به گزارش اکوایران: در فوریه ۲۰۲۰، نارندرا مودی نخستوزیر هند، استقبال کمنظیری از دونالد ترامپ در ایالت زادگاهش گجرات ترتیب داد. بیش از ۱۰۰ هزار نفر در ورزشگاه کریکت حاضر شدند و با شعار «Namaste, Trump» به او خوشامد گفتند. مودی این دیدار را نماد «شیرینی و صمیمیت یک خانواده متحد» خواند و ترامپ نیز او را «دوست واقعی» و هند را «یکی از شگفتانگیزترین کشورها» توصیف کرد. این دیدار که با چندین بار در آغوش گرفتن و تشویقهای مکرر همراه بود، نقطه اوج روابط گرم دو طرف محسوب میشد.
اما پنج سال بعد، روابط دو کشور به سرعت رو به وخامت گذاشت. تنشهای پیشین بر سر مسائل تجاری و عدم قدردانی مودی از ترامپ بابت میانجیگری با پاکستان، اکنون با انتقاد شدید ترامپ از خرید نفت روسیه توسط هند تشدید شد. ترامپ در پستهایی تند هند را متهم کرد که نسبت به جنگ اوکراین بیتفاوت است و تعرفهای ۵۰ درصدی، یکی از بالاترین نرخها در جهان، بر کالاهای هندی وضع کرد. این اقدام تنها ظرف چند روز بیش از یک دهه تلاش آمریکا برای جذب هند بهعنوان وزنه تعادل در برابر چین را از بین برد و به گفته تحلیلگران، یک پیروزی استراتژیک و اخلاقی برای چین رقم زد.
به گزارش بلومبرگ، رفتار ترامپ در استفاده از فشار اقتصادی، مشابه رویکردی است که آمریکا و متحدانش همواره از چین انتقاد کردهاند. پیشتر، گروه هفت به رهبری آمریکا، «اجبار اقتصادی» را ابزاری برای بهرهبرداری از وابستگیهای کشورها و وادار کردن آنها به پذیرش سیاستهای خاص تعریف کرده بود. چین در دو دهه اخیر از این تاکتیک علیه کشورهایی چون ژاپن، کره جنوبی، استرالیا و نروژ استفاده کرده است.
اکنون، ترامپ نیز با تعرفههای سنگین به کشورهایی که با خواستههایش همراهی نکنند فشار میآورد. برزیل، تایلند، کامبوج، کانادا و حتی اعضای بریکس. هند نیز به دلیل خرید نفت روسیه در این فهرست قرار گرفت، با وجود آنکه آمریکا پس از حمله پوتین، خود از این اقدام برای کنترل قیمت جهانی نفت حمایت کرده بود.
حمله به هند، نمونه بارزی از تمایل ترامپ به پیروزیهای تاکتیکی بدون راهبرد بلندمدت است. در یک دهه گذشته، هر دو حزب آمریکا برای جلب هند بهعنوان متحدی علیه چین و کاهش وابستگی آن به تسلیحات روسی تلاش کردهاند. این همکاری به امضای چندین توافق دفاعی و افزایش تعاملات نظامی انجامید. حتی اتهام به مقامات هندی در پرونده ترور یک فعال سیک در کانادا نیز مانع همکاری نشد.
ترامپ در اوایل دوره دوم خود، با یادآوری استقبال گرم سال ۲۰۲۰، مودی را در کاخ سفید پذیرفت و بر همکاری در هوش مصنوعی و فناوری هستهای تأکید کرد. اما بهزودی اولویت او از موازنه با چین به تمرکز بر پایان جنگ اوکراین و کسب جایزه صلح نوبل تغییر یافت. چین نفوذ اقتصادی بیشتری بر پوتین دارد و سختتر تحت فشار قرار میگیرد، اما هند اهرم فشار کمی دارد و هدف آسانتری است.
این تغییر ناگهانی، برای مقامهای دهلینو یادآور بیاعتمادی تاریخی به آمریکا بود که از زمان نیکسون ریشه گرفته است. در دسامبر ۱۹۷۱، پس از حمله پاکستان به مرزهای غربی هند، ایندیرا گاندی با حمایت شوروی به پاکستان شرقی (بنگلادش کنونی) حمله کرد. نیکسون که از این اقدام خشمگین شده بود، کمکهای اقتصادی را قطع کرد و ناو هواپیمابر یواساس اینترپرایز را به خلیج بنگال فرستاد تا به هند هشدار بدهد. این ماجرا، همراه با تلاش آمریکا در دوران جنگ سرد برای جذب پاکستان بهعنوان متحد علیه شوروی، روابط هند و آمریکا را برای سالها تیره کرد.
پاکستان بیتردید به اردوگاه آمریکا پیوست و با امضای پیمانهای دفاعی به «متحدترین متحد آمریکا در آسیا» بدل شد. روابط نزدیک اسلامآباد با واشنگتن و پکن، هند را به امضای پیمان دوستی با شوروی در ۱۹۷۱ سوق داد. از آن زمان، شوروی و سپس روسیه، تأمینکننده اصلی تسلیحات هند باقی ماندهاند و حتی پس از آزمایشهای هستهای ۱۹۹۸ نیز علیه دهلینو تحریم وضع نکردند.
در سال ۲۰۰۰، بیل کلینتون با سفر تاریخی به هند تلاش کرد روابط را بازتنظیم کند و گفت: «ما دوستیمان را بیش از حد طولانی نادیده گرفتهایم.» با این حال، بیاعتمادی ادامه یافت. در سال ۲۰۱۳، دستگیری معاون کنسول هند در نیویورک موجب اعتراضات و کاهش تدابیر امنیتی سفارت آمریکا در دهلینو شد.
با روی کار آمدن مودی در ۲۰۱۴، علیرغم سابقه ممنوعیت ورودش به آمریکا به دلیل شورشهای گجرات، دو طرف تصمیم گرفتند گذشته را پشت سر بگذارند. مودی در کنگره آمریکا سخنرانی کرد و گفت «محدودیتهای گذشته» پایان یافتهاند. در ۲۰۲۰، پس از درگیری مرزی خونین با چین، او بیش از پیش به سیاستهای آمریکا برای مهار پکن نزدیک شد.
با این وجود، هند به دلیل قیمت و دسترسی، همچنان به تسلیحات روسی وابسته ماند و آمریکا نیز این موضوع را نادیده گرفت تا حمایت هند را در برابر چین حفظ کند.
خرید سامانههای موشکی و نفت ارزان روسیه با چشمپوشی واشنگتن همراه بود. این وضعیت تا زمانی ادامه داشت که ترامپ اولویتهایش را تغییر داد و رد علنی ادعای او درباره جلوگیری از جنگ هستهای بین هند و پاکستان، مودی را هدف حملات تجاری و لفظی او کرد.
اکنون، حتی اگر توافقی بین آمریکا و هند حاصل شود، تهدید تعرفهها و توهینهای ترامپ اثرات بلندمدتی خواهد داشت. سفر قریبالوقوع مودی به چین احتمالاً بازگشت هند به سیاست عدم تعهد را تقویت میکند و خشم داخلی، هر دولتمردی را که خواهان نزدیکی به آمریکا باشد محدود خواهد کرد.
مودی ممکن است از این فضا برای اصلاحات اقتصادی و توسعه توان نظامی خودکفا استفاده کند و با الهام از مهاتما گاندی، مردم را به خرید محصولات ساخت هند ترغیب کند. با این حال، منتقدان میگویند برنده اصلی این شکاف، چین خواهد بود؛ زیرا علاوه بر تضعیف یک رقیب نوظهور، مجوز بیشتری برای استفاده از اهرمهای اقتصادی علیه همسایگان کوچکتر پیدا میکند. این میراث حتی پس از خروج ترامپ از قدرت باقی خواهد ماند، چه او جایزه صلح نوبل بگیرد و چه نگیرد.
