پس از خروج از افغانستان، بعید است که بایدن در خاورمیانه زیاده روی کند، اما همانطور که کیسینجر میتوانست به او بگوید، پشت کردن به خاورمیانه، غفلت از مسائل آن و عدم تدوین یک استراتژی حسابشده اشتباهی است که میتواند بار دیگر آتش را در «انبار باروت خاورمیانه» مشتعل کند و آتش آن بار دیگر دامنگیر سرزمینهای همجوار و فراتر از آن شود یا حتی آمریکا را به باتلاق دیگری در منطقه بکشاند.
وضعیت کنونی ایران مثل گیر افتادن بین یک سنگ و یک دیواره سخت است، اما تحلیلگران می گویند که با لغو تحریم های آمریکا، گذار ضروری کشور به اقتصاد سبز در وضعیت تعادل قرار میگیرد. کاوه مدنی میگوید: «شما نمی توانید انتظار داشته باشید کشوری که مسائل اجتماعی-اقتصادی و سیاسی دشواری دارد، روی تغییرات اقلیمی تمرکز کند».
اگرچه هنری کیسینجر به ندرت به دلیل سیاستش در خاورمیانه شهرت دارد ، اما در طول چهار سالی که به عنوان وزیر خارجه رؤسای جمهور ریچارد نیکسون و جرالد فورد خدمت کرد، رهبری تلاشهایی را برای ایجاد نظمی پایدار در خاورمیانه بر عهده داشت؛ نظمی که ۳۰ سال به طول انجامید و یهم خوردن آن، بیش از ۲ دهه ناکامی عملیاتهای «جنگوصلح» آمریکا در خاورمیانه را به دنبال داشت؛ ناکامیهایی که کیسینجر ۹۰ ساله ریشهاش را اینگونه توصیف کرد: «اهداف نظامی بیش از حد مطلق و دست نیافتنی، و اهداف سیاسی بسیار انتزاعی و دور از دست بودند».
فایننشال تایمز در گزارشی به نقل از یک منبع آگاه ایرانی مدعی شد: «ایران تنها در صورتی با آمریکا [مستقیماً] مذاکره خواهد کرد که ما شاهد تغییر رویکرد واقعی باشیم».
دولتهای دموکرات و جمهوریخواه با فریب تئوری های غلط در مورد پیروزی اجتناب ناپذیر لیبرالیسم و منسوخ شدن درگیری قدرت های بزرگ، سیاست تعامل با دولت چین را دنبال کردند که به دنبال کمک به ثروتمندتر شدن چین بود و فکر کرد که این کشور به یک دموکرادار صلح و یک ذی نفع مسئول در نظم بین المللی تحت رهبری ایالات متحده تبدیل خواهد شد. البته این خیال هرگز عملی نشد. چین به دور از پذیرش ارزشهای لیبرال در داخل و وضع موجود در خارج از کشور ، همزمان با صعود ، سرکوبگر و بلندپروازتر شد. تعامل نتوانست مانع از رقابت شود و به جای ایجاد هماهنگی بین پکن و واشنگتن، پایان عصر به اصطلاح تک قطبی را تسریع کرد. امروزه چین و ایالات متحده در یک جنگ سرد جدید قرار دارند که سیاستگذاران ایالات متحده را بیشتر از جنگ سرد اولیه آزمایش خواهد کرد ، زیرا چین به احتمال زیاد رقیبی قدرتمندتر از اتحاد جماهیر شوروی خواهد بود. و این جنگ سرد به احتمال زیاد داغ می شود.
در حالی که بسیاری از ناظران با تردید درباره موضع تهران پس از بازگشت به مذاکرات وین اظهار نظر میکنند و گمانهزنیهایی درباره مرگ برجام و پیگیری توافق جدید هستهای مطرح شده است، سرگئی لاوروف، وزیر امور خارجه روسیه و حسین امیرعبداللهیان، همتای ایرانی وی در گفتوگوی تلفنی خواستار احیای توافق هستهای ایران به شکل اولیهاش شدند.
ایران در مذاکرات برای احیای توافق هستهای خواستههای کلیدی را مطرح کرده است، و طبق گزارشها به دنبال کاهش تحریم ها فراتر از آنچه تاکنون در وین توافق شده، دادن زمان کافی برای راستیآزمایی لغو تحریمها و تضمین عدم خروج دولت بعدی آمریکا از توافق شده است.
«دور شدن از خاورمیانه گسترده تر، در سخن به مراتب آسانتر از انجام آن است»؛ با وجود شیفت راهبردی سیاست خارجی ایالات متجده به سوی آسیای شرقی و هندوپاسیفیک، مارتین ایندیک عضو ارشد شورای روابط خارجی آمریکا با تأکید بر ضرورت «تدوین یک استراتژی پساافغانستان برای ارتقای نظم در خاورمیانه»، به جو بایدن، رئیسجمهوری آمریکا توصیه کرده است از تجربه استراتژیست برجسته آمریکایی، هنری کیسینجر به عنوان الگویی جهت تدوین این راهبرد ضروری استفاده کند.
نشست جهانی آب و هوا در گلاسکو قرار بود برای رجب طیب اردوغان، رئیس جمهــوری ترکیه لحظهای بزرگ باشــد. انتظار میرفت که او از این فرصت برای نشــان دادن آغوش بازش در باب مســائل اقلیمی استفاده کند. اما باید اذعان کرد که چیزی چون احساس تحقیر شدن اردوغان را آزار نمی دهد. به نظر میرســد درک اینکه رئیس جمهوری ترکیــه نمیتواند تیم امنیتی وســیعش در اجلاس گالســکو را آنگونه که جو بایدن از آن برخوردار بود، داشــته باشد، چندان ســخت نیســت.
برخی کارشناسان بر این باورند که از جمله مهمترین دلایل تلاش مسکو در راستای تأیید عضویت دائم ایران در سازمان همکاری شانگهای این است که به احتمال زیاد، این نهاد، بستری را برای روسیه فراهم می کند تا روابط عمیق چین با ایران را زیر نظر بگیرد.
