به گزارش اکوایران، فایننشال تایمز در گزارشی نوشته، امارات متحده عربی برای تأمین آینده آبی خود به بارورسازی ابرها روی آورده است، تکنیکی برای تحریک بارش که یکی از جسورانهترین پروژههای سازگاری با اقلیم در خلیج فارس به شمار میرود.
در این گزارش اشاره شده، هر جا که ابری تیره بر فراز کوههای خشک امارات متحده عربی شکل میگیرد، خلبانی آماده است تا سوار هواپیمای ملخی خود شود و آن توده پفدار را با ذرات نمک هدف قرار دهد، به امید آنکه باران ببارد.
این عملیات، سالانه میلیونها دلار برای این کشور خشک حاشیه خلیج فارس هزینه دارد تا منابع آب شیرین خود را افزایش دهد.
در این روش، مادهای به نام «پتاسیم کلرید» به ابرها افزوده میشود تا تشکیل قطرات باران را تحریک کند. این تکنیک البته بحثبرانگیز است و برخی منتقدان آن را عامل تشدید پدیدههای جوی شدید میدانند. با این حال، بسیاری از کشورهایی که با تغییرات اقلیمی و کمبود آب مواجهاند، بهطور فزایندهای از این روش استفاده میکنند.
اورستس مورفین، کارشناس ارشد مدیریت منابع آب و ریسک زیرساخت در مؤسسه غیرانتفاعی «ابتکار آب و اقلیم» در آریزونا، میگوید: «بارورسازی ابرها بهعنوان ابزاری مکمل برای تقویت منابع آب در نظر گرفته میشود.»
و علیا المزروعی، مدیر «برنامه پژوهشی امارات برای ارتقای بارش» (UAEREP)، هم معتقد است که این پروژه بخشی از «راهبرد سازگاری امارات با تغییرات اقلیمی» است.
البته فقط امارات متحده نیست که از این روش برای تولید آب استفاده میکند، عربستان سعودی نیز در سال ۲۰۲۲ برنامهای مشابه برای بارورسازی ابرها آغاز کرد تا میزان بارش و پوشش گیاهی خود را افزایش دهد.
بحران آب در سرزمین بیابانی
امارات سالهاست با کمبود آب مواجه است. این کشور بیابانی سالانه کمتر از ۱۰۰ میلیمتر باران دریافت میکند و منابع آب زیرزمینی طبیعیاش نیز بسیار محدود است، بنابراین برای تأمین آب شرب، وابسته به تأسیسات عظیم نمکزدایی آب دریا است.
اما از اوایل دهه ۲۰۰۰، مقامات اماراتی به دنبال افزایش بارندگی از طریق تحریک ابرها برای رهاسازی بیشتر آب بودهاند. امروز، برنامه بارورسازی ابر امارات شامل ۱۰ خلبان و چهار فروند هواپیمای Beechcraft King Air C90 است که به گفته المزروعی، بهصورت ۲۴ ساعته آماده عملیات هستند.
او میگوید: «هر زمان که شرایط جوی مناسب باشد و ابرهای قابل بارورسازی در آسمان داشته باشیم، معمولاً هیچ فرصتی را از دست نمیدهیم.»
هزینهها و بازدهی بارورسازی ابرها چقدر است؟
هر ساعت پرواز حدود ۸ هزار دلار هزینه دارد و این برنامه بهطور میانگین سالانه حدود ۱,۱۰۰ ساعت پرواز انجام میدهد — معادل نزدیک به ۹ میلیون دلار. هرچند این رقم چشمگیر به نظر میرسد، المزروعی میگوید هزینه هر مترمکعب آب تولیدی از این طریق کمتر از هزینه نمکزدایی آب دریاست.
او همچنین افزود که امارات تاکنون ۲۲.۵ میلیون دلار بودجه پژوهشی برای بهبود فناوری بارورسازی ابر اختصاص داده است.
فرایند علمی پشت بارورسازی ابرها
از نظر علمی، بارورسازی ابرها پدیدهای نسبتاً ساده است و گاه بهصورت تصادفی نیز رخ میدهد. برای مثال، در سال ۱۹۹۰، یک دانشمند در آفریقای جنوبی مشاهده کرد که کارخانهای تولید خمیر چوب بهطور ناخواسته موجب افزایش شکلگیری ابرها شده بود.
در امارات، هواپیما در ارتفاع پایین و از زیر ابرهای «همرفتی» یعنی ابرهایی که از صعود هوای گرم شکل میگیرند، عبور میکند. این ابرها بر اساس میزان آب و شدت جریان هوای صعودیشان انتخاب میشوند، زیرا این جریان صعودی ذرات نمکی شلیکشده از هواپیما را در خود بالا میبرد.
این ذرات نمک موجب میشوند بخار آب موجود در ابرها به قطرات باران تبدیل شود. طبق گفته المزروعی، در عرض حدود ۱۵ دقیقه ممکن است باران آغاز شود، هرچند موفقیت همیشه تضمینشده نیست.
بارورسازی چقدر بارندگی را افزایش میدهد؟
به گفته دانشمندان مرتبط با این برنامه، نتایج قابل مشاهده است. مطالعهای داوریشده در سال ۲۰۲۱ نشان داد که در مناطق هدفگیریشده با بارورسازی ابر، میانگین بارندگی ۲۳ درصد افزایش یافته و طوفانهای بارورسازیشده تا ۱۵۹ درصد حجم بارش بیشتری ایجاد کردهاند.
دانشمندان «مرکز ملی هواشناسی امارات» (NCM) نیز در مطالعهای در سال ۲۰۲۳ برآورد کردند که این برنامه میتواند حجم آب قابل برداشت کشور را سالانه بین ۸۴ تا ۴۱۹ میلیون مترمکعب افزایش دهد.
با این حال، پژوهشگران هشدار میدهند که نتایج میتواند متفاوت باشد و اندازهگیری دقیق میزان افزایش دشوار است. مورفین میگوید:
«بازدهی دقیق سرمایهگذاری در این حوزه قابل محاسبه نیست.»
نگرانیها از تاثیر بارورسازی ابرها بر محیط زیست
این روش مخالفانی نیز دارد؛ از جمله کسانی که نگران تأثیر مواد شیمیایی بهکاررفته بر محیط زیست هستند.
برخی حتی طوفان ویرانگری را که سال گذشته به امارات ضربه زد، به بارورسازی ابر نسبت دادند، اما مرکز ملی هواشناسی اعلام کرد در آن زمان هیچ عملیات بارورسازی انجام نشده بود و سایر دانشمندان نیز تغییرات اقلیمی و گسترش شهرنشینی را عامل اصلی آن بارندگی بیسابقه دانستند.
با این حال، حامیان میگویند سوءتفاهمها موجب شده ارزش واقعی این فناوری نادیده گرفته شود. به گفته مورفین، «با وجود تمام نادقتیها، این ابزاری است که میتوان از آن استفاده کرد و ثابت شده که کار میکند.»
