به گزارش اکوایران، یارانه نقدی از سالها پیش به عنوان یکی از مهمترین ابزارهای حمایت معیشتی دولت از مردم پرداخت میشود. اما برای اینکه این کمکها به شکل عادلانه به دست نیازمندان واقعی برسد، سیستم دهکبندی یارانه خانوار طراحی شد. در این سیستم، خانوارها بر اساس سطح درآمد و مخارج به ۱۰ گروه (دهک) تقسیم میشوند.
دهکهای پایینتر (۱ تا ۳): بیشترین میزان حمایتهای دولتی
دهکهای میانی (۴ تا ۷): دریافت یارانه با مبلغ ثابت
دهکهای بالاتر (۸ تا ۱۰): احتمال حذف یارانه به دلیل سطح درآمد و هزینه بالا
این سیاست بخشی از طرح بزرگ هدفمندسازی یارانهها است که دولتهای مختلف آن را دنبال کردهاند. اما از سال ۱۴۰۴، تغییرات مهمی در معیارهای محاسبه دهکبندی و قطع یارانه نقدی اعمال شده که لازم است همه خانوارها از آن آگاه باشند.
چرا دهکبندی یارانهها اهمیت دارد؟
هدف اصلی دهکبندی، توزیع عادلانه منابع ملی است. اگر همه افراد جامعه بدون در نظر گرفتن سطح درآمد یارانه بگیرند، عملاً ثروتمندان و کمدرآمدها به یک اندازه حمایت میشوند؛ در حالی که قشر ضعیفتر جامعه نیاز بیشتری دارد.
به همین دلیل دولت تلاش کرده تا با بررسی دقیقتر درآمد، هزینه و تراکنشهای مالی، خانوارها را بهدرستی شناسایی کند. اما این روش همواره با چالشهایی همراه بوده است:
نبود آمار دقیق از درآمد واقعی افراد
تفاوت در مخارج شهرنشینان و روستاییان
مشکلات شناسایی داراییها و حسابهای بانکی
برای رفع این مشکلات، از سال ۱۴۰۴ یک تغییر بزرگ اعمال شد: تراکنشها و هزینههای واقعی خانوار جایگزین معیار درآمد و دارایی شد.
معیار اول: درآمد خانوار در سال ۱۴۰۴
طبق اعلام رسمی وزارت کار، حداقل حقوق ماهانه کارگران و کارمندان در سال ۱۴۰۴، ۱۰ میلیون تومان تعیین شده است. بر همین اساس، سقف درآمد مجاز برای خانوارها به شرح زیر است:
خانوار یکنفره: تا ۳۰ میلیون تومان در سال
خانوار دونفره: تا ۳۷.۵ میلیون تومان در سال
خانوار سهنفره: تا ۴۵ میلیون تومان در سال
خانوار چهارنفره: تا ۵۲ میلیون تومان در سال
خانوار پنجنفره: تا ۶۰ میلیون تومان در سال
اگر درآمد سالانه خانوار از این مقادیر بیشتر شود، به دهکهای بالاتر منتقل شده و یارانه آنها قطع میشود.
معیار دوم: تراکنشهای مالی و هزینههای واقعی خانوار
یکی از بزرگترین تغییرات در سال ۱۴۰۴، جایگزینی میزان هزینه ماهانه به جای صرفاً درآمد خانوار است.
به گفته نمایندگان مجلس، از این پس میزان خرج ماهانه هر فرد ملاک اصلی دهکبندی خواهد بود.
اگر سرانه هزینه هر فرد بیشتر از ۱۰ میلیون تومان در ماه باشد، خانوار در دهکهای پردرآمد (۸ یا ۹) قرار میگیرد.
هزینه اجاره مسکن برای مستاجران در این محاسبه لحاظ نمیشود.
اما مخارجی مثل درمان، آموزش، خرید روزمره و سایر تراکنشها محاسبه خواهد شد.
براساس قانون بودجه سال ۱۴۰۴، درحالی وزارت رفاه موظف شده از مردادماه یارانه نقدی حدود یک میلیون خانوار پردرآمد (دهکهای هشتم، نهم و دهم) را حذف کند و قرار است این منابع صرف حمایت از خانوارها و اقشار نیازمند و همچنین افزایش اعتبار کالابرگ برای خانوارهای تحت پوشش و دهکهای پایین درآمدی شود که تغییر ملاک دهکبندی موجب حذف برخی خانوارها شده که از این پس، میزان هزینه ماهانه هر فرد ملاک قرار میگیرد و به این ترتیب، اگر سرانه هزینه هر نفر بیش از ۱۰ میلیون تومان باشد، خانوار در دهکهای ۸ و ۹ محسوب شده و یارانه او قطع میشود؛ موضوعی که با نگرانیهایی از سوی مردم همراه شده است.
سقف مجاز تراکنشهای ماهانه برای خانوارها در سال ۱۴۰۴
بر اساس گزارش رسمی، سقف مجاز تراکنش و هزینه برای هر خانوار به شکل زیر است:
خانوار یکنفره: ۵۰ میلیون تومان
خانوار دونفره: ۶۰.۲۵۰.۰۰۰ تومان
خانوار سهنفره: ۷۵ میلیون تومان
خانوار چهارنفره: ۸۷.۵۰۰.۰۰۰ تومان
خانوار پنجنفره: ۱۰۰ میلیون تومان
خانوارهایی که بیش از این میزان هزینه کنند، پردرآمد محسوب شده و یارانه آنها حذف میشود.
چه کسانی در معرض حذف یارانه نقدی ۱۴۰۴ هستند؟
۱. خانوارهایی که درآمدشان بالاتر از سقف تعیینشده است.
۲. خانوادههایی که با وجود درآمد متوسط، هزینه ماهانه زیادی دارند.
۳. افرادی که تراکنشهای بانکی بالایی دارند (مثل خریدهای غیرضروری یا تراکنشهای مشکوک).
پرسشهای متداول درباره دهکبندی یارانه ۱۴۰۴
آیا یارانه دهکهای پایین قطع نمیشود؟
خیر. دهکهای ۱ تا ۳ همچنان مشمول بیشترین حمایت هستند.
هزینه مسکن هم در تراکنشها حساب میشود؟
خیر، اجاره مسکن برای خانوارهای مستأجر از محاسبات کنار گذاشته میشود.
چرا بعضی خانوادهها با درآمد متوسط حذف شدند؟
به دلیل تفاوت معیارهای قانونی و سامانه حمایت، برخی خانوارها به اشتباه در دهکهای پردرآمد قرار گرفتهاند.
دهکبندی یارانه ۱۴۰۴ به سود چه کسانی است؟
دهکبندی جدید تلاش میکند منابع مالی کشور را به شکل عادلانهتر توزیع کند.
دهکهای پایین بیشترین حمایت را دریافت میکنند.
دهکهای میانی با رعایت سقف درآمد و هزینه میتوانند یارانه خود را حفظ کنند.
دهکهای بالا به دلیل هزینه و تراکنش زیاد، از یارانه محروم خواهند شد.
با این حال، اختلاف معیارهای قانونی و سامانه حمایت ممکن است همچنان باعث حذف برخی خانوارها شود. بنابراین، شفافیت و اصلاح این معیارها یکی از مهمترین مطالبات مردم در سال ۱۴۰۴ است.
