به گزارش اکوایران، در شرایطی که طی روزهای گذشته عموم اخبار و گزارشهای مرتبط با سفر این هفته شاهزاده محمد بن سلمان، ولیعهد عربستان سعودی به واشنگتن برای دیدار با دونالد ترامپ، رئیسجمهور ایالات متحده متمرکز بر مسائلی چون پیمان دفاعی دو کشور، معامله جنگندههای پیشرفته رادارگریز اف۳۵ و روند عادیسازی روابط ریاض و تلآویو بود، صبح سهشنبه خبری منتشر شد که دلالت بر این داشت که این دیدار میتواند موضوعات فراتری را نیز شامل شود.
ارسال پیام تهران در آستانه سفر شاهزاده به واشنگتن
در اولین ساعات روز سهشنبه و در آستانه سفر ولیعهد پادشاهی سعودی به ایالات متحده، خبرگزاری رسمی عربستان از دریافت یک پیام مکتوب از سوی رئیسجمهور ایران خبر داد؛ اقدامی که همزمان با آغاز سفر رسمی محمد بن سلمان به واشنگتن، مورد توجه رسانههای منطقه قرار گرفته است. گفته میشود این پیام در آستانه سفر بن سلمان به آمریکا دریافت شده است.
در همین حال سخنگوی دولت جمهوری اسلامی ایران ارسال پیام از سوی رئیسجمهوری را تایید کرد. فاطمه مهاجرانی در نشست خبری هفتگی با اشاره به ارسال پیام رئیسجمهوری به پادشاه عربستان، اظهار کرد: به جهت اینکه در سال گذشته کشور عربستان با کشور ما همکاری بسیار خوبی داشتند، به خصوص درخصوص بازگشت حجاج که در زمان جنگ اتفاق افتاد؛ آقای رئیسجمهور در این پیام تشکر ایران از عربستان را ابراز کردند. با این همه برخی گمانهها دلالت بر موضوعی فراتر از این دارند و آن را مرتبط با سفر شاهزاده سعودی به واشنگتن تفسیر کردهاند.
نقش ثباتبخش
به باور صنم وکیل، مدیر بخش خاورمیانه و آفریقای شمالی اندیشکده چتمهاوس، در شرایط کنونی، عربستان سعودی فضایی برای ایفای نقش تسهیلگرایانه بین واشنگتن و تهران میبیند. حتی اگر این موضوع در دستور کار رسمی بن سلمان طی این سفر نباشد، ریاض میتواند به عنوان یک مانع اساسی در برابر تشدید بیشتر تنشها و واسطهای برای گفتگو عمل کند.
وکیل متذکر شده، در طول جنگ ۱۲ روزه، زمانی که ایالات متحده برای حمله علیه تأسیسات هستهای ایران به کمپین اسرائیل پیوست، رهبران سعودی از اینکه این درگیری چقدر سریع در سراسر منطقه در حالدگسترش است، نگران بودند. اگرچه آتشبس شکنندهای در حال حاضر برقرار است، اما ریاض همچنان نگران است که درگیری دیگری با اندک هشدار قبلی آغاز شود.
احتمال واقعی بروز درگیری جدید
در همین شرایط، دنی سیترینوویچ، پژوهشگر غیرمقیم برنامههای خاورمیانه شورای آتلانتیک و پژوهشگر مؤسسه مطالعات امنیت ملی، در وبگاه اندیشکده شورای آتلانتیک نوشت، احتمالا لزوم دستیابی به یک توافق هستهای با ایران باید محور دیدار رهبران پادشاهی سعودی و ایالات متحده باشد. دولت ترامپ تأکید کرده که تا زمانی که تهران به تمام خواستههایش -در درجه اول توقف غنیسازی در ایران و محدودیتهای برنامه موشکی- تن ندهد، هیچ اضطراری برای دستیابی به یک توافق هستهای با ایران احساس نمیکند.
با این حال، با توجه به پیامدهای منفی برای منطقه خاورمیانه - به ویژه عربستان سعودی - در صورت از سرگیری خصومتها بین اسرائیل و ایران، محمد بن سلمان انگیزه قابل توجهی برای مطرح کردن لزوم تجدید مذاکرات توافق هستهای ایران در دیدار خود با ترامپ دارد. بهترین راه برای جلوگیری از درگیری منطقهای در آینده، دستیابی به یک توافق هستهای بین ایران و ایالات متحده است و از جنگ در منطقه خلیج فارس جلوگیری کند.
به نوشته سیترینوویچ، جنگ دوازده روزه بدون هیچ توافق هستهای بین واشنگتن و تهران پایان یافت و پس از آن، ایران از قبل شروع به بازسازی قابلیتهای نظامی خود کرده است. علاوه بر این، میتوان با اطمینان گفت که این جنگ به امیدها برای رسیدن به یک توافق هستهای پایان داد و بیاعتمادی بین تهران و واشنگتن را عمیقتر کرد.اقدامات ایران در هفتهها و ماههای پس از پایان جنگ،که عمدتاً شامل بازسازی سایتهای هستهای و تقویت قابلیتهای متعارف تهران میشود، نشان میدهد که تهران از پا ننشسته است. اکنون احتمال درگیری دیگری بین اسرائیل و ایران، بسیار واقعی به نظر میرسد - و کارشناسان معتقدند که درگیری بعدی ممکن است شدیدتر باشد و کشورهای خلیج فارس را نیز شامل شود.
میانجی مصالحه هستهای
سیترینوویچ متذکر شده ، این واقعیت که ترامپ روابط خوبی با بن سلمان دارد، اهرم خوبی در اختیار شاهزاده سعودی قرار میدهد تا او تاکید کند که وضع موجود ناپایدار است و در راستای منافع ایالات متحده نیست - از جمله خطری که در صورت وقوع جنگ دیگری بین اسرائیل و ایران برای اقتصاد جهانی وجود دارد.
ولیعهد همچنین میتواند استدلال کند که مذاکرات باید در اسرع وقت از سر گرفته شود - و سعودیها حتی میتوانند به عنوان میانجی عمل کنند (اگرچه احتمالاً عمانیها میزبان جلسات خواهند بود). شاید از همه مهمتر، محمد بن سلمان میتواند به نمایندگی از سعودیها، ایده یک کنسرسیوم هستهای منطقهای را بپذیرد، به گونهای که جاهطلبیهای هستهای ریاض، از جمله تأسیس یک بانک سوخت هستهای منطقهای، را نیز پیش ببرد.
این احتمال وجود دارد که محمد بن سلمان در برابر ترامپ اظهار کند که آماده پذیزش غنیسازی نمادین در ایران است (که به پیشبرد توافق با تهران کمک میکند) - به شرطی که عربستان سعودی نیز توانایی غنیسازی در خاک خود را دریافت کند. علاوه بر این، بن سلمان، که ایرانیها را به خوبی میشناسد، باید برای ترامپ روشن کند که در مذاکرات با ایران چه چیزی ممکن و چه چیزی غیرممکن است. در حال حاضر، به نظر میرسد که خواستههای دولت ترامپ از ایران در تهران به عنوان تسلیم تلقی میشود و نه به عنوان مصالحه. نکته اصلی این است که با توجه به احتمال فزاینده جنگ مجدد در خلیج فارس، نادیده گرفتن مسئله ایران در گفتگوی بین ترامپ و ولیعهد سعودی میتواند به منافع عربستان سعودی آسیب برساند، . محمد بن سلمان باید در تلاش برای پر کردن شکافهای بین ایران و ایالات متحده سرمایهگذاری کند. در غیر این صورت، ممکن است هزینه جنگ آینده را متحمل شود.
