به گزارش اکوایران، قرار بود مراسم عروسی ساعت 3 بعد از ظهر در یک ملک مجلل 56 هکتاری در وینستون-سیلم ایالت کارولینای شمالی آغاز شود. در آن بعدازظهر ماه نوامبر، یک مهمان سرشناس، مارکو روبیو، وزیر امور خارجه آمریکا، در میان حضار نشسته بود که احتمالا مشغول به موضوعات دیگری در ذهن خود بود.
رقابت در قلب کابینه ترامپ
به نوشته انبیسی نیوز، طی یک بازه 48 ساعته پیش از این مراسم، روبیو با یک بحران دیپلماتیک بزرگ روبهرو بود که به افشای برنامه صلح مورد حمایت آمریکا که توسط استیو ویتکاف، نماینده ویژه دونالد ترامپ، تهیه شده بود، مربوط میشود؛ طرحی که به شدت به نفع مسکو بود. به گفته یک مقام آمریکایی، اکنون روبیو در میان جمعیت حاضر در مراسم عروسی که دو دخترش ساقدوش عروس بودند، با سردرد دیگری که توسط همان مرد ایجاد شده بود، دستوپنجه نرم میکرد.
در حوزه دیپلماسی، به نظر میرسد ترامپ همواره دیدگاه معاملاتی خود از امور انسانی را دنبال میکند.
سه منبع اعلام کردند که ویتکاف برنامههای سفر خود را به روبیو و دیگر مقامات وزارت خارجه آمریکا اعلام نکرده بود؛ موضوعی که به گفته این مقامات به ویتکاف اجازه میداد به شیوهای که مناسب میبیند، مذاکرات صلح اوکراین را پیش ببرد. قرار بود روبیو در مذاکرات صلح با مقامات اوکراینی در سوئیس شرکت کند، اما به گفته دو مقام آمریکایی و یک فرد آگاه، ویتکاف زودتر از موعد مقرر به سوئیس رفته بود؛ اقدامی که برخی از مقامات آن را تلاشی برای پیشی گرفتن ویتکاف از روبیو میدانستند.
به گفته این سه منبع، روبیو در نهایت به ژنو رسید و اطمینان حاصل کرد که ویتکاف بدون او با مقامات اوکراینی ملاقات نخواهد کرد. این نخستینبار نبود که مقامات آمریکایی اقدامات ویتکاف را به عنوان تلاشی برای دور زدن روبیو میدیدند. این ماجرا که قبلا گزارش نشده بود، جدیدترین نمونه از اختلاف طولانیمدت میان دو چهره ارشد دولت ترامپ است که دیدگاههای کاملا متفاوت درباره چگونگی پایان دادن به جنگ در اوکراین و میزان اعتماد ایالات متحده به وعدههای روسیه دارند. الکساندر ورشبو، دیپلمات سابق و سفیر سابق در ناتو، گفت: «به نظر میرسد که آنها با نت موسیقی متفاوتی آواز میخوانند. اگر در یک مذاکره درک مشترکی از مشکلات و دشمن خود نداشته باشید، نمیتواند خوب باشد.»
ویتکاف که مشتاق دستیابی به یک توافق سریع طبق دستور ترامپ است، پیشنهادهایی را مطرح کرده است که اوکراین را به دادن امتیاز، واگذاری خاک و پذیرش خطرات برای امنیت آینده خود ملزم میکند. روبیو و برخی دیگر از مقامات دولت آمریکا، طرفدار اعمال فشار اقتصادی و نظامی بیشتر بر روسیه هستند تا ولادیمیر پوتین، رئیسجمهوری روسیه را به دادن امتیاز و فراهم کردن آیندهای امن برای اوکراین مجبور کنند؛ دیدگاهی که متحدان اروپایی آمریکا نیز با آن موافق هستند.
این روایت بر اساس مصاحبه با بیش از دوازده مقام فعلی و سابق آمریکایی و اروپایی است که به شرط ناشناس ماندن برای شرح رویدادهای حساس صحبت کردهاند. تامی پیگوت، سخنگوی وزارت امور خارجه آمریکا، این ادعا را که روبیو و ویتکاف با هم هماهنگ نیستند، رد کرده است.
پیگوت در بیانیهای گفت: «هیچ اختلافی بین این دو وجود ندارد و هرگز هم وجود نداشته است. روبیو و ویتکاف رابطه کاری نزدیکی دارند و دوستان شخصی هستند. هر دو کاملا در مورد اهداف رئیسجمهور همسو هستند و هر کدام در حال اجرای دیدگاه رئیسجمهور ترامپ درباره چگونگی پایان دادن به جنگ و دستیابی به صلح با همکاری کامل هستند.»
خود روبیو نیز در یک کنفرانس خبری روز جمعه ارزیابی مشابهی ارائه داد. او گفت: «هیچکس در آنجا اقدام مستقلی انجام نمیدهد. همه اینها به شدت هماهنگ شده است»؛ او ویتکاف را فردی فوقالعاده، بسیار باهوش و بسیار بااستعداد توصیف کرد که برای انجام این کار پولی دریافت نمیکند.
نگرانیهای امنیتی درباره ویتکاف
اما برخی مقامات فعلی و سابق ایالات متحده نگرانیهایی در مورد ویتکاف دارند که فراتر از مدیریت او در مذاکرات برای پایان دادن به جنگ است. به گفته پنج مقام فعلی و سابق ایالات متحده، او به عنوان فردی با رویکردی سهلانگارانه در قبال امنیت دیده میشود و این نگرانیها را افزایش میدهد که او ممکن است از ارتباطات ناامنی استفاده کند که میتواند او را در برابر شنود مکالماتش توسط یک بازیگر خارجی آسیبپذیر کند. آنا کلی، سخنگوی کاخ سفید، گفت: «ویتکاف در طول هفته با هماهنگی شورای امنیت ملی و کاخ سفید به چندین تماس تلفنی امن پاسخ میدهد. تلفن، محل اقامت و وسایل نقلیه او مرتبا توسط نیروهای امنیتی دیپلماتیک جابهجا میشوند.»
ارزیابیهای اطلاعاتی آمریکا نشان میدهد ولادیمر پوتین خواستار احیای بلوک شوروی است و میخواهد تمام اوکراین را تصرف کند.
نحوه بروز اختلاف بین روبیو و ویتکاف میتواند تعیین کند که جنگ اوکراین چگونه پایان مییابد و آمریکا چگونه توسط متحدان و دشمنانش درک میشود. ویتکاف 69 ساله، یک غول میلیاردر املاک و مستغلات است و با نقشش به عنوان یک دیپلمات آزاد، سنتها را زیر پا گذاشته و با هواپیمای شخصی خود به روسیه سفر کرده تا با پوتین و چهرههای ارشد عرب در خاورمیانه ملاقات کند.
ویتکاف اکنون یک بازیگر کلیدی دیگر در کنار خود دارد؛ جرد کوشنر، داماد بانفوذ ترامپ که او را در سفر اخیر به مسکو همراهی کرد. به گفته مقامات فعلی و سابق، اگرچه کوشنر هیچ سمت رسمی دولتی ندارد، اما نقش مهمی در انعقاد توافق آتشبس در غزه میان اسرائیل و حماس داشته است. برای ترامپ، ویتکاف یک دوست شخصی و یک مذاکرهکننده ماهر با «شخصیت عالی» است که میتواند هر اختلافی را حل کند. ترامپ در سخنان روز سهشنبه، نقش ویتکاف را در کمک به دستیابی به توافق آتشبس در غزه ستود. او گفت: «استیو معاملهگر بزرگی است.»
اما برای منتقدان در کنگره و اروپا و همچنین بدبینان درون دولت، ویتکاف در عرصه دیپلماتیک، آماتوری است که بیش از حد مایل است ادعاهای روسیه را به همان شکل بپذیرد. یک مقام کنگره گفت: «او هدیهای برای روسها است.»
ملاقات با مکرون
جناحبندیها و بازیهای قدرت رقابتی در دولتها رایج است. اما مقامات فعلی و سابق آمریکایی میگویند میزان عقبنشینی وزیر امور خارجه از یک تازهکار دیپلماتیک درباره یکی از پیچیدهترین و آزاردهندهترین چالشهای سیاست خارجی پیشروی ایالات متحده، بسیار غیرمعمول و نگرانکننده است. یک اتفاق در فرانسه گویای این موضوع است.
در ماه آوریل، قرار بود روبیو برای مذاکرات اوکراین به پاریس برود. اما قبل از عزیمت، تیم او متوجه شد که ویتکتف یک جلسه رو در رو با امانوئل مکرون، رئیسجمهوری فرانسه، ترتیب داده است. روبیو درخواست کرد که به جلسه ملحق شود، اما وزارت امور خارجه فرانسه اعلام کرد که ویتکاف باید این تغییر را تأیید کند. این یک اتفاق تحقیرآمیز برای روبیو بود زیرا دستیارانش مدتی برای دسترسی به ویتکاف تلاش کردند.
در نهایت، روبیو با ویتکاف دیدار کرد و او موافقت کرد که وزیر خارجه آمریکا در جلسه با رئیسجمهوری فرانسه حضور داشته باشد. روبیو در نهایت طبق برنامه عمومی خود، در این سفر با مکرون به صورت رو در رو ملاقات کرد. پیگوت، سخنگوی وزارت امور خارجه ایالات متحده، اظهار داشت: «هرگونه اشارهای مبنی بر اینکه ویتکاف مانع از حضور وزیر خارجه در جلسهای در پاریس شده، پوچ و بیاساس است.»
اواخر ماه گذشته میلادی، چند روز پس از مذاکرات ژنو، ویتکاف جلسهای را با مقامات اوکراینی در فلوریدا ترتیب داد. به گفته یک مقام آمریکایی و فردی آشنا با این ماجرا، روبیو تنها زمانی از جلسه برنامهریزی شده مطلع شد که اوکراینیها از تیم او در مورد آن سوال کردند.
اکوایران: ترامپ با حلقه کوچک از مشاوران نزدیک خود بدون برنامهریزی قبلی تماس میگیرد و جلسات در زمانی که لازم باشد، تشکیل و تصمیمات به سرعت اتخاذ میشود.
یک مقام ارشد دولتی آمریکا گفت: «کاملا واضح است که روبیو از این ماجرا کنار گذاشته شده است. او باید کسی باشد که همه شرایط را رهبری میکند)؛ جان هربست، سفیر سابق ایالات متحده در اوکراین، گفت: «ویتکاف میداند که درک روبیو از روسیه بسیار متفاوت از درک اوست و از آنجایی که او فردی اهل رقابت است و همیشه به ترامپ نزدیک بوده، فکر میکند که میتواند به خواستههایش برسد.»
نگرانیهای امنیتی
جدا از اختلاف نظر درباره تلاشهای صلح در اوکراین، ویتکاف با روبیو و مقامات وزارت امور خارجه درباره نحوه مدیریت امنیت به ویژه در سفرهایش به روسیه، اختلاف نظر داشته است. به گفته دو مقام آمریکایی و یک مقام ارشد دولتی، از ابتدای دولت ترامپ، ویتکاف و مقامات وزارت امور خارجه درباره چگونگی تضمین ارتباطات امن در هواپیمای شخصیاش و محافظان امنیتی هواپیما اختلاف نظر داشتهاند.
به گفته سه مقام آمریکایی، برخی از مقامات دولتی به طور خصوصی در مورد عاقلانه بودن استفاده ویتکاف از جت شخصیاش در زمانی که ناوگان دولتی برای دیپلماتهایی که به مأموریتهای خارجی سفر میکنند، در دسترس است، تردید دارند. به گفته یک مقام ارشد دولتی، یک مقام آمریکایی و دو مقام ارشد سابق دولتی، فقدان ارتباطات امن ویتکاف در هواپیمایش، باعث ایجاد نگرانی در وزارت امور خارجه آمریکا شد و همین امر، تلاشی هماهنگ برای تأمین امنیت بیشتر ویتکاف را به وجود آورد.
در نتیجه، وزارت امور خارجه یک سیستم ارتباطات سیار امن برای ویتکاف فراهم کرد تا در هواپیمایش از آن استفاده کند. اما به گفته یک مقام آمریکایی و یک منبع آگاه، هنوز نگرانیهایی وجود دارد که ویتکاف به طور مداوم از سیستم ارتباطات دولتی امن استفاده نمیکند.
اسکات استوارت که به مدت 10 سال مأمور ویژه وزارت امور خارجه آمریکا بود و اکنون معاون رئیس اطلاعات شرکت امنیتی TorchStone Global است، اظهار داشت که تعدادی از بازیگران خارجی، علاقهمند به دسترسی به ارتباطات ویتکاف هستند. استوارت گفت: «او بهطور خاص هدف بزرگی برای روسها است، اما مطمئنا تقریبا هر کس دیگری در جهان که علاقهمند به دانستن جریان این مذاکره باشد، او را هدف قرار میدهند و افراد زیادی هستند که علاقهمند هستند.»
کلی، سخنگوی کاخ سفید، گفت که ویتکاف از تمام دستورالعملهای ارائهشده توسط امنیت دیپلماتیک و فناوری اطلاعات کاخ سفید پیروی میکند. او افزود: «ویتکاف از ابتدا ارتباطات امنی در هواپیمای خود داشته است.»
پیامدهای طرح صلح
سوالات مربوط به امنیت ارتباطات الکترونیکی ویتکاف با افشای اخیر متن تماس تلفنی میان او و یوری اوشاکوف، دستیار سیاست خارجی پوتین، تقویت شد. در مکالمه تلفنی ماه اکتبر که توسط بلومبرگ گزارش شده است، ویتکاف درباره چگونگی طراحی مکالمه میان ترامپ و پوتین توصیههایی ارائه میدهد و پیشنهاد میکند که آنها درست قبل از سفر برنامهریزی شده ولودیمیر زلنسکی، رئیسجمهوری اوکراین به کاخ سفید، صحبت کنند.
مشخص نیست چه کسی پشت این افشاگری بوده یا چگونه به تماس تلفنی بین ویتکاف و مقامات روسی دسترسی پیدا کرده است. اوشاکوف، دستیار پوتین، در مصاحبهای با روزنامه کومرسانت روسیه در اواخر ماه گذشته میلادی گفت که مرتبا با ویتکاف «از طریق ارتباط امن» و از طریق واتساپ که به گفته کارشناسان در برابر هک آسیبپذیر است، تماس میگرفته است.
طرح صلح ایالات متحده که در ابتدا توسط ویتکاف تهیه شده بود، پس از مداخله روبیو و یک سری بحثها با اوکراینیها به شدت مورد بازنگری قرار گرفته است. نگرانکنندهترین مفاد برای اوکراین و دولتهای اروپایی حذف یا تغییر یافته است، از جمله ممنوعیت استقرار جتهای جنگنده ایالات متحده در لهستان یا کاهش قابل توجه در اندازه نیروهای مسلح اوکراین.
سه هفته پس از پرواز روبیو و ویتکاف به ژنو، پیشنهاد صلح همچنان در دست بررسی است، اگرچه روسیه به شدت از این تغییرات انتقاد کرده و خواستار بازگشت مذاکرات به طرح اولیهای شده است که توسط ویتکاف شکل گرفته بود. در طول آخر هفته، یک هیئت آمریکایی جلسات جداگانهای در میامی با مقامات اوکراینی و روسی برگزار کرد. ویتکاف روز یکشنبه پس از گفتوگو با روسها در شبکههای اجتماعی نوشت: «هیئت آمریکایی شامل استیو ویتکاف، فرستاده ویژه، جرد کوشنر و جاش گرونباوم، از کارکنان کاخ سفید، بود.»
