به گزارش اکوایران به نقل از اقتصادنیوز، ترامپ و نتانیاهو تهدید به حمله نظامی می کنند، عراقچی ضمن تاکید بر اینکه پاسخ ایران به هر اقدام نظامی سخت خواهد بود بر ضرورت پیش گرفتن دیپلماسی بین ایران و آمریکا تاکید می کند.
در این میان بحث میانجی گری ها نیز مطرح است، آنچنان که اخیر نام عراق به عنوان میانجی جدید مطرح شد. این در حالی است که طرفین برای مذاکره شروطی را گذاشته اند. احترام و موضع برابر چیزی بود که عباس عراقچی اخیرا مطرح کرد. با این حال غنیسازی صفر خط قرمز آمریکاییها بوده است. در چنین شرایطی احتمال از سرگیری مذاکرات چقدر است؟
اقتصادنیوز در این خصوص با امیرعلی ابوالفتح تحلیلگر سیاست خارجی به گفتگو نشسته است. به اعتقاد او میانجیگری در شرایط کنونی هیچ اهمیتی ندارد، زیرا فاصله خواستههای دو طرف آنقدر زیاد است که رسیدن به توافق تقریباً غیرممکن است.
او ضمن آنکه احتمال حمله مجدد به ایران را رد نمی کند، همچنین می گوید ایران باید زندگی تحت تحریم را بپذیرد.
مشروح این گفتگو را در ادامه بخوانید؛
****
*آقای ابوالفتح! با اظهارات اخیر ترامپ و نتانیاهو درباره ایران بحث وقوع جنگ دوم بار دیگر داغ شده است، ایران هم تاکید کرده به هر اقدام نظامی پاسخ سنگین خواهد داد، تحلیل شما چیست؟ آیا ممکن است دوباره شاهد حمله، حالا از سوی آمریکا یا اسرائیل، باشیم؟
بله، هر لحظه احتمال دارد. احتمال جنگ وجود دارد به این دلیل که جنگ اول، یعنی جنگ ۱۲ روزه، به اهداف خودش نرسیده بود؛ جنگهایی که به اهداف خودشان نرسند، احتمال تکرار آن وجود دارد.
احتمال تکرار جنگ وجود دارد اما...
*چه هدفی را اسرائیل و البته آمریکا دنبال می کردند؟
به نظر من اهداف آنها سه سطح داشت. در کف آنها این بود که تهدیدات هستهای و موشکی ایران برطرف شود، که برطرف نشده است. الان از نظر نتانیاهو هستهای نابود نشده است. برنامه موشکی هم همینطور، به همین علت پیش ترامپ رفته که بگوید برای این برنامه هم فکری بکنید.
سطح میانه این بود که ایران مواضعش را تغییر دهد و دستکم بپذیرد که نرمش نشان دهد و بگوید آماده گفتگو هستیم؛ لااقل این را به زبان بیاورد. در حالی که ایران این را هم به زبان نمی آورد و می گوید از حق خود کوتاه نمی آیم. سطح نهایی این بود که یا تغییر رژیم رخ دهد یا نظام در آستانه آن قرار بگیرد تا مجبور به تغییر رفتار شود که هیچکدام از اینها رخ نداد.
بنابراین وقتی که هیچکدام یک از این اهداف محقق نشده احتمال تکرار آن وجود دارد اما زمان و چگونگی آن را واقعا نمیدانم.
هر لحظه ممکن است اتفاقی بیفتد و باید آمادگی کامل داشته باشیم
* نتانیاهو اخیرا گفته بود که دنبال درگیری مجدد با ایران نیست البته اما و اگرهایی را هم برای جنگ دوم گذاشته بود. از طرف دیگر مقامات ایران احتمال جنگ مجدد را نفی نمیکنند و از آماده بودن حرف می زنند. آنچه شما گفتید به این آخری مربوط است. فکر نتانیاهو با حرف خود دنبال فریب است؟
میتواند فریب هم باشد. گزارش واشنگتن پست نشان داد که زمانی که آمریکاییها و اسرائیلیها القا میکردند که بینشان اختلاف نظر وجود دارد، در واقع داشتند رایزنی میکردند و به توافق رسیده بودند. واشنگتن پست میگوید که همه اینها سیاهبازی بوده برای فریب ایران. این هم وجود دارد که هر لحظه ممکن است اتفاقاتی بیفتد؛ بنابراین کشور باید آمادگی لازم را داشته باشد.
مشکل مذاکره ایران و آمریکا نیست
* آقای ابوالفتح! اخیرا نخست وزیر عراق برای میانجیگری بین تهران و واشنگتن در بغداد آمادگیکردند. از طرفی هم خبری منتشر شده که حاکی از آن است که آمریکا دارد بسیار تلاش می کند که مذاکره با ایران را از سر بگیرد. چقدر احتمال می دهید در شرایط کنونی مذاکرات از سر گرفته شود؟
ببینید مشکل مذاکره نیست؛ من که معتقد هستم که مذاکره همیشه بین ایران و آمریکا در جریان بوده است.
* حتی زمانی مثل الان؟
بله حتی زمانی که ما می گوییم مذاکره نمی کنیم، داریم مذاکره می کنیم. انجام ندادن مذاکره هم تاکتیکی برای پیشبرد مذاکره است. من مذاکرات را بیشتر از دیدار مثلا مستقیم یا غیرمستقیم نماینده های دو کشور می دانم. به نظر من یک توییتی که یک مقام ایرانی می کند یک مقام آمریکایی می کند بخشی از مذاکره است؛ صحبتی که در بین نماینده ایران و آمریکا در شورای امنیت سازمان ملل رد و بدل شد هم بخشی از مذاکره است. مشکل مذاکره کردن یا نکردن نیست.
فاصله خواسته های آمریکا و ایران خیلی زیاد است
اما مسئله این است که به توافق فعلا نمی رسیم. فاصله خواستههای آمریکا با خواستههای ایران به قدری زیاد است که رسیدن به توافق را تقریبا غیرممکن می کند، مگر اینکه یک معجزه رخ دهد. البته تحلیل من بر اساس اطلاعات آشکار است و هیچ اطلاعات پشت پردهای ندارم و نمی دانم در پشت پرده چطور در حال رایزنی هستند و چه پیامهایی رد و بدل می شود.
اما آن چیزی که الان میفهمم این است که آمریکاییها خواستهشان از ایران کاملا شفاف است و بدون هیچ پردهپوشی مطرح کردند و ایران هم بدون هیچ پردهپوشی و بسیار شفاف گفته که این شروط را نمیپذیرد. بنابراین توافق فعلا در دسترس نیست. اینکه عراقیها بگویند ما می خواهیم نشست برگزار کنیم حاشیه است. اصل بر سر این است که فعلا طرفین مسیری برای رسیدن به توافق پیشرو ندارند.
نیازی به میانجی بین ایران و آمریکا نیست
* در واقع میانجی برایشان اینجا موضوعیت ندارد.
اصلاً نیازی به میانجی نیست. میانجی متعلق به زمانی مثل قرن ۱۹ بود که طرفین از هم خبر نداشتند. اما طرفین الان با هم رو در رو صحبت می کنند. حرفی که نمایندهها در شورای امنیت زدند، آنچه آقای عراقچی در ایکس نوشته، سخنرانی ترامپ در کنست واضح است.
پس طرفین به میانجی نیازی ندارند. آقای بقایی هم گفته که کانال ارتباطی بین ویتکاف و عراقچی همچنان باز است، اما ما فعلاً ضرورتی نمیبینیم تماسی رد و بدل کنیم. وقتی مسئله این است، دیگر وجود داشت یا نداشتن میانجی اهمیتی ندارد.
* آقای عراقچی چند وقت پیش در یک مصاحبه گفته بودند که توافق قاهره که از نظر ما ملغی است. اروپا هم که به واسطه مکانیزم ماشه، خودش را در واقع آخرین برگ مذاکرهاش را کنار گذاشت و آمریکا هم اگر از موضع برابر و محترمانه وارد شود فکر می کنیم که گفتگو کنیم یا نه. همین چند روز پیش هم عراقچی گفت که تحریمها علاوه بر مشقتها، برکاتی هم دارند. این قبیل موضعگیریها را هم در همین زمینه تحلیل خود میدانید؟
بله، نتیجهای ندارد. در ارتباط با حرف آقای عراقچی خود او باید توضیح دهد؛ اما ممکن است ناخواسته و غیرداوطلبانه از هر درد و رنجی چیز خوبی هم بیرون بیاید. وقتی که صنعت کل کشور تحریم میشود، مثلاً صنایع دفاعیمان فرصت دارند که روی پای خودشان بایستند. اینکه با چه هزینهای بوده، چقدر مشکلات ایجاد شده، یک بحث دیگر است. من وارد آن نکته نمیشوم.
ایران باید زندگی کردن زیر تحریم را یاد بگیرد
شخصا فکر میکنم تا آینده نامعلوم، ایران باید زندگی کردن زیر تحریم را یاد بگیرد. چارهای نیست؛ یعنی هیچ شانسی برای رفع تحریم نیست چون آمریکا تبعیت مطلق ایران را می خواهد.
برای مثال زلنسکی کسی است که در جنگی گیر کرده و خودش میگوید «من به خاطر اروپا در جنگ هستم» دارد همه سرزمینش را از دست میدهد. اما ترامپ گفت تا من چیزی نخواهم، تو هیچی نخواهی داشت. حرفش این است که من تعیین میکنم شما چه جایگاهی داشته باشید. بنابراین برای برداشته شدن تحریمها، تبعیت مطلق می خواهد همانطور که متحدین آمریکا دارند انجام میدهند.
* منظورتان توانایی موشکی است؟
از موشکی گرفته تا منطقهای، حکمرانی، سیاست داخلی و سیاست خارجی؛ همه چیز. فقط موشکی نیست. در دولت اول ترامپ دو هفته پس از خروج ترامپ از برجام پمپئو وزیر خارجه وقت آمریکا شروط دوازدهگانهای را مطرح کرد که تقریباً همین چیزهاست. حتی اگر ایران آن شروط دوازده گانه را بپذیرد باز هم شروط دیگری میگذارند.
ترامپ به کنست رفت و علاوه بر همه شرطها، گفت که «من دست دوستیام به سمت ایران دراز است. این را نشانه ضعف قلمداد نکنید، اما ایران باید سه کار انجام دهد: همسایگانش را تهدید نکند (یعنی موشک نداشته باشد)؛ رفتارش در منطقه تغییر کند، یعنی از نیروهای نیابتیاش حمایت نکند؛ و موجودیت اسرائیل را به رسمیت بشناسد.» این یعنی تکلیف مشخص است.
ترامپ استاد شگفتی سازهاست
* تحلیلی وجود دارد که ترامپ به دنبال دستاوردسازی از خودش است. بر این اساس آیا ممکن نیست حرکت غیرقابل پیشبینی هم انجام دهد برای نمایش دادن دستاورد از مواضع خود کمی عقبنشینی کند؟
اولاً ترامپ استاد همین شگفتیسازیها است. نکته بعدی این است که ترامپ همین الان هم میگوید من دستاورد دارم. نمیگوید که من به ایران حمله یا تجاوز کردم بلکه میگوید من جنگ را تمام کردم. این را افتخار کارنامه خود میداند.
عربستان و کویت هم موجودیت اسرائیل را به رسمیت نمی شناسند
دوم آنکه اگر بخواهد کار شگفتانگیز کند، شروط را کاهش نمیدهد بلکه آنها را افزایش میدهد؛ همانطور که در کنست اسرائیل وقتی این همه شرط و شروطشان پذیرفته نشده، یک شرط غیرممکن دیگر گذاشت و آن به رسمیت شناختن اسرائیل بود. در حالی که عربستان و کویت با وجود این همه رفاقت با آمریکاییها، موجودیت اسرائیل را به رسمیت نشناختهاند. حتی اگر به جای جمهوری اسلامی حکومت دیگری بود باز هم حکومت اسرائیل را به رسمیت نمی شناخت.
پس برای نتیجهگیری تا سه سال آینده ممکن است یک شگفتی از ترامپ شاهد باشیم اما این شگفتیسازیها بعید است در جهت کاهش شروط باشد. ضمن اینکه همین الان هم برای خودش این را به عنوان یک دستاورد بزرگ در کارنامه قرار داده است.
