چگونه پوتین ما را وارد عصر پساآمریکایی کرد؟

به گزارش اکوایران، جنگ در اوکراین به باور بسیاری از تحلیل‌گران دلالت از آغاز تحول در نظم جهانی و آغاز عصری نوینی در حوزه بین‌الملل دارد. فرید زکریا، تحلیل‌گر مسائل بین‌الملل که کتاب‌هایی چون «آینده آزادی» و «جهان پساآمریکایی» از او به زبان فارسی منتشر شده، با انتشار یادداشتی در روزنامه واشنگتن پست با عنوان «حمله پوتین به اوکراین، سرآغاز دوران پساآمریکاست» به دفاع از این دیدگاه پرداخته است.

پایان یک عصر

تهاجم روسیه به اوکراین رویدادی تکان‌دهنده و شاید مهم‌ترین رویداد در فضای بین‌المللی از زمان فروریزی دیوار برلین باشد. این جنگ حکایت از پایان یک عصر دارد. اما در مورد زمانه‌‌ی در حال ورود چه می‌توانیم گفت؟

پیش از همه، پیروزی سیاست بر اقتصاد نمایان شده است. در سه دهه گذشته، اکثر کشورها یک میئله را در راس امور قرار داده‌اند: رشد اقتصادی. آن‌ها تجارت، فن‌آوری و اصلاحات داخلی را در پیش گرفته‌اند تا رشد بیش‌تری را شاهد باشند. این دست انتخاب‌ها در فضایی امکان پذیر است که در آن نیازی به نگرانی در مورد مسائل اصلی امنیت ملی وجود نداشته باشد. اما امروز، کشورهایی که تثبیت امنیت را امری بدیهی می‌دانستند -از کانادا گرفته تا آلمان و ژاپن- بار دیگر مجبور به بازنگری در مورد وضعیت و نیروهای دفاعی خود شده‌اند.

از جهانی شدن بازار آزاد تا ناسیونالیسم پوپولیستی

امنیت نظامی تنها بخشی از آن‌ چیزی است که به واسطه آن سیاست بر اقتصاد غلبه می‌کند. بر اساس روندی که روندی که از چند سال پیش آغاز شده، کشورها به طور گسترده تامین امنیت ملی خود را در گروی زنجیره تامین و اقتصاد خود می بینند.

از کمپین برای برگزیت تا «آمریکایی بخر» -سیاست‌هایی که توسط بسیاری از پرشورترین کشورهای دارای بازار آزاد اتخاذ می‌شوند- بیشتر با ناسیونالیسم پوپولیستی پیوند دارند تا اقتصاد بازار. در اوایل این هفته، شی جین پینگ چین از سیاستگذاران خواست که از اتکا به بازارهای بین المللی برای تامین غذا دست بردارند. او گفت: «کاسه‌های چینی باید عمدتاً با غذاهای چینی پر شوند».

ترجیح امنیت و خودکفایی بر کارایی

احتمالا شاهد معکوس شدن روند سی‌ساله  جهانی شدن باشیم. به عنوان مثال، در طول این سه دهه، مک دونالد یک تجارت بزرگ در روسیه ایجاد کرد، شبکه‌ای از کشاورزان و تامین‌کنندگان را پرورش داد، حدود 850 رستوران افتتاح کرد و پایگاه مشتریان قابل توجهی ایجاد کرد. همه این‌ها اکنون معلق و در حالت انتظارند و می‌توانند برای همیشه متوقف شوند.

آئروفلوت، شرکت هواپیمایی روسی، پس از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی، خود را بازسازی کرده بود. اکنون، با امتناع بوئینگ و ایرباس از فروش قطعات یدکی یا انجام تعمیرات هواپیماهای خود، این شرکت ممکن است مجبور شود به طور کلی پروازها را متوقف کند.

این نوع اقدامات که امنیت و خودکفایی را بر کارایی ترجیح می‌دهد، مطمئناً در همه جا باعث افزایش قیمت‌ها می‌شود. از آن‌جایی که کشورها به دنبال انعطاف‌پذیری‌اند و از وابستگی بیش از حد به کشورهای خارجی دور می‌شوند، تورم می‌تواند به ویژگی پایدارتری برای دنیای جدید تبدیل شود -حتی اگر شوک‌های عرضه ناشی از جنگ موقتی باشند.

دنیای جدید انرژی

ضمنا، ما احتمالاً با دنیای جدید انرژی روبرو هستیم -دنیایی که در آن قیمت نفت و گاز طبیعی هم‌چنان بالا خواهد بود. این بدان معناست که کشورهایی که هیدروکربن‌ها تولید می‌کنند، در یک دهه آینده پول زیادی -تریلیون‌ها دلار- به جیب خواهند زد (این همچنین نشان می‌دهد که چرا قطع کردن منبع اصلی درآمد ولادیمیر پوتین، صنعت نفت و گاز او، بسیار مهم است). بدین ترتیب کشورهایی مانند عربستان سعودی، امارات متحده عربی و قطر منابع عظیم مازاد سرمایه در جهان خواهند بود.

ویژگی‌ بارز عصر  پساآمریکایی

یکی از ویژگی‌های بارز عصر جدید، پساآمریکایی بودن آن است. منظورم این است که پکس امریکانا (صلح آمریکایی) در سه دهه گذشته به پایان رسیده است. نشانه‌هایی از این امر را در همه جا می‌توانید ببینید.

این واقعیت را در نظر بگیرید که به گزارش وال‌استریت ژورنال، رهبران امارات و عربستان سعودی -دو کشوری که برای چندین دهه برای امنیت خود به واشنگتن وابسته بودند- حتی از قبول تماس تلفنی رئیس‌جمهور ایالات متحده خودداری کردند. هم‌چنین در نظر بگیرید که اسرائیل (در ابتدا) و هند از توصیف اقدامات پوتین به عنوان تهاجم خودداری کرده و هر چهار کشور به صراحت اعلام کرده اند که به تجارت با روسیه ادامه خواهند داد.

در صف‌آرایی با قدرت پیش‌روی دنیا؟

در نگاه اول، ممکن است به نظر برسد که این یک نظم جهانی جدید است که در مقابله با آمریکا صف‌آرایی کرده است. اما لزوما این‌طور نیست. ایالات متحده هم‌چنان قدرت پیشرو در جهان است -هنوز هم قوی‌تر از بقیه.

هم‌چنین از برخی ویژگی‌های این عصر جدید بهره می برد. ایالات متحده بزرگ‌ترین تولید کننده هیدروکربن در جهان است. قیمت‌های بالای انرژی، در حالی که برای کشورهایی مانند چین و آلمان وحشتناک است، در واقع باعث رشد در بخش‌های بزرگی از ایالات متحده می‌شود.

از نظر ژئوپلیتیکی، تهاجم روسیه به اوکراین، رقیب اصلی واشنگتن، چین را در موقعیت نامناسبی قرار داده است و پکن را مجبور به دفاع از اقدامات روسیه کرده و آن را در تضاد با اتحادیه اروپایی قرار داده که تلاش زیادی برای داشتن روابط نزدیک با آن داشته است.

بزرگ‌ترین فرصت استراتژیک

بزرگ‌ترین فرصت استراتژیک در اختیار اروپاست، که می‌تواند از این چالش به نفع بازیگر بین‌المللی منفعل دهه‌های اخیر استفاده کند. اکنون نشانه‌هایی از آمادگی اروپایی‌ها برای رهایی از دوران امنیت مجانی با افزایش هزینه‌های دفاعی و تامین امنیت مرزهای شرقی ناتو را می بینیم.

چرخش قابل توجه آلمان یک شروع قابل توجه است. اگر اروپا به یک بازیگر استراتژیک در صحنه جهانی تبدیل شود، این می‌تواند بزرگترین تغییر ژئوپلیتیکی باشد که از این جنگ حاصل می‌شود. ایالات متحده -که اروپای متمرکز و متحد به آن بپیوندد- یک اتحاد فوق‌العاده در حمایت از ارزش های لیبرال به وجود خواهد آورد. اما برای یک غرب متحد و قدرتمند، یک شرط اساسی وجود دارد: باید در اوکراین موفق شود و این مشروط به تحمل هزینه‌ها و خطرات، برای اطمینان از عدم پیروز شدن پوتین است.