به گزارش اکوایران، محمدرضا عارف، معاون اول رئیسجمهوری روز گذشته با هدف شرکت و سخنرانی در بیستوچهارمین نشست نخستوزیران سازمان همکاری شانگهای (SCO) وارد مسکو شد؛ سفری که علاوه بر حضور در اجلاس رسمی، با مجموعهای از دیدارهای دوجانبه و تلاش برای گسترش همکاریهای اقتصادی، انرژی و ترانزیتی میان ایران و کشورهای عضو همراه است.
او ظهر دوشنبه در فرودگاه بینالمللی وونکوا مورد استقبال مقامات وزارت امور خارجه روسیه و کاظم جلالی، سفیر ایران در مسکو قرار گرفت. این سفر به دعوت رسمی میخائیل میشوستین، نخستوزیر روسیه انجام شده و عارف در نخستین برنامه رسمی خود در مسکو با او دیدار و گفتوگو کرد.
نشست نخستوزیران اعضای سازمان همکاری شانگهای روز سهشنبه در مسکو آغاز میشود؛ نشستی که برخلاف اجلاس سران، تمرکز اصلی آن بر همکاریهای اقتصادی، تجاری و پروژههای مشترک میان کشورهای عضو است. کاظم جلالی گفت: در این سطح از نشستها «موضوعات اقتصادی و همکاریهای عملیاتی برجستهتر میشود».
پیش از برگزاری اجلاس، نشست هماهنگکنندگان ملی کشورهای عضو طی سه روز در مسکو برگزار شد و اسناد متعددی درباره دستورکار اجلاس نخستوزیران، «برنامه همکاری تجاری و اقتصادی ۲۰۲۶ تا ۲۰۳۰»، نقشه راه همکاریهای اجتماعی، هماهنگسازی زیرساختهای مالی، توسعه تجارت الکترونیک و تشویق سرمایهگذاری متقابل مورد بررسی قرار گرفت.
عارف نیز پیش از ترک تهران اعلام کرد که ۱۰ پیشنویس سند همکاری برای این اجلاس آماده شده است که در صورت امضا، بستر تازهای برای همکاریهای چندجانبه و تعامل با سازمانهای موازی همچون اوراسیا، اکو و یونسکو فراهم خواهد کرد. او تأکید کرد که در حاشیه اجلاس با نخستوزیران کشورهای عضو درباره همکاریهای دوجانبه، ظرفیتهای اقتصادی و موضوعات منطقهای دیدار خواهد کرد.
پیام تهران در مسکو
عارف در بدو ورود به مسکو، شانگهای را «یکی از بزرگترین سازمانهای منطقهای» توصیف کرد که کشورهای عضو آن با جمعیتی بیش از ۳.۴ میلیارد نفر اشتراکات فرهنگی، تمدنی و تاریخی گستردهای دارند. او گفت: ایران طی دو سال عضویت رسمی خود تعاملات قابلتوجهی با اعضای شانگهای داشته و امیدواریم حضور فعال کشورمان به تقویت صلح، آرامش و دوستی میان ملتها کمک کند.
این اظهارات در شرایطی مطرح میشود که فضای بینالمللی برای ایران با فشارهای سیاسی غرب، تلاش آمریکا و اروپا برای محدودسازی دیپلماسی تهران و مناقشات پیرامون مکانیسم ماشه همراه شده است. با این حال کارشناسان معتقدند حضور فعال در سازوکارهای شرقی همچون شانگهای و بریکس میتواند بخشی از فشارهای ژئوپلیتیک غرب را تعدیل کرده و مسیرهای تازهای برای همکاریهای اقتصادی و ترانزیتی ایجاد کند.
مهمترین بخش سفر تاکنون، دیدار عارف با میخائیل میشوستین نخستوزیر روسیه بود. معاون اول رئیسجمهور در این دیدار با تشکر از میزبانی روسیه و حمایتهای مسکو از ایران در مجامع بینالمللی – بهویژه در موضوع مکانیسم ماشه – گفت: اطمینان دارم رایزنیهای ما موجب تحرک و ارتقای بیشتر در روابط دوجانبه خواهد شد.
عارف همچنین به سند توافق جامع راهبردی ایران و روسیه اشاره کرد که توسط رؤسای جمهور دو کشور امضا و لازمالاجرا شده است و تأکید کرد مسیر همکاری تهران–مسکو باید بر مبنای این توافق پیش برود. او خواستار گسترش همکاریها در حوزههای علمی، گردشگری، انرژی و تسریع اجرای پروژههای مشترک حملونقل ریلی، از جمله مسیرهای کریدور شمال–جنوب شد.
نخستوزیر روسیه نیز با استقبال از هیأت ایرانی گفت که مسکو به دنبال تقویت روابط بر اساس «حسن همجواری و منافع متقابل» است. او بر اهمیت اجرای کامل توافق راهبردی، توسعه همکاریهای تجاری، گردشگری و تکمیل پروژههای ترانزیتی مشترک تأکید کرد.
کاظم جلالی نیز درخصوص حضور ایران در سازمان شانگهای گفت: حضور فعال ایران در شانگهای تنها یک حرکت نمادین نیست؛ بلکه گامی راهبردی برای تقویت جایگاه کشور در نظم جدید جهانی است؛ نظمی که بیشازپیش بهسوی چندقطبیشدن پیش میرود.
سهضلعی بازدارندگی ایران
محمد خواجویی، کارشناس مسائل بینالملل در گفتوگو با اکوایران با اشاره به افزایش تعاملات ایران با روسیه و چین پس از فعال شدن مکانیسم ماشه، گفت: بعد از جنگ 12 روزه علیه ایران، اولویت اصلی تثبیت بازدارندگی است؛ یعنی رساندن کشور به نقطهای که از حمله مجدد اسرائیل و آمریکا جلوگیری شود.
به گفته خواجویی، ایران در سه محور اصلی در حال حرکت است: نخست، حفظ ابهام در وضعیت برنامه هستهای است. ایران توضیح روشنی درباره میزان آسیبها به برنامه هستهای نداده و اجازه بازرسی هم نداده است. این رفتار مبهم نوعی ابزار فشار برای مذاکرات آینده محسوب میشود. دوم، احیای توان موشکی کشور است. برنامه موشکی مهمترین عامل بازدارنده در برابر اقدامات احتمالی آمریکا و اسرائیل است و گزارشها حاکی از آن است که ایران از طریق همکاری با چین در حال بازسازی زیرساختهای تولید موشک و تأمین سوخت جامد است. سوم، ترمیم روابط با روسیه و چین است. ایران بر این باور است که قرار گرفتن در کنار قدرتهای بزرگ میتواند بهطور نسبی پشتوانهای دیپلماتیک، اقتصادی و حتی امنیتی برای کشور باشد.
او تاکید کرد: روسیه و چین پس از فعال شدن مکانیسم ماشه موضعی همدلانه نسبت به ایران داشتند و اعلام کردند که به تحریمهای بینالمللی علیه ایران پایبند نیستند. نزدیکی به این دو کشور میتواند در شرایط فعلی به تابآوری اقتصادی و سیاسی ایران کمک کند، بهویژه در حوزه فروش نفت و تداوم روابط تجاری.
اما خواجویی در ادامه هشدار داد: سؤال اساسی این است که روسیه و چین تا چه حد حاضرند در کنار ایران بمانند. واقعیت این است که بقای جمهوری اسلامی برای این دو کشور اهمیت دارد، اما آنها تا زمانی از ایران حمایت خواهند کرد که این حمایت منافع حیاتیشان را تهدید نکند. در صورتی که آمریکا و اسرائیل تصمیم بگیرند اقدامات گستردهتری علیه ایران انجام دهند، بعید است روسیه و چین وارد رویارویی مستقیم با غرب شوند.
