به گزارش اکوایران، صبح شنبه -۲۹ شهریورماه- بود که مسعود پزشکیان، رئیسجمهوری در آئین تجلیل از مدالآوران المپیادهای علمی جهانی ۲۰۲۵ با بیان اینکه زمانی برای از دست دادن نداریم، اعلام کرد: ۴۷ سال است که مدرسه میسازیم اما همچنان با کمبود فضای آموزشی مواجهیم، در این دولت تصمیم گرفتیم یکبار این مشکل را حل کنیم. همچنین در حال اصلاح و ارتقای کیفی شیوهها و محتوای آموزشی نیز هستیم. متاسفانه نظام اداری کشور منجمد شده و در برابر تغییر و اصلاح مقاومت میکند. باید تلاش کنیم قالبها را بشکنیم و شما که هنوز در این قالبها قرار نگرفتهاید، خیلی راحتتر میتوانید خلاقیت و قوه ابتکار خود را در مسیر اصلاح امور و رفع مشکلات به کار بگیرید.
سالهای بسیاری است که مردم از ناکارآمدی، پیچیدگی و فساد نظام اداری گلهمند هستند. اهمیت اصلاحات اساسی در نظام اداری اخیرا در سخنان مسعود پزشکیان، رئیسجمهوری به کرات شنیده میشود و بارها بر اصلاح نظام اداری تاکید کرده است. گزیده سخنان و راهکارهای پزشکیان را میتوان این چنین خلاصه کرد: کاهش ساعت کار کارمندان دولت، بستن سازمانها و ساختمانهای غیرضروری و خانهنشین کردن کارمندان مازاد.
رئیسجمهوری در جریان سفر یک روزه اردبیل در 21 شهریور نیز تاکید کرد: به رهبری و نمایندگان مجلس گفتهام به ما اجازه بدهند و تصمیم هم میگیریم که این کار را بکنیم که کارمند و بیاید و یک برود کاری انجام نمیدهیم؛ کاری نداریم که انجام دهیم ولی برق و آب و گاز هم مصرف میکنیم. باید خودمان را جمع کنیم. من آمادهام؛ خیلی از این سازمانها و ادارات را میشود درش را بست. ساختمانش را هم نمیخواهیم و آدمهایش را هم میشود ادغام کرد.
ضرورت اصلاح نظام اداری کشور
هفتهنامه تجارت فردا در این خصوص نوشته است: یک قرن پس از پایه گذاری نظام اداری در ایران، پزشکیان از ناکارآمدی این ساختار ابراز ناامیدی کرده و خواستار تعطیلی با بازنگری اساسی در ارکان کلیدی آن شده است. مسعود پزشکیان که از ناترازی گرزی و عملکرد ضعیف دستگاههای دولتی به ستوه آمده، برنامهایی برای تغییر وضع موجود در دستور کار قرار داده است. از کاهش ساعت کاری کارمندان دولت تا تعطیلی سازمانها و ساختمانهای غیر ضروری و خانهنشین گردن نیروهای مازاد با حفظ حقوق.
سالهاست که مردم از پیچیدگی فساد و ناکارآمدی این ساختار شکایت دارند و آن را به موجودی بیخاصیت تشبیه میکنند که کارکرد اصلی خود را از دست داده است. در گذشته درآمدهای هنگفت نفتی عیوب این نهاد ناکارآمد را پنهان میکرد اما اکنون که دولت از این در آمدها محروم است، ضعفهای نظام اداری بیش از پیش آشکار شده است. این ساختار عریض و طویل به مرحلهای رسیده که حتی از انجام ماموریتهای اصلی خود بازمانده و پدیده بیدولتی را رقم زده است. وقتی از دولت سخن میگوییم دو نقش اصلی برای آن متصور است: نخست تامین کالاهای عمومی مانند نظم، امنیت، حقوق مالکیت و ایجاد بستر برای مبادلات آزاد و دوم سیاستگذاری و اتخاذ تصمیمهای بهینه برای کاهش هزینههای مبادله.
نظام اداری ایران که مسئول اجرای نقش نخست است نه تنها در تامین نظم و امنیت و تسهیل بازار ناکام مانده بلکه باعث شده دولت نیز در نقش سیاست گذاری با چالشهای جدی مواجه شود.
راهکارهای علینقی مشایخی برای اصلاح نظام اداری
هفتهنامه تجارت فردا همچنین در گزارشی با برداشت از ارائه علینقی مشایخی، استاد دانشگاه صنعتی شریف به ارائه راهکارهایی در این خصوص پرداخته است:
-
بازسازی ساختار دولت که شامل همه وزارتخانه هاست کار سنگینی است. باید با وزارتخانه های با اولویت بیشتر شروع کرد و به تدریج کل وزارتخانه ها را زیر پوشش طرح تجدید ساختار قرار داد.
-
شروع اصلاح ساختار دولت باید از بازنویسی ماموریت برای هر وزارتخانه و سازمان دولتی مرتبط با ریاست جمهوری آغاز شود.
-
برای بازنویسی ماموریت وزارتخانهها باید با یک صفحه سفید شروع کرد و پرسید با توجه به اسناد بالادستی یک وزارتخانه هست که چه کاری انجام دهد؟ ضرورت وجودی آن چیست؟ و با پاسخ به سوالات اساسی شبیه دو سوال بالا ماموریت و وظایف اصلی وزارتخانه تدوین شود
-
در قدم بعد باید با توجه به تکنولوژیهای اطلاعاتی و مدیریتی موجود فرآیندهای موثر و کارآمد انجام وظایف تدوین شود. آنگاه بر اساس سیاستهای مختلف سازماندهی از قبیل میزان عدم تمرکز، ساختار سازمانی و شرح وظایف سازمانها تدوین شود.
-
با توجه به وظایف جدید باید قوانین مربوط به وظایف آن وزارتخانه تصفیه شده و تنها قوانین و مقررات ضروری برای انجام وظایف جدید تدوین شود و به تصویب مراجع ذی صلاح برسد.
-
برای پیادهسازی ساختار سازمانی جدید و انجام وظایف تعیین شده و اجرای فرآیندها، نیروی انسانی لازم با قابلیتهای مورد نیاز تعیین و برنامههای انتخاب و آموزش نیروی انسانی لازم از میان نیروهای موجود تدوین میشود.
-
ممکن است لازم باشد برخی سازمانها یا وزارتخانهها در هم ادغام شوند. بعد از به دست آمدن طرح مزبور باید نقشه راه تحول وزارتخانه موجود به وزارتخانه مطلوب تهیه و اجرایی شود.
حال باید آیا اراده سیاسی و ظرفیت اجرایی دولت برای این جراحی بزرگ کافی است یا نظام اداری منجمد، بار دیگر هر تلاشی برای اصلاح را در خود هضم خواهد کرد؟
