به گزارش اکوایران، تازهترین ارزیابی از عملکرد فصل هفتم برنامه هفتم پیشرفت با محوریت امنیت غذایی و ارتقای تولید محصولات کشاورزی نشان میدهد که اجرای احکام این فصل با چالشهای جدی روبهرو بوده و بخش عمدهای از تکالیف دولت در سال اول برنامه، به دلیل نبود ردیف بودجه مستقل و ناهماهنگی نهادی عملاً پیشرفت قابل توجهی نداشته است.
بر اساس این گزارش، تحقق امنیت غذایی کشور همچنان با مشکلات ساختاری از جمله بیتوجهی به خودکفایی در محصولات راهبردی، کمبود منابع مالی، ضعف نظام حمایتی از تولید، بهرهبرداری ناپایدار از منابع پایه و توزیع محصولات بیکیفیت و ناسالم مواجه است.
در حالیکه برنامه هفتم توسعه بر خودکفایی و افزایش تولید محصولات راهبردی تأکید دارد، بررسی ها نشان میدهد اهداف مربوط به تولید راهبردی، تولید نظاممند و تولید دانشبنیان محقق نشده است.
ناظران میگویند کمبود منابع آب، کاهش توان رقابت تولید داخلی با واردات و ضعف فناوری، مانع تحقق اهداف خودکفایی در محصولات راهبردی شده است. در حوزه تولید نظاممند نیز، با وجود ابلاغ الگوی کشت به استانها، نبود زیرساخت و تضمین درآمد کشاورزان مانع اجرای مؤثر آن شده است.
همچنین در بخش تولید دانشبنیان، با وجود تأکید بر اصلاح ساختار تحقیق و افزایش سهم بذرهای هیبریدی، نتایج عملی قابلتوجهی حاصل نشده و بخش کشاورزی همچنان از ظرفیت فناوریهای نوین فاصله دارد.
کارشناسان بر این باورند که شعار خودکفایی در کشاورزی بیشتر ضرر داشته تا فایده چرا که این شعار تنها در شرایط خاص مثل جنگ معنی دارد. اصرار بر خودکفایی باعث گرانی تولید، هدررفت آب و تخریب خاک شده و از طرف دیگه سود پایین، ریسک بالا و دخالت دولت در قیمتگذاری هم عامل اصلی ضرر تولیدکنندهها و بیثباتی بازار است.
تأمین مالی سد راه اجرای الگوی کشت
در بخش تأمین مالی نیز آمار بانک مرکزی نشان میدهد که طی ۱۵ سال اخیر، سهم کشاورزی از تولید ناخالص داخلی حدود ۴.۸ درصد بوده اما سهم آن از سرمایهگذاری ناخالص تنها ۴.۹ درصد ثبت شده است. کارشناسان میگویند این فاصله، نشانهای از کاهش سرمایهگذاری پایدار در این بخش و ریسک بالای فعالیت کشاورزی در نظام بانکی است.
از سوی دیگر، بندهای قانونی برنامه هفتم تأکید دارد که حمایت از کشاورزان باید بر اساس الگوی کشت بهینه و کیفیت تولید صورت گیرد، اما به گفته ناظران، هنوز سازوکار اجرایی این سیاستها در دولت شکل نگرفته است.
بحران خاک و آب در کمین امنیت غذایی ایران
در حوزه مدیریت منابع پایه، ضعف بهرهوری آب و خاک، تخریب جنگلها و مراتع، و کاهش حاصلخیزی زمین، تهدیدی جدی برای تداوم تولید محسوب میشود.
در عین حال، ایمنی و کیفیت محصولات کشاورزی و غذایی به یکی از دغدغههای اصلی تبدیل شده است؛ مسئلهای که با توجه به روند افزایش مصرف محصولات ناسالم، ضرورت اجرای مؤثر احکام قانون برنامه در این حوزه را دوچندان کرده است.
در مجموع، ارزیابی عملکرد سال نخست برنامه هفتم نشان میدهد که به دلیل فقدان انسجام اقتصادی، کمبود اعتبارات و نبود نظام حمایتی کارآمد، بخش کشاورزی هنوز از هدف اصلی خود یعنی تحقق امنیت غذایی پایدار فاصله قابل توجهی دارد.
