به گزارش اکوایران، در ۱۱ ژوئیه ۲۰۲۵، احمد سلیم سوار هواپیمایی از اردن به مقصد روسیه شد؛ در جستوجوی چیزی که شبیه به یک شغل رؤیایی به نظر میرسید. سلیم، مردی حدود پنجاه ساله، پیشنهادی را از طریق تلگرام دریافت کرده بود که وعده کاری غیررزمی در وزارت دفاع روسیه را میداد.
پولینا الکساندروونا، زنی روسی که نقش جذبکننده را داشت، به او حقوق ماهانه ۲۰۰ هزار روبل (حدود ۲ هزار دلار)، شهروندی روسیه و اشتغال در یک شرکت خصوصی را پیشنهاد کرده بود. اما وقتی در شهر بریانسک روسیه فرود آمد، حقیقت آشکار شد. او نه برای کار در آشپزخانه یا لجستیک، بلکه به اجبار به «گردان بینالمللی نخبه» پیوست؛ واحدی متشکل از مزدوران خارجی که در خط مقدم جنگ روسیه علیه اوکراین میجنگند.
فریب و دامگذاری
به نوشته میدلایست آی، سلیم پیشتر در اَمان، پایتخت اردن در یک رستوران کار میکرد، اما پس از بیرونزدگی دیسک کمر، از ادامه کار بازماند. با سقوط وضعیت مالیاش، او با توصیه دوستی که از او شنیده بود در روسیه «کارهای آسانی» وجود دارد، به سراغ تلگرام رفت. گردانی که او به آن پیوست، شامل جنگجویانی از سراسر جهان عرب است: اردن، عراق، یمن، سوریه و دیگر کشورها. به گفته منابع آگاه، بسیاری از این افراد از طریق گروههای تلگرامی جذب میشوند که نقشهای غیررزمی در ارتش روسیه را تبلیغ میکنند؛ همراه با وعده زمین، دستمزد بالا و شهروندی سریع روسیه. اما همین که به روسیه میرسند، فریب و اجبار آغاز میشود.
مونا، همسر سلیم، میگوید: «او پس از ورود به روسیه مجبور شد قراردادهای نظامی را امضا کند؛ بدون مترجم، بدون دسترسی به اینترنت و بدون مشاوره حقوقی. او نمیتواند بدود، نمیتواند سلاح حمل کند، نمیتواند از خودش دفاع کند». او تعریف میکند: «او را ساعتها در مسیر بردند، سپس مجبورش کردند ۲۱ سند را امضا کند. هیچ ایدهای نداشت که محتوای آنها چیست و او را تهدید کردند اگر امضا نکند، حقوق مالیاش را از دست میدهد.»
این اسناد در واقع او را بهعنوان یک رزمنده خط مقدم ثبت کرده بودند؛ نه نیروی پشتیبانی، نه لجستیک، بلکه سرباز جنگی. از آن زمان، سلیم هر روز در معرض تهدید مرگ است. مونا میگوید او به منطقهای بسیار خطرناک اعزام شده که جانش دائماً در خطر است. وقتی تلاش کرد از خدمت خارج شود، ۱۲ ساعت در سلول انفرادی بازداشت شد و سپس دوباره به خط مقدم فرستاده شد. حتی بدتر، همان زنی که او را جذب کرده بود، شروع کرد به درخواست مبالغ هنگفت - گاه صدها هزار روبل - در ازای کمک برای خروج.
مونا میگوید با مقامات اردنی، وکلا و فعالان حقوق بشر تماس گرفته، اما پاسخی نگرفته است. او اکنون مستقیم به خانواده سلطنتی اردن متوسل شده: «این فریب و به دام انداختن است. از پادشاه عبدالله دوم و ولیعهد درخواست کمک میکنیم. شوهرم هر روز در حال مرگ است». به گفته او، سلیم در شرایطی وحشتناکی زندگی میکند؛ دارو دریافت نمیکند، غذا بسیار بد است و رفتارها غیرانسانی.
جذب از طریق تلگرام
یک آگهی به زبان عربی در تلگرام برای مشاغل در وزارت دفاع روسیه، حقوق اولیهای بین ۸ هزار تا ۳۰ هزار دلار را وعده میدهد. وزارت خارجه اردن تاکنون بهطور عمومی درباره این موضوع اظهار نظر نکرده است.
اما منابعی گفتهاند پرونده در حال بررسی است، زیرا پیامدهای امنیتی و نگرانیهای فزاینده درباره مشارکت اردنیها در جنگهای خارجی وجود دارد. به گفته مامون ابونور، سرتیپ بازنشسته اردنی، روسیه برای اهداف تاکتیکی از نیروهای خارجی استفاده میکند: «بیگانگان به خط مقدم فرستاده میشوند تا مهمات و نیروی انسانی اوکراین را تحلیل ببرند. این کار مسیر را برای سربازان حرفهای روس باز میکند تا در مرحله اصلی نبرد وارد شوند.»
سلیم تنها نیست. به گفته همسرش، او اکنون در کنار دیگر اردنیها و عربها میجنگد؛ همگی توسط همان منبع جذب شدهاند: پولینا الکساندروونا. الکساندروونا کانالی را در تلگرام اداره میکند که دروازه ورود به میدان جنگ است. او یک پیمانکار غیرنظامی وزارت دفاع روسیه است و وظیفهاش مشخص است: جذب خارجیها به ارتش روسیه.
چنین فرصتهایی پس از آن رسمیت یافت که ولادیمیر پوتین، رئیسجمهور روسیه، در ژوئیه قانونی تازه امضا کرد که به شهروندان غیرروسی اجازه میدهد تحت قرارداد در ارتش خدمت کنند. این قانون مشوقهای گستردهای ارائه میدهد؛ از جمله مستمری دولتی، مزایای اجتماعی کامل معادل سربازان روسی، تخصیص زمین و شهروندی سریع روسیه. الکساندروونا اما در پاسخ به پرسشهای میدلایست آی درباره اعزام مزدوران عرب و آفریقایی به خط مقدم سکوت کرد و تنها گفت این پرسشها «غیرحرفهای» است و افزود: «چرا درباره مزدورانی که در ارتش اوکراین هستند صحبت نمیکنید؟»
اما در کانال تلگرام او، جزئیات روشن است. او به طور منظم آگهیهای جذب نیرو برای آنچه «گردان نخبه» نامیده میشود منتشر میکند. پیام این آگهیها چنین است: «همه کشورها پذیرفته میشوند. مردان ۱۸ تا ۵۵ ساله. باید سالم باشند و از بیماریهای مزمن رنج نبرند.» به متقاضیان گفته میشود پس از امضای قرارداد یکساله نظامی، تابعیت روسیه دریافت خواهند کرد. همچنین وعده داده میشود پس از شش ماه خدمت، دو هفته مرخصی با حقوق خواهند داشت.
در یکی از تصاویر منتشرشده در تلگرام، پولینا آلکساندروونا (وسط) در کنار گروهی از مردانی دیده میشود که برای جنگ در اوکراین به نفع روسیه جذب شدهاند. پستهای تلگرام جزئیات بیشتری را توضیح میدهد و روندی «ساده و روان» را توصیف میکند: مقامهای روسی ویزا صادر میکنند، سپس انتقال متقاضیان به محل امضای قرارداد ترتیب داده میشود، آنها در فرودگاه تحویل گرفته شده و به محل اقامت منتقل میشوند.
ویدئوهای منتشرشده در این کانال مردان عرب را نشان میدهد که در حال آموزش نظامی با سلاح هستند، گذرنامه روسی در دست دارند و با کارتهای شناسایی نظامی عکس گرفتهاند. در پستهای دیگر، اسامی، اسکن قراردادها و کشورهای مبدأ افراد درج شده است: عراق، یمن، سوریه، لبنان و چند کشور آفریقایی.
«قاچاق انسان»
اردن، مانند بسیاری از کشورهای عربی، با بحران رو به رشد بیکاری دستوپنجه نرم میکند. در سهماهه دوم سال ۲۰۲۵، نرخ بیکاری مردان ۱۸.۱ درصد و بیکاری زنان ۳۲.۸ درصد بود. بیش از ۶۰ درصد بیکاران دارای مدرک دیپلم یا دانشگاهیاند؛ نشانهای از محدودیت شدید فرصتها حتی برای تحصیلکردگان.
این ناامیدی بسیاری را به سمت پذیرش خطرهای شدید سوق داده است. در سالهای اخیر، جوانان اردنی برای دستیابی به «رویای آمریکایی»، با عبور از مسیرهای پرخطر مهاجرت غیرقانونی در آمریکای جنوبی، جان خود را به خطر انداختهاند. برای احمد سلیم و بسیاری دیگر مانند او، جستوجوی کار در روسیه آشکار کرده که چگونه مشکلات مالی جوانان عرب ابزار سوءاستفاده قرار میگیرد.
دکتر ایمن حلصة، استاد حقوق بینالملل و حقوق بشر و مدیر «مرکز اطلاعات و پژوهش بنیاد ملک حسین میگوید: «آنچه در حال وقوع است کاملاً روشن است: جذب شهروندان اردنی از طریق آگهیهای فریبنده در تلگرام و اعزام آنها برای جنگ در روسیه، صرفاً فعالیت مزدوری نیست. این طبق استانداردهای بینالمللی و قوانین اردن قاچاق انسان است.»
حلصة به کنوانسیون بینالمللی ۱۹۸۹ علیه جذب، استفاده، تأمین مالی و آموزش مزدوران اشاره میکند که در سال ۲۰۰۱ لازمالاجرا شد. این معاهده کشورها را موظف میکند چنین فعالیتهایی را جرمانگاری کنند. با این حال، نه اردن و نه روسیه به این کنوانسیون نپیوستهاند. اما اردن یک سند مهم دیگر را تصویب کرده است: «پروتکل پالرمو» سازمان ملل که در سال ۲۰۰۹ به اجرا درآمد. این پروتکل قاچاق انسان را جذب، جابهجایی یا پناه دادن به افراد از طریق فریب یا سوءاستفاده از آسیبپذیری، برای کار اجباری، بردگی یا سایر اشکال بهرهکشی تعریف میکند.
حلصة افزود: «قانون ضد قاچاق انسان اردن در سال ۲۰۰۹ نیز استفاده از فریب در فرآیند جذب برای مقاصد استثماری را جرم میداند. این موارد بهروشنی معیارهای کار اجباری و کلاهبرداری را برآورده میکنند.» او تأکید کرد که این جوانان، که غالباً بیکار و مستأصلاند، مجرم نیستند: «آنها قربانیاند، نه مرتکب جرم. آنها سزاوار حمایت، پشتیبانی و بازپروریاند».
حلصة همچنین خاطرنشان کرد که استفاده از قراردادهای کاری جعلی برای کشاندن مردان به نقشهای نظامی، نقض آشکار حقوق بشردوستانه بینالمللی است، بهویژه ماده ۴۷ پروتکل الحاقی اول به کنوانسیونهای ژنو. او گفت: «این امر، موضوع را به سطح یک جنایت بینالمللی مرتبط با قاچاق انسان ارتقا میدهد.»
