اشتباه استراتژیک زلنسکی در لحظه سرنوشت‌ساز؛ رهبر اوکراین از خشم ترامپ جان سالم به در می‌برد؟

به گزارش اکوایران، وقتی ولودیمیر زلنسکی در سال ۲۰۱۹ برای اولین بار به ریاست‌جمهوری اوکراین انتخاب شد، خیلی زود یاد گرفت که چگونه تلاش کند همتای آمریکایی‌اش را با خود همراه سازد.

در یکی از اولین مکالماتش با رئیس‌جمهور وقت ایالات متحده، دونالد ترامپ، همان «تماس تلفنی بی‌نقص» که بعدها باعث آغاز روند استیضاح شد، زلنسکی ادعا کرد که قصد دارد در اوکراین «اصلاحات سااسی در دولت ایجاد کند» و از ترامپ به‌خاطر نشان دادن راه تقدیر کرد.

او گفت: «شما در این زمینه معلم بزرگی برای ما هستید.»

به گزارش پولتیکو، حالا تقریباً شش سال بعد، در لحظه‌ای سرنوشت‌ساز برای آینده کشور جنگ‌زده‌اش، زلنسکی به نظر می‌رسد که اولین قانون تعامل با ترامپ را فراموش کرده است. چاپلوسی ارز رایج در این معامله است و منازعه احتمالی، به‌ویژه در انظار عمومی، به سرعت شما را از میدان به در خواهد کرد.

این دقیقاً همان اتفاقی بود که در دیدار شوکه‌کننده روز جمعه در دفتر بیضی رخ داد؛ جایی که زلنسکی ناخواسته جلوی دوربین وارد یک بحث با معاون رئیس‌جمهور، جی‌دی ونس، شد و سپس با مخالفت با ترامپ (یا از نگاه متحدان ترامپ، «درس دادن به او») خشم رئیس‌جمهور را برانگیخت.

برای بیان یک واقعیت آشکار باید گفت زلنسکی امروز، مردی کاملاً متفاوت در شرایطی کاملاً متفاوت نسبت به سال ۲۰۱۹ است. روسیه به کشورش حمله کرده، مردمش را قتل‌عام کرده، کودکان اوکراینی را ربوده و شهرهای متعدد را به ویرانه تبدیل کرده است. هیچ‌یک از حرف‌هایی که او روز جمعه در دفتر بیضی بیان کرد نادرست نبود و او کاملاً حق دارد که به جهان یادآوری کند که اوکراین قربانی تجاوز روسیه بوده، نه عامل آن.

یک واقعیت دیگر این است که ترامپ هیچ تغییری نکرده است. او از همان ابتدا به اوکراین مشکوک بود، حتی قبل از آنکه زلنسکی به قدرت برسد. اکنون او این کشور و رهبرش را با دشمنان سیاسی داخلی خود مرتبط می‌داند و حزب جمهوری‌خواه را تقریباً به‌طور کامل با خود همراه کرده است.

بنابراین، اگر زلنسکی می‌خواهد که ایالات متحده «در کنار ما بماند، نه در کنار روس‌ها»، همان‌طور که پس از جلسه فاجعه‌بار روز جمعه در مصاحبه با فاکس نیوز گفت، باید با واقعیت جدید واشنگتن کنار بیاید. موضع آمریکا در قبال اوکراین تحت رهبری ترامپ و ونس به‌شدت تغییر کرده است، و حتی حامیان دیرینه زلنسکی هم می‌گویند که هرچه زودتر این را بپذیرد، به نفع کشورش خواهد بود.

اما پرسش فوری این است که آیا او می‌تواند از خشم ترامپ و سایر مقامات کاخ سفید بابت اتفاقات روز جمعه عبور کند یا نه.

یکی از مقامات کاخ سفید اواخر شب جمعه گفت: «من واقعاً نمی‌دانم که زلنسکی برای ترمیم روابط چه کاری می‌تواند انجام دهد.» او با اشاره به رفتار زلنسکی افزود: «تکان دادن سر، چرخاندن چشم‌ها؟ ترامپ دارد سعی می‌کند به او کمک کند و او با نیش و کنایه در خانه خودش پاسخ می‌دهد؟»

یکی دیگر از مقامات، که مانند سایرین به شرط ناشناس ماندن صحبت کرد تا واکنش‌های داخلی دولت را به‌صراحت بیان کند، گفت: «همه در این ساختمان، از رئیس‌جمهور گرفته تا پایین‌ترین مقام، احساس کردند که به‌شدت بی‌احترامی شده است.»

یکی از مقامات کاخ سفید گفت: «امروز نتیجه ساعت‌های بی‌شمار تلاش بسیاری از افراد برای ایجاد یک شراکت بود. اما حالا ببینید که او کجا ایستاده. حتی، لیندسی گراهام هم دارد درباره این که چقدر گند زد صحبت می‌کند.» این مقام به سناتور جنگ‌طلب ایالت کارولینای جنوبی اشاره داشت که بلافاصله پس از تنش در دفتر بیضی، زلنسکی را مورد انتقاد قرار داد.

برخی از منتقدان ترامپ ادعا کرده‌اند که درگیری در دفتر بیضی یک تله از پیش برنامه‌ریزی‌شده توسط ترامپ و جی‌دی ونس بوده تا اتحاد ایالات متحده و اوکراین را برای همیشه نابود کنند. این اتهام باعث خشم مشاوران کاخ سفید شده که روی برنامه‌ریزی برای دیدار روز جمعه کار کرده بودند و پس از آن در تلاش بودند تا بفهمند چه اتفاقی رخ داده است.

یکی دیگر از مقامات کاخ سفید گفت: «فکر نمی‌کنم کسی انتظار داشت که او آن‌قدر جرات داشته باشد که بیاید و در انظار عمومی با بزرگ‌ترین و سرسخت‌ترین شخصیت دنیای سیاست درگیر شود.» او افزود: «هیچ‌کس چنین اشتباه استراتژیکی را برای کشوری که در آستانه نابودی است پیش‌بینی نمی‌کرد.»

افرادی که ترامپ را به‌خوبی می‌شناسند، می‌گویند که ایده برنامه‌ریزی او برای یک تحقیر عمومی زلنسکی، هرچند با شخصیت او ناسازگار نیست، اما یک حقیقت بنیادی‌تر را نادیده می‌گیرد؛ ترامپ عاشق معامله کردن است، به‌خصوص معاملاتی که دنیا آن‌ها را غیرممکن می‌داند.

مقام‌های کاخ سفید گفتند که ترامپ مشتاق پیش بردن توافق استخراج معادن بود که تیم او با اوکراینی‌ها مذاکره کرده بود. برخی از مقامات دولت پیشنهاد کرده بودند که دو رهبر قبل از دیدار رسمی این توافق را امضا کنند و از حضور زلنسکی در دفتر بیضی به‌عنوان یک نمایش پیروزی استفاده کنند. اما یکی از مقامات کاخ سفید به من گفت که ترامپ می‌خواست لحظه امضای توافق را به یک نمایش زنده در برابر دوربین‌ها تبدیل کند.

آیا انتظار زیادی از زلنسکی بود که در سکوت لبخند بزند و بخشی از ثروت معدنی کشورش را واگذار کند بدون آنکه تضمین‌های امنیتی در مقابل دریافت کند؟

کاملاً مشخص است که چرا رهبر اوکراین با ناامیدی و عصبانیت وارد این دیدار شد. در عرض چند ماه، بزرگ‌ترین حامی مالی و نظامی کشورش از موضع خود عقب‌نشینی کرده است، رئیس‌جمهور جدید آمریکا او را به سوی یک توافق صلح سوق می‌دهد و در عین حال شرایطی مطلوب برای ولادیمیر پوتین را مطرح می‌کند، از جمله عقب‌نشینی از وعده عضویت اوکراین در ناتو.

از سوی دیگر، مقامات دولت ترامپ احساس می‌کنند که با توجه به حملات علنی دو رهبر به یکدیگر طی هفته‌های گذشته، بیش از حد سخاوتمندانه برخورد کرده‌اند.

زلنسکی هفته گذشته ترامپ را با انتقاد علنی از اینکه او در حال تکرار اطلاعات نادرست پوتین است، خشمگین کرد. این واکنشی به ادعای ترامپ بود که اوکراین جنگ را آغاز کرده است. اما دو مقام آمریکایی گفتند که دولت ترامپ هرگز از زلنسکی نخواست که علناً عذرخواهی کند تا مذاکرات درباره معادن ادامه یابد.

مقامات کاخ سفید همچنین به این نکته اشاره کردند که ترامپ خودش لحنش را آرام‌تر کرده بود. او روز قبل، در دیدارش با نخست‌وزیر بریتانیا، کی‌یر استارمر، از اظهارات قبلی خود که زلنسکی را «دیکتاتور» خوانده بود، عقب‌نشینی کرد.

و در جلسه روز جمعه، نه ترامپ و نه ونس، هیچ‌کدام به انتقادهای اخیر زلنسکی یا سابقه طولانی نگرانی‌هایشان درباره کشور او اشاره‌ای نکردند.

تا زمانی که جی‌دی ونس گفت که دیپلماسی راه درست برای برخورد با ولادیمیر پوتین است و زلنسکی پرسید که منظورش از «دیپلماسی» چیست، با توجه به اینکه رئیس‌جمهور روسیه در گذشته چنین توافق‌هایی را نقض کرده است، بحث به مسیر تنش کشیده نشد. اما ونس این پرسش را آشکارا یک اقدام تحریک‌آمیز دید.

ونس خطاب به زلنسکی گفت: «من درباره نوعی دیپلماسی صحبت می‌کنم که به ویرانی کشورت پایان دهد.» او در ادامه افزود: «فکر می‌کنم این بی‌احترامی است که به دفتر بیضی بیایید و بخواهید این موضوع را جلوی رسانه‌های آمریکایی مطرح کنید.»

این دیدار کاملاً از مسیر خارج شد، آن هم بعد از اینکه در جلسه خصوصی با سناتورها در صبح جمعه، پیش از رفتن به کاخ سفید، به زلنسکی توصیه شده بود، به متن از پیش تعیین‌شده پایبند بماند.

فردی که با گفت‌وگوهای زلنسکی با سناتورهای جمهوری‌خواه آشنا بود گفت: «همه به او یک توصیه می‌کردند: توافق را انجام بده، بازی درنیاور، و بابت هر کاری که ترامپ و دولتش انجام داده‌اند، حسابی قدردانی کن.»

این فرد افزود: «با جمله “ممنون از هر کاری که برای ما انجام داده‌اید” شروع کن و فقط توافق را نهایی کن.»

حالا همان قانون‌گذارانی که از زلنسکی حمایت می‌کردند، به‌طور ناامیدانه‌ای در تلاش‌اند که راهی برای ترمیم اوضاع پیدا کنند. مقامات کاخ سفید معتقدند که لیندسی گراهام، که جمعه شب با ترامپ در هواپیمای ایر فورس وان به مار-ئه-لاگو سفر کرده بود، نقش کلیدی در مشخص کردن این موضوع خواهد داشت که آیا امکان احیای توافق وجود دارد یا نه.

گراهام روز جمعه به خبرنگاران گفت: «نمی‌دانم که آیا دیگر می‌توانیم با زلنسکی همکاری کنیم یا نه.» او افزود: «رئیس‌جمهور اوکراین یا باید استعفا بدهد و کسی را بفرستد که ما بتوانیم با او کار کنیم، یا باید تغییر رویه دهد.»

زلنسکی در مصاحبه خود با فاکس نیوز از فرصت عذرخواهی استفاده نکرد، و این موضوع کمکی به بهبود شرایط نکرد.

اما دو مقام ارشد کاخ سفید به من گفتند که ترامپ وقتی گفت «زلنسکی می‌تواند وقتی برای صلح آماده شد برگردد»، کاملاً جدی بود.

یکی از این مقامات تأکید کرد: «او همچنان خواهان یک توافق است.»