بحران اوکراین به لحظه انفجار نزدیک می‌شود

به گزارش اکوایران، رئیس جمهور آمریکا جو بایدن در تماس تلفنی یک ساعته با همتای روس خود ولادیمیر پوتین هشدار داد که حمله به اوکراین منجر به هزینه های "سریع و شدید" برای روسیه، افول جایگاه این کشور و ایجاد "رنج گسترده انسانی" خواهد شد.

شتاب گرفتن دینامیک وقایع مربوط به بحران اوکراین -چه در حوزه دیپلماتیک و چه به لحاظ تحرکات نظامی و لجستیک، حاکی از این است که لحظه انفجار لحظه به لحظه نزدیک‌تر می‌شود: تماس حساس و هشدارآمیز بایدن و پوتین در حالی اتفاق افتاد که سفارت آمریکا در کیف روند تخلیه خود را آغاز کرده، پنتاگون 160 مربی نظامی آمریکایی را از اوکراین خارج می کند، و در حالی‌که به تعبیر نیویورک‌تایمز، ایالات متحده با موجی از افشاگری ها، سعی می کند یک استاد جنگ اطلاعاتی را در بازی خودش شکست دهد، سازمان‌های اطلاعاتی آمریکا نسبت به تلاش دیگر روسیه برای ایجاد بهانه‌ای برای تهاجم هشدار می‌دهند.

از سوی دیگر آنتونی بلینکن وزیر خارجه آمریکا نیز به همتای روس خود سرگئی لاوروف گفته است مسیر دیپلماتیک همچنان باز است اما مسکو باید ابتدا تنش را کاهش دهد. در این بحبوحه، رهبر اوکراین در حالی که می‌گوید همه خطرات را درک می‌کند، همچنان بر آرامش تاکید می‌کند.

هشدار شدید بایدن به پوتین

بر اساس گزارش سی‌ان‌ان، جو بایدن، رئیس جمهور آمریکا به ولادیمیر پوتین، رئیس جمهور روسیه هشدار داد که اگر وی تصمیم به حمله به اوکراین بگیرد، ایالات متحده و متحدانش "قاطعانه پاسخ خواهند داد و هزینه های سریع و شدیدی" به روسیه تحمیل خواهند کرد.

در یک تماس تلفنی تقریباً یک ساعته، کاخ سفید گفت بایدن به پوتین روشن کرده است که در صورت تهاجم چه چیزی را به خطر می اندازد. یکی از مقامات ارشد دولت پس از این تماس به خبرنگاران گفت که این بحثی اساسی بود اما ایالات متحده نگران است که روسیه همچنان محتمل است که حمله نظامی انجام دهد.

کاخ سفید در بیانیه‌ای اعلام کرد که رئیس جمهور بایدن واضح بود که اگر روسیه تهاجم بیشتر به اوکراین را انجام دهد، ایالات متحده به همراه متحدان و شرکا قاطعانه پاسخ خواهند داد و هزینه های سریع و شدیدی را بر روسیه تحمیل خواهند کرد. و این امر رنج انسانی و کاهش جایگاه روسیه، را به دنبال خواهد داشت. \

به گفته کاخ سفید، بایدن به رئیس‌جمهور پوتین صریح گفت که «اگرچه ایالات متحده همچنان آماده مشارکت در دیپلماسی است اما به همان اندازه همراه با متحدان و شرکای خود برای سناریوهای دیگر آماده هستیم».

یک مقام ارشد دولت بعد از ظهر شنبه به خبرنگاران گفت که تماس بین دو رئیس جمهور "حرفه ای و اساسی" بود، اما "هیچ تغییر اساسی در پویایی که اکنون چندین هفته است آشکار شده ایجاد نکرد."

این مقام پس از این تماس به خبرنگاران گفت: دو رئیس جمهور توافق کردند که تیم های ما در روزهای آینده درگیر باشند. اما روسیه ممکن است تصمیم بگیرد که به هر حال اقدام نظامی انجام دهد. در واقع، این یک احتمال متمایز است.

یوری اوشاکوف، دستیار سیاست خارجی پوتین، تماس با بایدن را "بیزنس‌گونه" اما تحت الشعاع "هیستری" آمریکا بر سر حمله احتمالی قریب الوقوع روسیه به اوکراین توصیف کرد. یک روز قبل، دولت بایدن هشدار داده بود که پوتین هر لحظه ممکن است حمله کند.

آقای اوشاکوف گفت، در تماس روز شنبه، آقای بایدن چندین پیشنهاد برای رسیدگی به نگرانی های امنیتی روسیه در اروپای شرقی به آقای پوتین ارائه کرد که تا حد زیادی منعکس کننده مواردی بود که ماه گذشته توسط ایالات متحده به صورت مکتوب ارائه کرده است.

او گفت که کرملین در حالی که آماده می شود به زودی به پیشنهادات آمریکا پاسخ دهد، اظهارات اخیر آقای پوتین را تکرار کرد که این پیشنهادات خواسته های کلیدی روسیه را نادیده گرفته است.

مقامات کاخ سفید گفتند که آقای بایدن در مورد طیف وسیعی از گزینه های دیپلماتیک صحبت کرد، اما مشخص نیست که آیا پوتین متقاعد شده است که این مسیر را طی کند یا خیر.

تخلیه سفارت کیف و خروج مربیان نظامی آمریکا

بر اساس گزارش نیویورک‌تایمز، این دو رهبر تنها چند ساعت پس از آن صحبت کردند که وزارت امور خارجه به همه «تیم اصلی» دیپلمات‌ها و کارمندان خود دستور داد تا سفارت آمریکا در کیف را ترک کنند، زیرا می‌ترسند که مسکو به زودی حمله بزرگی را انجام دهد.

پنتاگون نیز با انعکاس نگرانی فوری واشنگتن در مورد افزایش روزافزون نظامی روسیه در اطراف همسایه کوچکترش، گفت که 160 مربی نظامی آمریکایی را به طور موقت از اوکراین خارج می کند، جایی که آنها با نیروهای اوکراینی در نزدیکی مرز لهستان تمرین می کردند.

ایالات متحده اعزام نیرو برای دفاع از اوکراین را رد کرده است، اما استقرار نیروهای خود را به کشورهای عضو ناتو در شرق اروپا افزایش داده است.

به نوشته این روزنامه، این اقدامات نشانه دیگری از ترس ایالات متحده بود که نشان می‌دهد پوتین می‌تواند هر زمان که بخواهد دستور تهاجم را صادر کند.

به گفته مقامات ارشد دولت، مشخص نیست که آیا پوتین به این کشور حمله خواهد کرد یا خیر. یک مقام وزارت خارجه آمریکا روز شنبه تاکید کرد که ارتش آمریکا مانند نیروهای نظامی در افغانستان، شهروندان آمریکایی را از اوکراین خارج نخواهد کرد.

سالیوان: روسیه هر روزی ممکن است به اوکراین حمله کند

پس از تماس یک ساعته دو رهبر، یک مقام ارشد دولت گفت که وضعیت مانند روز جمعه فوری است، و همزمان جیک سالیوان، مشاور امنیت ملی رئیس جمهور به آمریکایی ها هشدار داد که اوکراین را در روزهای آینده ترک کنند و گفت اقدام نظامی ممکن است با بمباران هوایی آغاز شود که می‌تواند غیرنظامیان را بکشد.

این مقام خاطرنشان کرد که روس‌ها حتی در زمانی که آقای بایدن و پوتین آماده صحبت می‌شدند، به تقویت نظامی خود ادامه می‌دادند. 

همچنین روز یکشنبه جیک سالیوان، مشاور امنیت ملی آمریکا  گفت که ایالات متحده معتقد است روسیه می‌تواند این هفته به اوکراین حمله کند، اما همچنان امیدوار است که دیپلماسی پیروز شود.

سالیوان به جیک تپر از سی‌ان‌ان گفت که نیروهای روسیه در موقعیتی هستند که می‌تواند قبل از پایان بازی‌های المپیک زمستانی پکن، که در 20 فوریه به پایان می‌رسد، تهاجم را آغاز کند.

سالیوان می‌گوید: «شیوه‌ای که آن‌ها نیروهای خود را بازآرایی کرده‌اند، روشی که آنها تجهیزات را در جای خود مانور داده‌اند، این احتمال را افزایش می‌دهد که به زودی اقدام نظامی بزرگی انجام شود.»

وی افزود: «و ما آماده ادامه کار بر روی دیپلماسی هستیم، اما همچنین آماده پاسخگویی متحد و قاطع با متحدان و شرکای خود در صورت ادامه روسیه هستیم».

خیال آسوده رهبر اوکراین در بحبوحه تنش های فزاینده

در تحولی دیگر ولودیمیر زلنسکی، رئیس‌جمهور اوکراین روز شنبه هشدارهای آمریکا در مورد حمله قریب الوقوع روسیه را کم اهمیت جلوه داد و خواستار آرامش شد و گفت که اطلاعاتی ندیده است که نشان دهد مسکو آماده حمله است.

او به خبرنگاران گفت که «اطلاعات بسیار زیادی در فضای اطلاعاتی» در مورد یک جنگ تمام عیار احتمالی با روسیه وجود دارد و گزارش‌های رسانه‌های خبری مبنی بر اینکه روسیه می‌تواند برای حمله روز چهارشنبه برنامه‌ریزی کند را به سخره گرفت.

آقای زلنسکی گفت: «ما همه خطرات را درک می کنیم - ما درک می کنیم که این خطرات وجود دارد. اما، اگر شما یا هر شخصی اطلاعات بیشتری در مورد تهاجم صددرصد قطعی که از 16 روز گذشته توسط فدراسیون روسیه به اوکراین آغاز شده، دارید، لطفاً این اطلاعات را به ما بدهید».

رهبر اوکراین هفته‌ها از پیام‌های آمریکا در این بحران ابراز ناامیدی کرده و از دولت بایدن به خاطر ایجاد وحشت در کیف و ترساندن سرمایه‌گذاران خارجی انتقاد کرده است.

 نبرد اطلاعاتی بازدارنده آمریکا در زمین بازی پوتین

نیویورک‌تایمز در گزارش دیگری به قلم جولیان بارنز و هلن کوپر با عنوان «ایالات متحده با افشای اقدامات احتمالی بعدی، با پوتین می‌جنگد»  نوشت: اطلاعات محرمانه بخشی از کارزاری است برای پیچیده کردن آنچه مقامات برنامه های روسیه برای حمله به اوکراین می‌خوانند و پس از دهه ها جنگ اطلاعاتی توسط رئیس جمهور ولادیمیر پوتین، ایالات متحده در تلاش است تا استاد را در بازی خودش شکست دهد.

در هفته‌های اخیر، دولت بایدن حرکت نیروهای عملیات ویژه روسیه به مرزهای اوکراین را به تفصیل بیان کرده است، طرح روسیه برای ایجاد ویدئویی از جنایات جعلی را به عنوان بهانه‌ای برای تهاجم، افشا کرده است، طرح‌های جنگی مسکو را تشریح کرده، هشدار داده است که تهاجم احتمالاً منجر به هزاران نفر کشته شدند و اشاره کرد که افسران روسی در مورد درستی دستور حمله آقای پوتین تردید دارند.

سپس، روز جمعه، جیک سالیوان، مشاور امنیت ملی پرزیدنت بایدن، به خبرنگاران در کاخ سفید گفت که ایالات متحده نشانه هایی از تشدید تنش روسیه را مشاهده می کند و «چشم انداز معتبری» برای اقدام نظامی فوری وجود دارد. برخی دیگر از مقامات گفتند که این اعلامیه به دلیل اطلاعات جدید است که نشان می‌دهد حمله می تواند از روز چهارشنبه آغاز شود.

 به گفته مقامات فعلی و سابق، مجموعه‌ای از افشاگری‌های خارق‌العاده، که تقریباً به همان سرعتی که اطلاعات جمع‌آوری و ارزیابی می‌شود، منتشر می‌شوند، به یکی از تهاجمی‌ترین انتشار اطلاعات توسط ایالات متحده از زمان بحران موشکی کوبا تبدیل شده است.

این یک بازی غیرعادی است، تا حدی به این دلیل که آقای بایدن بارها به صراحت اعلام کرده است که قصد ندارد نیروهای آمریکایی را برای دفاع از اوکراین بفرستد. در واقع، دولت در مورد یک تهدید فوری به جهان هشدار می دهد، نه برای جنگ، بلکه برای جلوگیری از آن.

امید این است که افشای برنامه‌های آقای پوتین آنها را مختل کند، شاید تهاجم را به تعویق بیاندازد و زمان بیشتری برای دیپلماسی بخرد، یا حتی به پوتین فرصتی بدهد تا در هزینه‌های سیاسی، اقتصادی و انسانی تهاجم تجدید نظر کند.

در همان زمان، مقامات دولت بایدن گفتند که هدف محدودتر و واقعی‌تری دارند: آنها می‌خواهند با تضعیف جایگاه او در صحنه جهانی و ایجاد حمایت برای پاسخ سخت‌تر، توجیه تهاجم با دروغ را برای آقای پوتین دشوارتر کنند. 

آژانس‌های اطلاعاتی که توسط کاخ سفید مأمور شده‌اند، اطلاعاتی را از حالت طبقه‌بندی خارج کرده‌اند که به نوبه خود به کنگره ارائه شده، با خبرنگاران به اشتراک گذاشته شده و توسط سخنگویان پنتاگون و وزارت امور خارجه مورد بحث قرار گرفته است.

اما افشاگری ها به دلایل تاریخی پیچیده است. قبل از حمله ایالات متحده به عراق در سال 2003، دولت بوش اطلاعاتی را منتشر کرد که به گفته مقامات، اقدام پیشگیرانه را موجه کرد، از جمله شنود ادعایی مکالمات نظامی عراق، عکس‌های آزمایشگاه‌های سیار تسلیحات بیولوژیکی و اظهاراتی مبنی بر متهم کردن بغداد به ساخت ناوگان پهپادی حمله شیمیایی به آمریکا. همه آن مطالب اشتباه بود، متکی به منابعی بود که دروغ می گفتند، تفسیرهای نادرست از اقدامات عراق و مقامات ارشدی که به اطلاعات خام نگاه کردند و آنچه را که می خواستند ببینند، دیدند.

اما به گفته مقامات آمریکایی، این وضعیت بسیار متفاوت است. ادعاهای واشنگتن در مورد افزایش نیروهای روسیه توسط تصاویر ماهواره ای تجاری با کیفیتی که قبلاً در دسترس نبود، تأیید شده است. جزئیات توطئه‌های مخفی اطلاعات نادرست مسکو با کمپین‌های تبلیغاتی کرملین که در پلتفرم‌های رسانه‌های اجتماعی پخش می‌شوند و توسط محققان مستقل ردیابی می‌شوند، مطابقت دارد.

مقامات گفتند که مهمتر از همه، یک تمایز اساسی بین عراق در سال 2003 و اوکراین در سال 2022 وجود دارد. آقای سالیوان روز جمعه گفت: «در عراق، اطلاعات از همین تریبون برای شروع جنگ استفاده شد. اما اکنون ما در تلاش برای توقف جنگ هستیم.»

یک جنگ اطلاعاتی تمام‌عیار برای ممانعت از جنگ

آخرین باری که روسیه در سال 2014 علیه اوکراین اقدام کرد، مقامات اطلاعاتی، دولت اوباما را از به اشتراک گذاشتن آنچه می دانستند بازداشتند. اما دولت بایدن این اشتباهات را بررسی کرده است. افشای جدید منعکس کننده نفوذ آوریل دی. هاینز، مدیر اطلاعات ملی، و ویلیام جی. برنز، C.I.A در تصمیم‌سازی کاخ سفید است.

امیلی جی. هورنای، سخنگوی شورای امنیت ملی، گفت: «ما چیزهای زیادی، به ویژه از سال 2014، در مورد نحوه استفاده روسیه از فضای اطلاعاتی به عنوان بخشی از دستگاه کلی امنیتی و نظامی خود آموخته ایم. و ما چیزهای زیادی در مورد اینکه چگونه از تأثیر آنها در آن فضا جلوگیری کنیم، آموخته ایم.»

یکی از مقامات اطلاعاتی ایالات متحده گفت که وقتی آژانس‌های جاسوسی این کشور اطلاعاتی دارند که می‌تواند به جهان کمک کند تا در مورد فعالیت روسیه قضاوت بهتری داشته باشد، باید منتشر شود،بجاای اینکه که دولت از افشای اطلاعات یا ارسال آن‌ها اجتناب کند.

به گفته برخی از استراتژیست ها، این یک نبرد اطلاعاتی تمام عیار است.

بت سانر، یک مقام ارشد سابق اطلاعاتی که مرتباً رئیس جمهور دونالد جی. ترامپ را در جریان مسائل قرار می داد، گفت: «فکر می کنم عالی است. حدس من این است که این افشاگری‌ها کرملین و سرویس‌های امنیتی را به وحشت انداخته است. و مهمتر از آن، می‌تواند گزینه‌های پوتین را محدود کند و او را وادار کند دو بار فکر کند.»

دولت اوکراین از افشای اطلاعات آمریکا ابراز نارضایتی کرده است. ولودیمیر زلنسکی، رئیس‌جمهور آمریکا روز شنبه گفت که «اطلاعات بیش از حد» در مورد حمله احتمالی روسیه باعث ایجاد ترس غیرضروری شده است.

با وجود تمام افشاگری‌ها، دولت بایدن هیچ مدرکی مبنی بر توطئه‌های اطلاعات نادرست که آنها می‌گویند کشف کرده‌اند ارائه نکرده است. مقامات اطلاعاتی استدلال کرده اند که اشتراک گذاری جزئیات به روسیه سرنخ هایی از نحوه کار آنها می دهد. به گفته مقامات، این به نوبه خود به مسکو اجازه می دهد تا "نشت های اطلاعاتی را مسدود کند" و به منزله خلع سلاح در میانه یک جنگ اطلاعاتی است.

پوتین از مریخ می‌آید، بایدن از ونوس

این نگرانی‌ها نشان می‌دهد که برای هر دموکراسی چقدر دشوار است که پا به پای یک دولت خودکامه مانند روسیه باشد. کرملین بدون محدودیت در گفتن یا نگفتن حقیقت، به سادگی در چنین جنگ های غیرمتعارفی بهتر است.

آقای پوتین در بسیاری از حملات نظامی اخیر خود از اطلاعات نادرست برای ایجاد تردید در مورد آنچه انجام می دهد استفاده کرده است. چنین تاکتیک‌هایی واکنش‌های بین‌المللی را کند کرده و به آقای پوتین اجازه می‌دهد راحت‌تر به اهداف خود دست یابد. زمانی که مردان نقابدار در فوریه 2014 تصرف ساختمان های دولتی در کریمه را آغاز کردند، مسکو گفت که آنها بخشی از قیام محلی طرفدار روسیه بودند. تنها پس از تصرف کریمه مشخص شد که «مردان سبز کوچک» نیروهای نظامی روسیه بودند.

پس از اینکه مقامات دولت بایدن در این ماه به قانونگذاران در مورد هزینه های انسانی هنگفت احتمالی در صورت تهاجم کامل پوتین هشدار دادند، مسکو به سرعت واکنش نشان داد. دیمیتری پولیانسکی، معاون سفیر روسیه در سازمان ملل شنبه گذشته در توییتر نوشت: «دیوانگی و ترساندن ادامه دارد. اگر بگوییم که ایالات متحده می تواند لندن را در یک هفته تصرف کند و باعث مرگ 300 هزار غیرنظامی شود، چه؟ همه اینها بر اساس منابع اطلاعاتی ما است که ما فاش نخواهیم کرد».

پس از اظهارات آقای سالیوان در روز جمعه، وزارت خارجه روسیه ایالات متحده را به انجام یک "حمله اطلاعاتی هماهنگ" متهم کرد که به گفته مسکو «با هدف تضعیف و بی اعتبار کردن خواسته های منصفانه روسیه برای تضمین های امنیتی و همچنین توجیه آمال ژئوپلیتیکی و نظامی غرب برای جذب خاک اوکراین بوده است.»

درس عبرتی که دولت بایدن از حمله به کریمه در دوران اوباما گرفت

​حتی قبل از اینکه ایالات متحده افشای طرح ها و توطئه های نظامی روسیه را آغاز کند، خانم هاینز تصمیم گرفت اطلاعات بیشتری را با متحدان خود در میان بگذارد که منجر به بازدید او از بروکسل در 17 نوامبر شد. دولت بایدن مصمم بود که شاهد تکرار سال 2014 نباشد، زمانی که نیروهای روسیه بدون مخالفت نیروهای ناتو شبه جزیره کریمه اوکراین را تصرف کردند، و همگی گیج و غافلگیر شد.

مقامات ارشد دولت اوباما ناامیدی خود را از زمانی که سازمان‌های اطلاعاتی اجازه نمی‌دادند کاخ سفید به ناتو اطلاعات را بگوید، چه برسد به افکار عمومی، به یاد می‌آوردند که واشنگتن در مورد اقدامات روسیه چه چیزهایی می‌دانست.

 مایکل مک‌فول، که سفیر ایالات متحده در روسیه در زمان الحاق کریمه گفت: «من می‌توانم ده‌ها بار را به یاد بیاورم که فکر می‌کردم اگر آنچه را که می‌دانیم به جهان بگوییم، منافع ما بیشتر تضمین می‌شود».

به گفته مقامات سابق، درس مهمتر، دخالت روسیه در انتخابات 2016 آمریکا بود. منتقدان، از جمله مقامات دولت اوباما، گفته اند که ایالات متحده در توجه به عملیات نفوذ روسیه بسیار منفعل بوده است.

نبرد اطلاعاتی کنونی در عصر جدیدی در جریان است، جایی که فناوری به تئوری‌های توطئه اجازه داده است سریع‌تر و گسترده‌تر از هر زمان دیگری گسترش یابد. در عین حال، اعتماد به دولت بیشتر کاهش یافته است. و این بدان معناست که بسیاری از تلاش ها برای پیشی گرفتن از عملیات اطلاعاتی روسیه با شک و تردید عمیق روبرو شده است.

خطرات استراتژی افشاگری آمریکا

خطر افشای تکنیک های جمع آوری اطلاعات نیز واقعی است. کرملین می تواند ارتباطات خود را درست قبل از حمله احتمالی قفل کند. خانم سانر گفت: «این استراتژی بدون ریسک نیست. اگر روس‌ها بتوانند منابع را بیابند یا نحوه برقراری ارتباط خود را تغییر دهند یا شروع به قفل کردن کنند، این پتانسیل را ایجاد می‌کند که ما را تا حدی در همان لحظه‌ای که ممکن است به آن نیاز داشته باشیم کور کند.»

استراتژیست های دیگر معتقدند که ایالات متحده می تواند تهاجمی تر باشد. ایالات متحده یا متحدانش می توانند اطلاعاتی در مورد ستوان های ارشد آقای پوتین، یا الیگارشی هایی که از او حمایت می کنند، منتشر کنند. این می تواند شک و تردید را در مورد وفاداری مردم ایجاد کند یا ثروت آنها را افشا کند.

شان مک فیت، یکی از اعضای ارشد شورای آتلانتیک که در مورد ماهیت در حال تغییر جنگ نوشته است، می گوید: «قوانین جدید جنگ به نفع خودکامگی ها است، زیرا آنها می توانند همه این کارها را به خوبی انجام دهند: آنها می توانند یواشکی و کثیف بجنگند. سوال این است که ما به عنوان یک دموکراسی برای مبارزه با این راه، چه می کنیم؟ چگونه یک دموکراسی، اگر بخواهد بدون از دست دادن روح دموکراتیک خود با یک جنگ کثیف مبارزه کند، چه می تواند انجام دهد؟»