برجام فراتر از اوکراین: قمار بزرگ معامله‌گران بین‌المللی نفت بر سر مذاکرات وین

به گزارش اکوایران، هم‌زمان با افزایش احتمال تجاوز نیروهای نظامی روسیه به خاک اوکراین، گمانه‌زنی‌ها بر سر به نتیجه رسیدن مذاکرات احیای برجام در شهر وین شدت گرفته است. استنلی رید، تحلیل‌گر روزنامه نیویورک‌تایمز با انتشار یادداشتی با عنوان «در بحبوحه تنش در اوکراین، تاجران نفت روی توافق با ایران شرط‌بندی می‌کنند» به تاثیر این وقایع سیاسی بر بازار انرژی انداخته است.

بازار نفت در هروله کیف و وین

در حالی که رهبران غربی زنگ خطر حمله قریب الوقوع روسیه به اوکراین را به صدا درآورده‌اند، قیمت نفت در روز جمعه کاهش و بیش از 3 درصد سقوط کرد و پس از آن موقعیت از دست رفته را تا حدودی پس گرفت. از آن‌جایی که روسیه حدود 10 میلیون بشکه نفت در روز تولید می‌کند، بازارها نگران احتمال اختلال در عرضه به واسطه درگیری در اوکراین هستند. اما آن‌ها هم‌چنین به گزارش‌ها درباره پیشرفت مذاکرات برای احیای توافق هسته‌ای با ایران واکنش نشان می‌دهند؛ اتفاقی که می‌تواند ده‌ها میلیون بشکه نفت روانه بازار کند.

علی باقری کنی، مذاکره‌کننده ایرانی روز چهارشنبه در توییتی نوشت: «پس از هفته‌ها مذاکرات فشرده، ما بیش از هر زمان دیگری به توافق نزدیک شده‌ایم. با این حال، تا زمانی که روی همه چیز توافق نشود، روی هیچ چیزی توافق نشده«.

غلبه بر موانع در وین

روز جمعه نفت خام برنت به 92.92 دلار در هر بشکه معامله شد و وست‌تگزاس اینترمدیت هم  به 91.37 دلار رسید. در حالی که موانع بر سر راه توافق جدید ایران همچنان باقی است، برخی تحلیل‌گران گفته‌اند که به نظر می‌رسد هر دو طرف قصد دارند بر این موانع غلبه کنند.

اسکات مدلل، مدیر عامل گروه انرژی راپیدان، شرکتی مشاور، به نیویورک‌تامیز گفت: «نشانه‌ها برای من، چه از تهران و چه از واشنگتن، بسیار واضح است». مدلل که افسر سابق آژانس اطلاعات مرکزی است، افزود: «من فکر می‌کنم ما خواسته‌هایی که هر دو طرف برای دستیابی به توافق نیاز دارند را موجود داریم».

برجام فراتر از اوکراین

ریچارد برنز، رئیس بخش ژئوپلیتیک در موسسه پژوهشی انرژی اسپکتس معتقدست که بازارها بین خطر تشدید بن بست در مرز اوکراین و روسیه و آن‌چه که به نظر می رسد پتانسیل رو به رشدی برای توافق در مذاکرات غیرمستقیم ایران و امریکا است، درگیر شده‌اند.

در حال حاضر، به نظر می‌رسد چشم‌انداز توافق با ایران بیش از نگرانی‌ها در مورد اختلال در عرضه نفت ناشی از درگیری بین روسیه و اوکراین باشد. به گفته برنز: «ژئوپلیتیک باعث بالا و پایین رفتن بسیاری از حرکت‌ها شده است«.

او گفت که ایران 80 میلیون بشکه نفت در انبار ذخایر خود دارد که بخشی از آن در نفت‌کش های نزدیک بازارهای آسیایی آماده فروش است. تهران پس از آن می‌تواند در عرض هت ماه تولید داخلی خود را به میزان 1.2 میلیون بشکه در روز افزایش دهد و عرضه های جدید قابل توجهی را به بازار بیاورد.

به عقیده برنز اگر توافق حاصل شود و اگر نفتی که اکنون ذخیره شده است به سرعت در بازار سرازیر شود، احتمالا قیمت‌ها کاهش یابد. به مرور زمان، جهان به نفت ایران نیاز خواهد داشت. با این حال، سایر تحلیلگران می‌گویند که بازارهای جهانی ممکن است در اواخر سال [میلادی] با مازاد عرضه مواجه شوند.

فرضیه تغییر معادلات؛ ارتباط اوکراین و عرضه گاز طبیعی

البته محاسبات معامله‌گران در صورت وقوع جنگ در اوکراین و یا شکست مذاکرات وین می‌تواند به سرعت تغییر کند.

وقتی صحبت از اوکراین به میان می‌آید، نگرانی‌ها در مورد اختلال بیش‌تر بر گاز طبیعی متمرکز است تا نفت. قیمت گاز اروپا که متاثر از بازاری پرتقاضا و ژئوپلیتیک آشفته است، بیش از چهار برابرطی یک سال گذشته است؛ وضعیتی که بر خانوارها و مشاغل، بالاخص تولیدکننگان کود و فلزات که انرژی زیادی مصرف می‌کنند، فشار وارد می‌کنند.

حدود یک سوم گاز طبیعی اروپا از روسیه تامین می‌شود که عمدتاً از طریق شبکه خطوط لوله انجام می‌شود. برخی از تحلیل‌گران تردید دارند که ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهور روسیه، بخواهد گاز مهم‌ترین مشتریان خود مانند آلمان و ایتالیا را قطع کند. اما خطوط لوله انتقال گاز از طریق اوکراین می‌تواند به واسطه جنگ دچار آسیب جانبی شود و برخی از تحلیل‌گران نگران هستند که شاید پوتین به تلافی تحریم‌های اعمال شده توسط غرب، میزان صدور انرژی را کاهش دهد.

ایمنی نسبی اروپا

تحلیل‌گران بر این باورند که اروپا می‌تواند در برابر اختلال در ارسال گاز توسط شرکت روسی گازپروم به طور موقت مقاومت کند. در واقع زمستان نه چندان سرد به یاری این قاره در زمان اوج مصرف گاز می‌آید. این هفته، اورسولا فون در لاین، رئیس کمیسیون اروپا، به خبرنگاران گفت: «مدل‌های ما اکنون نشان می‌دهد که در مواجهه با اختلال نسبی یا کاهش بیش‌تر تحویل گاز توسط گازپروم، ما اکنون در سمت امن هستیم».

اما برای آماده شدن برای یک دوره طولانی‌تر، اروپا ممکن است نیاز به اتخاذ تدابیر قوی داشته باشد. چنین تغییراتی در حال حاضر در بازار پرتنش فعلی رخ می دهد.

جریان گاز طبیعی مایع، عمدتاً از ایالات متحده، در هفته‌های اخیر از واردات گاز روسیه به اروپا پیشی گرفته است. تحلیل‌گران می‌گویند اگر مسکو عرضه را بیش‌تر کاهش دهد، اروپا احتمالا از سایر تامین کنندگان مانند الجزایر، آذربایجان و نروژ می‌خواهد که جریان را افزایش دهند.

اروپا هم‌چنین می‌تواند اقدامات بیش‌تری از جمله راه‌اندازی مجدد نیروگاه‌های زغال سنگ و به تعویق انداختن تعطیلی برنامه‌ریزی شده نیروگاه‌های هسته‌ای در آلمان انجام دهد. هنینگ گلایستاین، مدیر گروه اوراسیا، گفت که کسب‌وکارها می‌توانند در نهایت تعطیل شوند و به عنوان آخرین راه‌حل، خانوارها می‌توانند منابع انرژی خود را جیره‌بندی کنند.