به گزارش اکوایران، یکی از مهمترین موضوعاتی که این روزها در محافل خانوادگی و شبکههای اجتماعی میان کاربران ایرانی مطرح میشود، بحث اجرایی شدن «مکانیسم ماشه» یا همان اسنپبک است. پیرامون این موضوع اخبار و تحلیلهای متعددی منتشر شده که برخی از آنها نادرست یا گمراهکننده هستند. برای نمونه، بعضی تصور میکنند مکانیسم ماشه به معنای اعمال تحریمهای تازه از سوی غرب است، در حالیکه این برداشت کاملاً اشتباه است. گروهی دیگر نیز آن را صرفاً محدود به تحریمهای تجاری و اقتصادی میدانند که این نگاه هم نادرست است.
این گزارش تلاش دارد تصویر روشنتری از مکانیسم ماشه ارائه دهد و توضیح دهد در صورت فعال شدن آن، چه پیامدهایی برای اقتصاد و بازار ایران خواهد داشت.
مکانیسم ماشه چیست؟
مکانیسم ماشه (Snapback Mechanism) در قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت سازمان ملل (مصوب ۲۰۱۵) گنجانده شد. هدف آن این است که اگر ایران به تعهدات برجامی خود پایبند نباشد، تحریمهای سازمان ملل بهطور خودکار و بدون نیاز به رأیگیری یا اجماع دوباره در شورای امنیت بازگردد. به این ترتیب، هر یک از اعضای برجام میتواند ادعا کند ایران تعهداتش را نقض کرده و روند بازگشت تحریمها را آغاز کند. نکته مهم این است که در این فرآیند، هیچ کشوری حتی اعضای دائم شورای امنیت قادر به وتوی آن نخواهند بود.
طبق سازوکار تعریفشده، تحریمها پس از ۳۰ روز دوباره برقرار میشوند؛ مگر اینکه شورای امنیت طی یک قطعنامه جدید ادامه تعلیق تحریمها را تصویب کند. البته این قطعنامه نیز در صورت وتوی یکی از اعضای دائم، بیاثر خواهد شد.
چه تحریمهایی بازمیگردند؟
فعال شدن مکانیسم ماشه به معنای بازگشت همان تحریمهایی است که پیشتر در قالب شش قطعنامه شورای امنیت (۱۶۹۶، ۱۷۳۷، ۱۷۴۷، ۱۸۰۳، ۱۸۳۵ و ۱۹۲۹) بین سالهای ۲۰۰۶ تا ۲۰۰۹ تصویب شده بودند. مهمترین آنها عبارتند از:
-
تحریمهای تسلیحاتی: ممنوعیت کامل خرید و فروش هرگونه تجهیزات نظامی، اعم از سبک، سنگین، مهمات و فناوریهای مرتبط.
-
تحریمهای موشکی: محدودیت مطلق در زمینه آزمایش، تولید، تحقیق و توسعه موشکهای بالستیک و همکاریهای خارجی مرتبط.
-
تحریمهای مالی و بانکی: انسداد داراییهای نهادهای کلیدی مانند بانک مرکزی، بانکهای دولتی و صندوق توسعه ملی در خارج از کشور، همراه با ممنوعیت گسترده نقل و انتقالات مالی.
-
تحریمهای انرژی (نفت و گاز): بازگشت محدودیتها بر صادرات نفت، گاز و محصولات پتروشیمی و جلوگیری از سرمایهگذاری خارجی در این بخشها.
-
فهرستگذاری اشخاص و نهادها: بازگرداندن نام دهها نهاد و شخصیت حقیقی و حقوقی ایرانی به لیست سیاه تحریمها؛ از جمله سپاه پاسداران، وزارت دفاع، سازمان انرژی اتمی و شرکتهای وابسته.
