به گزارش اکوایران، گفته میشود کاخ سفید از طرحی حمایت میکند که بر اساس آن تونی بلر، نخستوزیر اسبق بریتانیا، در ابتدا بدون دخالت مستقیم تشکیلات خودگردان فلسطین، ریاست یک دولت موقت در نوار غزه را بر عهده بگیرد. طبق این طرح، بلر نهادی به نام سازمان گذار بینالمللی غزه (GITA) را رهبری خواهد کرد که مأموریت آن «بالاترین مرجع سیاسی و حقوقی غزه» به مدت حداکثر پنج سال خواهد بود.
اتحاد نهایی تحت تشکیلات خودگردان
به نوشته گاردین، بر اساس گزارشهای منتشرشده در هاآرتص و تایمز آو اسرائیل، این طرح بر اساس الگوی دولتهایی است که در مراحل نخست، گذار تیمور لسته و کوزوو به سمت تشکیل کشور را مدیریت کردند. پیشنهاد شده است که دفتر اصلی سازمان گذار بینالمللی غزه در ابتدا در شهر العریش (مرکز استان در مصر نزدیک مرز جنوبی غزه) مستقر شود و سپس همراه با یک نیروی چندملیتی عمدتاً عرب با پشتیبانی سازمان ملل وارد نوار غزه شود. در این طرح، «اتحاد نهایی تمامی سرزمینهای فلسطینی تحت تشکیلات خودگردان» هدف قرار گرفته است.
طبق این برنامه، برخلاف نگرانیهای پیشین درباره طرحهای آمریکا برای تبدیل غزه به «ریویرا»، فلسطینیها مجبور به ترک سرزمین خود نخواهند شد. در صورت تأیید، بلر ریاست دبیرخانهای متشکل از حداکثر ۲۵ نفر را بر عهده خواهد داشت و همچنین هیاتی هفتنفره را برای نظارت بر یک نهاد اجرایی ادارهکننده غزه هدایت خواهد کرد.
با این حال، هرگونه نقش برای نخستوزیر پیشین بریتانیا بحثبرانگیز خواهد بود. او پس از کنارهگیری از نخستوزیری در سال ۲۰۰۷، تا سال ۲۰۱۵ نماینده ویژه خاورمیانه بود و نزد بسیاری از رهبران خلیج فارس جایگاه بالایی دارد. اما در میان فلسطینیها، بلر بهدلیل آنکه مانع تلاشهای آنان برای دستیابی به دولت مستقل دانسته میشود، بهشدت منفور است. همچنین در سطح منطقه، بهخاطر حمایت او از حمله آمریکا به عراق در سال ۲۰۰۳، نگاه منفی گستردهای نسبت به او وجود دارد.
تردیدها درباره موفقیت بلر
برخی دیپلماتهای غربی تأکید کردهاند که به هیچ وجه قطعی نیست بلر واقعاً ریاست دولت موقت فلسطین را بر عهده گیرد و گفتهاند ممکن است این دولت فقط دو سال ادامه یابد. آنان اضافه کردهاند که این طرح دولت ترامپ برای «روز بعد از جنگ» به توافق آتشبس و آزادی گروگانها پیوند خورده است.
خبر این طرح تنها چند روز پس از آن منتشر شد که مجمع عمومی سازمان ملل برنامه متفاوتی را تصویب کرد که به موجب آن یک دولت تکنوکرات اداره غزه را بر عهده بگیرد. طبق آن پیشنهاد، که با عنوان «اعلامیه نیویورک» شناخته میشود، این دولت موقت فقط یک سال فعالیت خواهد کرد و پس از تدوین قانون اساسی جدید و برگزاری انتخابات برای ریاستجمهوری و پارلمان، قدرت را به تشکیلات خودگردان اصلاحشده منتقل خواهد کرد.
نبود جدول زمانی روشن برای انتقال به کنترل تشکیلات خودگردان در طرح کاخ سفید، بهعنوان مانعی جدی برای پذیرش آن توسط فلسطینیها و رهبران عرب دیده میشود. اما همین نبود شفافیت، همراه با حضور بلر، برای نخستوزیر اسرائیل، بنیامین نتانیاهو، اطمینانبخش تلقی خواهد شد.
مصالحه میان طرحهای دو طرف
کاخ سفید این طرح جدید را بهعنوان مصالحهای میان پیشنهاد اولیه ترامپ برای «تسلط آمریکا و اسرائیل بر غزه» و «اعلامیه نیویورک» که بیش از ۱۴۰ کشور آن را تأیید کردهاند، میبیند. پیشنهادات قبلی ترامپ مبنی بر اینکه آمریکا و اسرائیل میتوانند فلسطینیها را از غزه «پاکسازی کنند»، عملاً به معنای پاکسازی قومی جمعیت حدود دو میلیون نفری این منطقه بود. اما در طرح جدید، بهگفته گزارشها، فلسطینیها تشویق به ترک سرزمینشان نخواهند شد.
نسخه گسترده این طرح مورد حمایت آمریکا روز چهارشنبه در نشستی در نیویورک مطرح شد که در آن امیر قطر، شیخ تمیم بن حمد آل ثانی، وزیر خارجه عربستان، شاهزاده فیصل بن فرحان آل سعود، شاه عبدالله دوم اردن، رئیسجمهور اندونزی، پرابوو سوبیانتو و رجب طیب اردوغان، رئیسجمهور ترکیه حضور داشتند. ترامپ پس از نشست گفت که این جلسه موفقیتآمیز بوده و افزود: «ما نزدیکیم که به توافقی برسیم» . رئیسجمهور فرانسه، امانوئل ماکرون، تلاش کرده است دو طرح موجود را با هم آشتی دهد.
کشورهای عربی گفتهاند تنها در صورتی در نیروی حافظ صلح بینالمللی تحت نظارت سازمان ملل مشارکت خواهند کرد که جدول زمانی روشنی برای تشکیل دولت فلسطین وجود داشته باشد. برخی استدلال میکنند که طرح بلر مسیر بازگشتناپذیری به سوی تشکیل کشور فلسطین ترسیم نمیکند، بلکه نوعی اشغال «ملایمتر» از اشغال اسرائیل است.
جزئیات طرح
طبق این طرح، هیئت مدیره شامل هفت تا ده عضو خواهد بود که دستکم یک نماینده فلسطینی (احتمالاً از بخش کسبوکار یا امنیت)، یک مقام ارشد سازمان ملل، شخصیتهای برجسته بینالمللی با تجربه اجرایی یا مالی، و همچنین «نمایندگی قوی اعضای مسلمان» در آن حضور خواهند داشت.
زیر نظر دبیرخانه اجرایی، گروهی از پنج کمیسر وظیفه نظارت بر حوزههای کلیدی حکمرانی غزه را خواهند داشت: امور انسانی، بازسازی، قانونگذاری و امور حقوقی، امنیت و هماهنگی با تشکیلات خودگردان فلسطین.
نکته مهم این است که کمیسر مسئول امور انسانی مأمور هماهنگی با سازمانهای بشردوستانه خواهد بود، از جمله با بنیاد بشردوستانه غزه که مورد مناقشه است و بیشتر کشورهای عربی و سازمانهای امدادی خواهان انحلال آن هستند.
کمیسر هماهنگی با تشکیلات خودگردان وظیفه خواهد داشت تا «تصمیمات سازمان گذار بینالمللی غزه و تشکیلات خودگردان را تا حد امکان همسو و در راستای اتحاد نهایی همه سرزمینهای فلسطینی تحت تشکیلات خودگردان» تنظیم کند. همچنین او روند اصلاحات این تشکیلات را در هماهنگی با اهداکنندگان بینالمللی، مؤسسات مالی و شرکای عرب پیگیری خواهد کرد.
یک نهاد اجرایی فلسطینی (PEA) نیز مستقیماً با مردم فلسطین ارتباط خواهد داشت و خدمات عمومی را از طریق یک اداره غیرحزبی و حرفهای ارائه خواهد داد. ریاست این نهاد بر عهده مدیرعاملی خواهد بود که رسماً توسط هیئت مدیره سازمان گذار بینالمللی غزه منصوب میشود و مسئولیت نظارت بر مجموعهای از وزارتخانههای تکنوکراتیک شامل بهداشت، آموزش، مالیه، زیرساخت، امور قضایی و رفاه را بر عهده خواهد داشت.
همچنین گزارشهایی از شهرداریهای غزه دریافت خواهد کرد که مسئول خدماترسانی در سطح محلی هستند. یک نیروی پلیس مدنی غزه با نیروهایی «ملی، حرفهای و غیرحزبی» مأمور حفظ نظم عمومی و حفاظت از غیرنظامیان خواهد بود. همچنین یک هیات قضایی به ریاست یک قاضی عرب تشکیل خواهد شد که بر دادگاهها و دادستانی غزه نظارت میکند، و در کنار آن واحد حفاظت از حقوق مالکیت نیز فعال خواهد بود.
برای رفع نگرانیها درباره احتمال بیرون رانده شدن دهها هزار فلسطینی از غزه در جریان بازسازی، همین واحد حفاظت از حقوق مالکیت ایجاد خواهد شد تا اطمینان حاصل شود که هرگونه خروج داوطلبانه فلسطینیها از غزه، حق بازگشت یا مالکیت اموالشان را از بین نبرد.
روز پنجشنبه، محمود عباس، رئیس تشکیلات خودگردان فلسطین، در مجمع عمومی سازمان ملل گفت که حماس هیچ نقشی در حکمرانی پس از جنگ غزه نخواهد داشت، شرطی کلیدی که اسرائیل و آمریکا بر آن تأکید کردهاند. با این حال، عباس و تشکیلات خودگردان تنها بر کرانه باختری تسلط دارند و نقشی مستقیم در مذاکرات آتشبس یا برنامهریزی پس از جنگ در غزه ندارند. او گفت: «غزه بخشی جداییناپذیر از کشور فلسطین است و ما آمادهایم مسئولیت کامل حکمرانی و امنیت آن را بر عهده بگیریم.»
عباس از طریق ویدئوکنفرانس سخنرانی کرد، چرا که ویزای او از سوی آمریکا در آستانه برگزاری هشتادمین نشست مجمع عمومی لغو شده بود. پنجشنبه شب در کاخ سفید، دونالد ترامپ به شدت هرگونه احتمال الحاق بخشهایی از کرانه باختری توسط اسرائیل را رد کرد و گفت: «اجازه نخواهم داد اسرائیل کرانه باختری را ضمیمه کند. نه. این اتفاق نخواهد افتاد.»
