اکو ایران: بازار فروش فیلترشکن در ایران به شبکهای سازمانیافته تبدیل شده که با رشد سریع تقاضا، سازوکارهای مالی پیچیده و حضور داخلیـخارجی، با درگاه بانکی رسمی اکنون حدود ۶٠٠ میلیارد در ماه گردش مالی دارد.
به گزارش اکو ایران به نقل از فارس؛ بازار فروش فیلترشکن در ایران طی سالهای اخیر با رشدی کمسابقه به یکی از مهمترین پدیدههای اقتصادی و امنیتی کشور تبدیل شده است. برآوردهای تحلیلی نشان میدهد گردش مالی این بازار اکنون به چند هزار میلیارد تومان در سال رسیده و فعالیت آن از یک بازار پراکنده و محدود گذشته و به ساختاری نزدیک به شبکههای سازمانیافته رسیده است.
افزایش استفاده از ابزارهای دورزننده فیلترینگ، همزمان با محدودیتهای ارتباطی، موجب شده تقاضا برای سرویسهای ویپیان ظرف ۲ تا ۳ سال گذشته حدود ۲.۵ تا ۳ برابر افزایش یابد؛ بهگونهای که برخی گزارشها شمار کاربران فعال فیلترشکن در کشور را بین ۲۵ تا ۳۵ میلیون نفر برآورد میکنند.اگر تنها ۱۰ تا ۱۵ درصد این افراد خریدار اشتراک پولی باشند، بازار بالقوه شامل ۲.۵ تا ۵ میلیون مشتری پرداختکننده خواهد بود.با فرض قیمت میانگین ۷۰,۰۰۰ تا ۱۲۰,۰۰۰ تومان برای اشتراک یکماهه، حداقل گردش ماهانه این بازار به رقمی بین ۲۰۰ تا ۶۰۰ میلیارد تومان میرسد.
این اعداد نشان میدهد چرا موضوع فروش فیلترشکن اکنون در کانون توجه نهادهای نظارتی و قانونگذاری قرار گرفته است.در همین راستا، نامه ۱۳۶ نماینده مجلس به شورای عالی فضای مجازی برای بررسی پشتپرده فروش فیلترشکنها، همراه با ادعاهای مطرحشده در زمان انتخابات از سوی رئیس جمهور پزشکیان و همچنین اظهارات وزیر ارتباطات و سخنگوی دولت درباره گردش مالی ۲۰ هزار میلیاردی این بازار که دهقانی نماینده مجلس آن را تا ۵۰ هزار میلیارد تومان برآورد کرده، نشان میدهد موضوع فیلترشکنفروشی تنها فروش یک نرمافزار نیست، بلکه جریانی با حلقههای متعدد اقتصادی که شامل واسطهها، درگاههای متعدد و شبکههای تسویه مالی پراکنده است.
بررسی میدانی صفحات فروش فیلترشکن نشان میدهد این فروشندگان گسترهای وسیع از درگاههای بانکی و سامانههای پرداخت واسطهای را بهکار گرفتهاند.در برخی موارد، شمارندههای تراکنش یا گزارشهای کاربران نشان داده که برخی درگاهها روزانه بین ۱,۰۰۰ تا ۲,۵۰۰ تراکنش ثبت میکنند؛ به این معنا که در طول یک ماه بین ۳۰,۰۰۰ تا ۵۰,۰۰۰ پرداخت انجام میشود.
با توجه به میانگین قیمت حدود ۷۰,۰۰۰ تا ۱۰۰,۰۰۰ تومان برای هر خرید، گردش مالی یک درگاه میتواند به ۳ تا ۵ میلیارد تومان در ماه برسد.این تنها یک مسیر پرداخت است؛ بسیاری از سایتها و فروشندگان بین ۲ تا ۴ درگاه فعال دارند و از چند حساب بانکی نیز برای تسویه استفاده میکنند، که مجموع گردش آنها را بهمراتب بالاتر میبرد.در شبکههای اجتماعی نیز فعالیت فروشندگان گسترده است. بررسیها نشان میدهد حداقل ۳۰۰ تا ۵۰۰ صفحه فعال فروش وجود دارد و حدود ۳۰ تا ۵۰ صفحه از این میان ترافیک بسیار سنگین دارند. صفحات بزرگ روزانه بین ۲,۰۰۰ تا ۵,۰۰۰ درخواست مشتری دریافت میکنند، در حالی که صفحات متوسط روزانه ۲۰۰ تا ۵۰۰ درخواست دارند.
این حجم از مراجعه نشان میدهد که بازار فیلترشکن بخش بزرگی از کاربران فضای مجازی را هدف قرار داده و شبکه فروش آن گسترهای وسیع دارد.از نظر ساختار مالی، فروشندگان معمولاً از ۲ تا ۱۰ حساب بانکی استفاده میکنند و مبالغ را در ۳ یا ۴ مرحله میان حسابهای مختلف تقسیم میکنند. تسویهها اغلب بهصورت «قطعهقطعه» انجام میشود؛ مثلاً روزانه ۳ تا ۱۰ میلیون تومان به حسابهای واسطه منتقل میشود تا حساسیتهای نظارتی کاهش یابد.
همین پیچیدگی مالی باعث میشود حتی پس از مسدود شدن یک درگاه یا شناسایی یک حساب، بخش اصلی شبکه همچنان فعال بماند و فعالیت خود را در مسیرهای دیگر ادامه دهد.بررسیها نشان داده ۷۰ تا ۹۰ درصد فروشندگان بزرگ در صورت مسدود شدن یک درگاه، کمتر از ۴۸ ساعت مسیر جایگزین فعال میکنند. این سرعت جایگزینی باعث میشود بستن چند مسیر پرداخت تنها ۱۰ تا ۳۰ درصد بر فعالیت کلی بازار تأثیر بگذارد.درست به همین دلیل است که برخوردهای مقطعی در سالهای اخیر نتوانسته جریان اصلی درآمدی این شبکهها را متوقف کند.
بعد دیگر پیچیدگی، حضور فروشندگان خارج از کشور است. الگوهای فنی نشان میدهد بین ۳۰ تا ۵۰ درصد سرویسدهندگان بزرگ، سرورهای خود را در خارج از ایران نگهداری میکنند. این سرورها عمدتاً در کشورهای اروپایی، ترکیه، آمریکا و دیتاسنترهای ابری آسیایی قرار دارند و برخی از آنها روزانه ۵,۰۰۰ تا ۱۵,۰۰۰ اتصال فعال از ایران ثبت میکنند. این ساختار بینالمللی پیگیری فنی و قضایی را دشوارتر میکند و نیازمند هماهنگی چندجانبه است.مجموع این شواهد تصویری روشن از وضعیت فعلی ارائه میدهد.
بازار فروش فیلترشکن در ایران شبکهای است که با اتکا بر چند عامل اصلی – از جمله رشد سریع تقاضا، سازوکارهای مالی چندلایه، حضور فروشندگان داخلی و خارجی، استفاده از درگاههای متعدد و توانایی بالای جایگزینی مسیرهای پرداخت – توانسته فعالیت خود را با قدرت ادامه دهد.در نتیجه برخورد نقطهای، مانند بستن چند درگاه یا شناسایی محدود چند حساب، نمیتواند اثر پایدار ایجاد کند. همین ویژگیها موجب شده بسیاری از کارشناسان تأکید کنند که مواجهه با این موضوع نیازمند اصلاحات ساختاری، شفافسازی ردیفهای مالی و تقویت سازوکارهای نظارتی است.
