به گزارش اکوایران، شش منبع آگاه آمریکایی اعلام کردند گزارشهای اطلاعاتی این کشور همچنان هشدار میدهند که ولادیمیر پوتین، رئیسجمهوری روسیه، قصد دارد تمام اوکراین را تصرف کند و بخشهایی از اروپا را که متعلق به امپراتوری شوروی سابق بود، بازپس گیرد، حتی در حالیکه مذاکرهکنندگان به دنبال پایان دادن به جنگی هستند که قلمروی بسیار کمتری برای روسیه باقی میگذارد.
طمع بزرگ؛ سایه سنگین مسکو بر کشورهای سابق بلوک شوروی
به نوشته رویترز، این گزارشها دیدگاهی کاملا متفاوت از تصویری که دونالد ترامپ، رئیسجمهوری آمریکا و مذاکرهکنندگان صلح اوکراین ترسیم کردهاند، ارائه میدهند چراکه آنها میگویند پوتین میخواهد به این درگیری پایان دهد. این اطلاعات همچنین با انکار رهبر روسیه مبنی بر اینکه او تهدیدی برای اروپا نیست، در تضاد است.
اکوایران: ترامپ، اوکراین را برای دستیابی به طرح صلح با روسیه تحت فشار قرار داده است. این درحالی است که نقاط اصلی اختلاف میان طرفین همچنان باقی است.
به گفته این منابع، این یافتهها تا حد زیادی با دیدگاههای رهبران و سازمانهای جاسوسی اروپایی مبنی بر اینکه او به تمام اوکراین و سرزمینهای کشورهای بلوک شوروی سابق، از جمله اعضای اتحاد ناتو طمع دارد، همسو است. مایک کوئیگلی، عضو دموکرات کمیته اطلاعات مجلس نمایندگان، در مصاحبهای با رویترز گفت: «اطلاعات همیشه حاکی از آن بوده است که پوتین بیشتر میخواهد. اروپاییها و لهستانیها به این موضوع اطمینان دارند. کشورهای بالتیک فکر میکنند که آنها اول هستند.»
روسیه حدود 20 درصد از خاک اوکراین، از جمله بخش عمدهای از لوهانسک و دونتسک که قلب صنعتی دونباس را تشکیل میدهند، تصرف کرده است. مسکو همچنین بخشهایی از استانهای زاپوریژیا، خرسون و کریمه، شبه جزیره استراتژیک دریای سیاه، را کنترل میکند. پوتین ادعا میکند که کریمه و هر چهار استان، متعلق به روسیه هستند. به گفته دو منبع آگاه، ترامپ به عنوان بخشی از یک توافق صلح پیشنهادی، کییف را تحت فشار قرار میدهد تا نیروهای خود را از بخش کوچکی از دونتسک که کنترل میکنند، خارج سازد؛ خواستهای که ولودیمیر زلنسکی، رئیسجمهوری اوکراین و اکثر اوکراینیها آن را رد میکنند.
پیشرفت در تضمینهای امنیتی
مذاکرهکنندگان آمریکایی، اوکراینی و اروپایی روز دوشنبه در مذاکرات برلین به اجماع گستردهای درباره تضمینهای قوی مورد حمایت ایالات متحده برای امنیت اوکراین در برابر هرگونه تجاوز آینده روسیه دست یافتند. یک منبع و یک دیپلمات گفتند که این تضمینها منوط به موافقت زلنسکی با واگذاری قلمرو به روسیه است. اما سایر دیپلماتها اعلام کردند که این موضوع صحت ندارد و گزینههای دیگر همچنان در حال بررسی هستند زیرا زلنسکی واگذاری قلمرو را رد کرده است.
دیپلماتها اظهار داشتند که این تضمینها که پس از امضای توافق صلح اجرایی میشوند، خواستار استقرار یک نیروی امنیتی عمدتا اروپایی در کشورهای همسایه و در اوکراین به دور از خطوط مقدم برای کمک به دفع هرگونه حمله آینده روسیه هستند. این منبع گفت که ارتش اوکراین به 800 هزار نفر محدود خواهد شد. اما چندین دیپلمات ابراز داشتهاند که روسیه به دنبال سقف پایینتری است که آمریکاییها با آن موافق هستند. آنها اظهار داشتند که ایالات متحده اطلاعات و پشتیبانیهای دیگر را ارائه خواهد داد. به گفته دو منبع آگاه از مذاکرات، طرح واشنگتن همچنین شامل گشتهای هوایی با حمایت ایالات متحده بر فراز اوکراین خواهد بود.
زلنسکی روز پنجشنبه درباره این پیشنهادها محتاط به نظر میرسید و گفت: «سوالی وجود دارد که هنوز نمیتوانم به آن پاسخی بدهم: این تضمینهای امنیتی واقعا چه کاری نجام خواهند داد؟»؛ همچنین کاملا مشخص نیست که آیا پوتین با چنین تضمینهایی موافقت خواهد کرد یا خیر، زیرا او بارها استقرار نیروهای خارجی در اوکراین را رد کرده است.
رئیسجمهوری روسیه به تازگی اعلام کرد شرایط او باید برآورده شود زیرا نیروهایش امسال 6 هزار کیلومتر مربع پیشروی کردهاند. مشخص نیست که مقامات آمریکایی چگونه به خواستههای پوتین پاسخ دادهاند. ویتکاف پیش از این گفته بود که روسیه حق دارد چهار استان و کریمه را جزئی از قلمروی خود بداند.
پنج مانع بالقوه برای صلح میان روسیه و اوکراین
وقتی ایالات متحده در پاییز امسال طرح صلح 28 بندی اوکراین را ارائه کرد، رهبران کییف متوجه مجموعهای از تلههایی شدند که کرملین پهن کرده بود. این سند که با نظر روسیه تدوین شده بود، شامل نکاتی بود که کییف هرگز بدون تضمینهای امنیتی بیشتر، آنها را نمیپذیرفت؛ از واگذاری زمین و برگزاری انتخابات فوری گرفته تا تعهد قانون اساسی برای عدم پیوستن به ناتو. تحلیلگران این پیشنهاد را در راستای هدف نهایی روسیه برای تسلط بر تمام اوکراین میدانستند. کییف از آن زمان در طول هفتهها مذاکره با ایالات متحده، برخی از این موانع را دور زده است.
بر اساس گزارشی از والاستریت ژورنال، رئیسجمهوری اوکراین گفت که تمام نکات «ضد اوکراینی» از آخرین پیشنویس طرح 20 مادهای اصلاحشده حذف شدهاند، اما هنوز نهایی نشده است. او گفت که ایالات متحده قصد دارد این هفته جدیدترین نسخه اسناد را با طرف روسی به اشتراک بگذارد. در ادامه برخی از نکات اصلی مورد اختلاف آمده است.
۱. سرزمین
روسیه میخواهد که اوکراین از منطقه دونتسک خارج شود. کییف میگوید که از حق اخلاقی و قانونی برای واگذاری این سرزمینها برخوردار نیست، اما آمریکا به اوکراین فشار آورده است تا تقاضای روسیه را بپذیرد تا جنگ به سرعت پایان یابد.
بنبست سرزمینی نشان میدهد روسیه چگونه از مذاکرات برای پیشبرد اهداف خود بهره میبرد و بر امتیازات دیپلماتیک درباره سرزمین فشار میآورد، آن هم با تهدید استفاده از نیروی نظامی. ولادیمیر پوتین در روز چهارشنبه (26 آذر) اظهار داشت: «ما ترجیح میدهیم دلایل ریشهای این مناقشه را از طریق دیپلماسی حذف کنیم، اما اگر طرف مقابل و حامیان غربی آن از گفتوگو با ما خودداری کنند، روسیه با استفاده از ابزار نظامی، سرزمینهای تاریخی خود را آزاد خواهد کرد.»
روسیه کنترل عمده منطقه دونتسک را در دست دارد، اما نیروهای اوکراینی همچنان بخشی از این منطقه را حفظ کردهاند. تعریف پوتین از «سرزمینهای تاریخی» روسیه متفاوت است و از قسمت جنوبی و شرقی تا بخشهای بزرگتر از این کشور را شامل میشود. زلنسکی اظهار داشت: «تعریف روسیه از سرزمینهای روسیه میتواند گسترش یابد. کشورهای دیگری در اروپا هستند که فردی در روسیه ممکن است یک روز آنها را سرزمینهای تاریخی بنامد.»
علاوه بر این، اولکسی هاران، دانشمند علوم سیاسی اوکراینی، معتقد است اگر زلنسکی با امتیازاتی که برخلاف قانون اساسی اوکراین است، موافقت کند، او ممکن است با عواقب جدی روبهرو شود؛ از اتهامات خیانت گرفته تا ناآرامیهای اجتماعی. این کارشناس افزود: «اگر کسی آن را امضا کند یا امتیازات تحقیرآمیزی بدهد، باعث اعتراضات در اوکراین خواهد شد و کشور را بیثبات خواهد کرد؛ همچنین این اتفاق منجر به درگیری داخلی خواهد شد. پوتین از این موضوع سوء استفاده خواهد کرد.»
۲. ناتو
آنچه پوتین «علل ریشهای» این درگیری مینامد، یعنی گرایش اوکراین به غرب و گسترش سازمان پیمان آتلانتیک شمالی (ناتو)، در طول جنگ تغییر نکرده است. در حالیکه کییف اذعان کرده است آمریکا خواستار عضویت اوکراین در پیمان ناتو نیست، زلنسکی درخواستها مبنی بر عقبنشینی کشورش از آرزوی خود برای پیوستن به این بلوک امنیتی را رد کرده است. او این ایده را مانعی برای اوکراین در ترسیم آینده خود توصیف کرد.
زلنسکی در روز پنجشنبه در جمع خبرنگاران گفت: «این قانون اساسی اوکراین است و بنابراین مردم باید تصمیمگیری کنند که با قانون اساسی چه باید کرد. این تصمیم را فرد دیگری نمیگیرد»؛ برای اصلاح قانون اساسی در این مورد و سایر موارد، پارلمان اوکراین باید با اکثریت دو سوم رأی دهد. هاران گفت: «هیچکس این تعداد رأی را ندارد و هیچکس هرگز آن را نخواهد داشت. در برخی موارد، همهپرسی نیز لازم است. به عبارت دیگر، این کار غیرممکن است.»
۳. ابعاد ارتش
پیشنهاد اولیه اوکراین همچنین شامل محدود کردن تعداد نیروهای ارتش این کشور به 600 هزار نفر بود. والری چالی که در سالهای پس از تجاوز اولیه روسیه در سال 2014 به عنوان سفیر اوکراین در ایالات متحده خدمت میکرد، گفت که این سوال که کییف باید چه تعداد نیرو داشته باشد، کمتر به جزئیات نظامی مربوط میشود و بیشتر به محدودیتهای تصمیمگیری اوکراین ارتباط دارد. او در ماه دسامبر در یک میزگرد گفت: «ما باید بفهمیم چگونه در برابر تلاشها برای محدود کردن حاکمیت خود مقاومت کنیم. ما خودمان تعیین خواهیم کرد که به چه تعداد نیرو نیاز داریم.»
والری چالی با تأمل در درسهای آموخته شده از تفاهمنامه بوداپست 1994، جایی که ایالات متحده، بریتانیا و روسیه متعهد به احترام به حاکمیت اوکراین شدند، بر اهمیت حفاظت از اوکراین برای چشماندازهای آینده آن تأکید کرد. چالی گفت: «اوکراین باید به وضوح از این دوره تاریخی بسیار ضعیف بیرون بیاید، آن هم به عنوان یک کشور مستقل و دارای حاکمیت که با فشار روبهرو نیست.»
۴. فرهنگ
یکی دیگر از مسائل حساس در بحثها، تلاش روسیه برای بازگرداندن رسانهها و آموزش به زبان روسی به اوکراین پس از جنگ است. دفاع از حقوق روسزبانان یکی از بهانههای مسکو برای الحاق کریمه و اعزام مخفیانه شبهنظامیان به بخشهایی از مناطق دونتسک و لوهانسک در سال 2014 بود.
اکوایران: طرح صلح ترامپ برای پایان جنگ میان روسیه و اوکراین در مراحل دشوار خود قرار دارد. این طرح که انتقادات زیادی را در سطح بینالملل ایجاد کرد، نشان از تغییر رویکرد آمریکا در سطح روابط بینالملل و نزدیکی با روسیه دارد.
طبق نظرسنجی موسسه بینالمللی جامعهشناسی کییف که بهار امسال منتشر شد، حدود 32 درصد از اوکراینیها میگویند که در خانه به زبان روسی یا روسی و اوکراینی صحبت میکنند. اما نظرسنجی KIIS نشان میدهد حدود 58 درصد از اوکراینیها معتقدند که زبان روسی دیگر نباید در مدارس اوکراین تدریس شود، در حالی که این رقم در سال 2019 میلادی، تنها 8 درصد بود.
در واقع، در تعداد کمی از مدارس به زبان روسی تدریس میشود. هاران با نام بردن از رسانههای دولتی روسیه به عنوان یکی از ابزارهای اصلی نفوذ، گفت: «آنها میخواهند هر آنچه میتوانند از اوکراین بگیرند، کشور را بیثبات کنند و میخواهند به احیای ابزارهای نفوذ روسیه بپردازند.»
۵. نیروگاه هستهای
اینکه چه کسی نیروگاه هستهای زاپوریژیا را کنترل میکند، یکی دیگر از موانع سرعت در مذاکرات است. کییف پیشنهاد ایالات متحده برای تقسیم کنترل بزرگترین نیروگاه هستهای اروپا را ناعادلانه میداند. زلنسکی گفت که این طرح جزئیات مربوط به چگونگی غیرنظامی کردن نیروگاه، تأمین بودجه تعمیر آن، تضمین تأمین آب و برق آن و همچنین قابل سکونت کردن منطقه برای کارگران پس از اشغال این سایت توسط روسیه را نادیده میگیرد.
