به گزارش اکوایران، خبر تازهای که از مسکو بیرون آمده، در واقع «بیخبر بودن» است: روز جمعه، دیمیتری پسکوف، سخنگوی کرملین، تلاش کرد گمانهزنیهای شدید رسانهای درباره احتمال یک جابهجایی در بالاترین سطوح سیاست خارجی روسیه را کاهش دهد. دلیل این گمانهزنیها؟ غیبت چشمگیر سرگئی لاوروف، وزیر خارجه بود از نشست شورای امنیت ملی روسیه در روز چهارشنبه؛ نشستی که ولادیمیر پوتین در آن امکان ازسرگیری آزمایشهای هستهای تمامعیار را مطرح کرد. پسکوف در تماس با خبرنگاران گفت: «هیچ حقیقتی در این گزارشها وجود ندارد. لاوروف همچنان و البته در سمت وزیر خارجه به کار خود ادامه میدهد».
کرملینشناسی یک ماجرا
به نوشته سیانان، برای توضیح اینکه چرا این موضوع خودش تبدیل به خبر شده است، کمی «کرملینشناسی» لازم است. روز چهارشنبه، روزنامه اقتصادی روسی کومرسانت با استناد به «منابع آگاه» گزارش داد که این دیپلمات باسابقه «با هماهنگی قبلی» در نشست سطحبالا با پوتین حضور نداشته است؛ گزارشی که باعث تعجب بسیاری شد.
در کنار این، ناظران اشاره میکنند که لاوروف تنها عضو دائمی شورای امنیت بود که در جلسه حضور نداشت. همچنین به طور همزمان مشخص شد که وزیر خارجه قرار نیست ریاست هیات روسیه در نشست گروه ۲۰ در ژوهانسبورگ در اواخر ماه جاری را بر عهده داشته باشد. پوتین در تاریخ ۴ نوامبر حکمی امضا کرده و ماکسیم اورشکین، معاون دفتر ریاستجمهوری و مقام جوانتر را بهعنوان رئیس هیات منصوب کرده است.
از چشمافتاده؟
در این شرایط، ذهنها به سرعت به این سمت رفت: آیا لاوروف از چشم پوتین افتاده؟ آیا این نشانهای از یک تغییر در داخل دولت روسیه است؟
خبر غیبت لاوروف تنها چند هفته پس از شکست برنامه برگزاری نشست حضوری در بوداپست بین پوتین و دونالد ترامپ، رئیسجمهور آمریکا منتشر شد. لاوروف مسئول اصلی تلاش برای تحقق آن دیدار بود، اما پس از یک تماس تلفنی میان لاوروف و مارکو روبیو، وزیر خارجه آمریکا، این نشست «متوقف» شد. مقامات آمریکایی گفتند که موضع روسها درباره اوکراین از حد حداکثری خود پایین نیامده است؛ و دولت ترامپ نیز پس از آن تحریمهای تازهای علیه مسکو وضع کرد.
اما اگر در مسکو واکنشی منفی نسبت به این عقبنشینی دیپلماتیک وجود داشته باشد، به نظر میرسد کرملین مشتاق است که هرگونه اختلاف داخلی را از نگاه عموم پنهان نگه دارد. در پاسخ به پرسش سیانان درباره اینکه آیا لاوروف همچنان در سمت خود فعالیت میکند یا نه، ماریا زاخارووا، سخنگوی وزارت خارجه گفت که لاوروف همچنان در پستش است؛ او غیبت لاوروف از نشست چهارشنبه را تأیید کرد.
چهره اصلی دیپلماسی روسیه و جابجایی صندلیهای روی عرشه
لاوروف بیش از دو دهه چهره اصلی دیپلماسی روسیه بوده و پیش از آن نیز سفیر روسیه در سازمان ملل بود. او در دورهای از تشدید تقابل روسیه و غرب، بهطور وفادارانه در کنار پوتین خدمت کرده است؛ از جنگ کوتاه روسیه و گرجستان در سال ۲۰۰۸ و اشغال و الحاق کریمه در سال ۲۰۱۴ گرفته تا ورود مسکو به جنگ داخلی سوریه در سال ۲۰۱۵. او همچنین از حمله سال ۲۰۲۲ روسیه به اوکراین با صدای بلند و تمامقد دفاع کرده است.
لاوروف ۷۵ ساله سبک دیپلماسی تند، تهاجمی و چالشبرانگیزی را پرورش داده که اغلب با جاهطلبیهای امپریالیستی پوتین همخوانی داشته است. در نشست اخیر در انکوریج آلاسکا با ترامپ، وزیر خارجه روسیه با پلیوری ظاهر شد که روی آن حروف CCCP، مخفف روسی «اتحاد جماهیر شوروی»، نقش بسته بود.
پس از آنکه ترامپ اعلام کرد نشست بوداپست لغو شده، کیریل دمیتریف، رئیس صندوق سرمایهگذاری حاکمیتی روسیه و نماینده ویژه کرملین، به آمریکا پرواز کرد؛ حرکتی که برخی ناظران آن را تلاشی برای «جمعوجور کردن خسارتها» دانستند.
با این حال، در دوران پوتین، وفاداری و تداوم همچنان ارزشمندند. برای مثال، سال گذشته کرملین جایگزینی سرگئی شویگو، وزیر دفاع باسابقه روسیه، را اعلام کرد. اما بهجای اخراج مستقیم به دلیل عدم موفقیت در میدان نبرد، شویگو بهاصطلاح «کنار گذاشته» شد و به سمت دبیر شورای امنیت روسیه منتقل شد.
بهنظر میرسد که حتی در مواجهه با شکستهای بزرگ، واکنش رهبر کرملین غالباً فقط «جابجا کردن صندلیها روی عرشه» است؛ نه تغییر واقعی جهتگیری.
