
ارتش اسرائیل ادعا کرده که ایران در جریان جنگ ۱۲ روزه بیش از ۵۰۰ موشک بالستیک دوربرد شلیک کرده است و اسرائیل حدود ۸۶٪ از آنها را رهگیری کند. با این حال، ۳۶ موشک ایرانی به مناطق مسکونی اصابت کردهاند.
شهرهایی مانند تلآویو خسارات زیادی متحمل شدند؛ ساختمانهای مسکونی بهطور کامل ویران شدند، سایتهای نظامی حساس هدف قرار گرفتند، بخشهایی از شبکه برق از کار افتاد و ۲۹ نفر کشته شدند. اداره مالیات اسرائیل در پایان ژوئن تخمین زد که خسارات ناشی از جنگ دستکم ۱.۸ میلیارد دلار خواهد بود، اما با توجه به اینکه هنوز همه ادعاهای خسارت ثبت نشدهاند، این رقم احتمالاً افزایش خواهد یافت.
تحلیلی که توسط اندیشکده آمریکایی جینسا (مؤسسه یهودی امنیت ملی آمریکا) مستقر در واشنگتن انجام شده، نشان میدهد که سامانههای تاد آمریکا، همراه با رهگیرهای اسرائیلی Arrow-2 و Arrow-3، در مجموع ۲۰۱ مورد از مجموع ۵۷۴ موشک ایرانی را رهگیری کردند، در حالی که ۵۷ موشک به مناطق مسکونی اصابت کردهاند. طبق این گزارش، سامانه تاد آمریکا نزدیک به نیمی از کل رهگیریها را انجام داده که نشان میدهد ذخایر رهگیرهای پیکان اسرائیل ناکافی بودهاند. سامانه گنبد آهنین (Iron Dome) اسرائیل اساساً برای مقابله با راکتهای کوتاهبرد طراحی شده، نه موشکهای بالستیک دوربرد مانند آنچه ایران شلیک کرد.
آری سیکورل، نویسنده گزارش جینسا، نوشت: «پس از مصرف بخش بزرگی از موشکهای رهگیر موجود، آمریکا و اسرائیل هر دو اکنون بهشدت نیاز دارند تا ذخایر خود را بازسازی کنند و نرخ تولید را بهشدت افزایش دهند.» او تخمین زد که با نرخ تولید فعلی، بازسازی ذخایر بین سه تا هشت سال زمان خواهد برد. طبق دادههای جینسا، نرخ رهگیری با گذشت زمان در جنگ کاهش یافت. در هفته اول جنگ، تنها ۸٪ از موشکهای ایران به هدف اصابت کردند، اما این عدد در نیمه دوم جنگ به ۱۶٪ رسید و در روز پایانی پیش از آتشبس به ۲۵٪ افزایش یافت.
کارشناسان دلایل متعددی برای این روند مطرح میکنند، از جمله تغییر تمرکز ایران از اهداف نظامی به مناطق دیگر که رهگیری در آنها دشوارتر است. همچنین با گذشت زمان، ایران موشکهای پیشرفتهتری شلیک کرد. مورا دیتش، رئیس مرکز تحلیل داده در مؤسسه مطالعات امنیت ملی اسرائیل (INSS)، گفت: «ایران بهمرور زمان سامانههای پیشرفتهتری به کار گرفت، از جمله موشکهای جدید با چندین کلاهک یا فریبدهنده. این نوع موشکها ممکن است بهتنهایی آسیب کمتری بزنند، اما میتوانند سامانههای پدافندی را اشباع کرده و از کار بیندازند.»
او همچنین احتمال داد که کاهش نرخ رهگیری ممکن است عمدی بوده باشد: «سیاست دفاع هوایی اسرائیل شاید در طول زمان تغییر کرده باشد تا خود را با یک درگیری طولانیمدت با ایران وفق دهد. آنچه به نظر میرسد افت در عملکرد رهگیری است، ممکن است در واقع نشاندهنده یک تغییر راهبردی آگاهانه باشد، نه ضعف فنی.»
با این حال، تحلیلگران پدافند موشکی تأکید دارند که نشانههای روشنی از کاهش توان پدافند هوایی دیده شده است. سم لیر، پژوهشگر مرکز مطالعات عدم اشاعه جیمز مارتین، گفت: «حضور سامانه تاد در وهله اول نشان میدهد که اسرائیل ذخایر عمیق و گستردهای از رهگیرها ندارد.»
لیر، در تحلیل خود از ویدیوهایی که توسط زید عبادی، عکاس اردنی، از حومه امان در شبهای جنگ گرفته شده بود، ۳۹ فروند تاد را از میان ۸۲ رهگیر پیشرفته شناسایی کرد. این ویدیوها بهطور پراکنده ضبط شده بودند، اما سیانان توانست شمارش تادها را تأیید کند.
با استفاده از اطلاعات عمومی درباره تعداد باتریها، تعداد شلیکها، و تعداد موشکهای شلیکشده توسط ایران، کارشناسان تخمین میزنند که ارتش آمریکا دستکم ۸۰ فروند تاد شلیک کرده است.
تیمور کادیشف، پژوهشگر ارشد مؤسسه پژوهش صلح و سیاستهای امنیتی در دانشگاه هامبورگ، گفت: «جنگ ۱۲ روزه ژوئن ۲۰۲۵، عملاً نخستین استفاده گسترده و واقعی از سامانه تاد بود. اسرائیل با کمک آمریکا توانست دفاع نسبتاً موفقی داشته باشد اما به قیمت تحلیل رفتن شدید ذخایر موجود از رهگیرها.»
کارشناسان میگویند مشکل ایالات متحده بهویژه در منطقه هند-اقیانوس آرام حادتر است، جایی که چین تلاش کرده حضور نیروی دریایی آمریکا را محدود کند. سیدهارت کاوشال، پژوهشگر ارشد در اندیشکده مؤسسه خدمات سلطنتی متحد بریتانیا گفت: «از منظر صرفاً نظامی، چینیها کاملاً برنده هستند، چون طی نزدیک به دو سال گذشته در خاورمیانه، آمریکا مقادیر قابل توجهی از توانمندیهای نظامی خود را مصرف کرده است و بازسازی این منابع برای صنایع دفاعی آمریکا بسیار دشوار خواهد بود.»
مقامات دفاعی سابق آمریکا گفتند که کاهش توان پدافندی در منطقه هند-اقیانوس آرام یکی از نگرانیهای فزاینده در دولت پیشین جو بایدن بود، بهویژه زمانی که آمریکا بخشی از ذخایر نظامی خود را برای مقابله با شورشیان حوثی در یمن مصرف میکرد.
یکی از مقامات ارشد پیشین دولت بایدن که مستقیماً درگیر عملیات علیه حوثیها بوده گفت: «اگر درگیریای در منطقه اقیانوس آرام رخ دهد، آن وقت واقعاً ظرفیت موشکی ما تحت فشار شدید قرار میگیرد و ارتش ما دیگر مهمات لازم برای ادامه نبرد را نخواهد داشت.»
جنیفر کاواناگ، پژوهشگر ارشد و مدیر تحلیل نظامی در اندیشکده Defence Priorities گفت: «شما مجبورید انتخابهایی انجام دهید. دولت بایدن هم باید درباره این ماحظات بیشتر فکر میکرد، اما چون هنوز در مراحل اولیه این جنگها بودیم و ذخایر هنوز بهقدر کافی پر بودند، توانستند آن را نادیده بگیرند.» او اضافه کرد: «اما حالا دولت ترامپ به نقطهای رسیده که دیگر نمیتواند این ملاحظات را نادیده بگیرد.»
