پاسخ نهایی آمریکا به ایران:سپاه بماند برای مذاکرات فرابرجامی

درحالیکه تهران واشنگتن را مسئول طولانی شدن بن‌بست مربوط به مذراکرات احیای برجام می‌داند، خبرگزاری فرانسه گزارش داد که به نظر می رسد که ایالات متحده روز دوشنبه درخواست کلیدی ایران برای حفظ توافق هسته‌ای را رد کرده است.

رد و بدل پیام ادامه دارد

سعید خطیب زاده، سخنگوی وزارت امور خارجه ایران گفت که بیش از یک موضوع بین ایران و ایالات متحده در حال بررسی است. او در نشست خبری به خبرنگاران گفت: «پیام‌های دریافتی (از طرف واشنگتن) که از طریق انریکه مورا (هماهنگ کننده مذاکرات غیر مستقیم ایران و آمریکا) در هفته‌های گذشته ارسال شد، از ارائه راه‌حل‌هایی که می‌تواند منجر به توافق شود، فاصله زیادی دارد».

خطیب‌زاده گفت: «ایالات متحده مسئول این تأخیرها است، زیرا آنها وقت خود را صرف پاسخگویی می کنند». او همچنین افزود که مورا به رد و بدل پیام میان ایران و آمریکا ادامه می‌دهد.

ند پرایس، سخنگوی وزارت خارجه آمریکا در پاسخ به سوالی درباره پافشاری ایران بر حذف نام سپاه پاسداران از لیست سیاه [ادعایی] سازمان‌های تروریستی خارجی (FTO) وزارت خارجه آمریکا، مدعی شد: «اگر ایران خواهان لغو تحریم‌هایی است که فراتر از برجام هستند، باید به نگرانی‌های ما که فراتر از برجام است رسیدگی کنند».

پرایس به خبرنگاران گفت: «اگر آن‌ها نمی‌خواهند از این گفتگوها برای حل و فصل دیگر مسائل دوجانبه استفاده کنند، ما مطمئن هستیم که می‌توانیم خیلی سریع درباره برجام به تفاهم برسیم و اجرای مجدد خود توافق را آغاز کنیم».

جنگ اوکراین نباید منجر به غفلت از احیای برجام شود

آکشای ویکرام مشاور سیاست هسته ای در اندیشکده «سیاست‌خارجی برای آمریکا»، و ساموئل هیکی تحلیلگر مرکز کنترل تسلیحات و عدم اشاعه در مطلبی برای بیزنس‌اینسایدر با اشاره به انتقادهای اخیر مفسران غربی نسبت به نقش روسیه در توافق احتمالی، نوشته‌اند که جنگ پوتین در اوکراین دلیلی برای دست کشیدن از احیای برجام نیست و اساساً نقش فرعی مسکو در توافق، بهای ناچیزی برای تضمین رفع بحران کنونی و عدم مواجهه با تبعات ناگوار و غیرقابل‌پیش‌بینی ناشی از فروپاشی توافق است.

تجدید توافق هسته ای ایران بهترین راه برای جلوگیری از فاجعه‌ای است که می‌تواند بزرگتر از جنگ اوکراین باشد. به لطف ماه‌ها دیپلماسی پرزحمت، یک توافق برای احیای برجام در دیدرس است. با این حال، مخالفان این توافق اعتراض جدیدی را مطرح کرده‌اند: این که این معامله به نوعی نامشروع است زیرا روسیه در آن دخیل است.

بهانه جدید شاهین‌های واشنگتن

نویسندگان می‌افزایند: اگرچه چندجانبه گرایی برجام کلید اثربخشی آن بود، اکنون این مزیت به عنوان یک نقص مشخص می‌شود. سناتور جمهوری‌خواه آیداهو، جیم ریش عضو کمیته روابط خارجی، هفته گذشته گفت: «آقای رئیس جمهور، شما تنها کسی هستید که در آمریکا با روس‌ها تعامل می‌کنید. تعامل با روس ها را متوقف کنید. نگذارید آنها برای ما مذاکره کنند». دیگر سناتور جمهوری‌خواه لیندسی گراهام نظرات مشابهی را در فاکس‌نیوز مطرح کرد و گفت: «این دیوانه کننده است که روس ها واسطه باشند».

اگر حقیقت داشت دیوانه کننده بود. اما به سادگی اینطور نیست. واسطه واقعی بین آمریکا و ایران، نه روسیه بلکه اروپایی‌ها هستند، آنها خستگی ناپذیر کار کرده‌اند، هم برای نجات توافق از فروپاشی کامل در دوران ترامپ و هم برای تسهیل احیای برجام و ورود مجدد ایالات متحده به آن در دولت بایدن. تضعیف کمک های آنها فقط بی احترامی به آنها به عنوان متحدان ایالات متحده نیست – بلکه امتیازی پوچ برای روسیه است که واقعیت را نادرست نشان می‌دهد.

روشن کردن نقش روسیه در توافق

از این رو روشن کردن نقش روسیه در خود برجام مهم است. هدف از این توافق مهار برنامه هسته‌ای ایرانم بود. به این ترتیب، هر توافقی مستلزم حذف ذخایر اورانیوم مازاد ایران و انتقال آن به کشور دیگری است. از آنجایی که طرف های آمریکایی و اروپایی در قرارداد 2015 تمایل یا توانایی دریافت مواد رادیواکتیو را نداشتند، روسیه داوطلب شد.

این ادعا که ارسال اورانیوم مازاد ایران به روسیه مستقیماً برنامه هسته‌ای روسیه را غنی می‌کند، بی‌اساس است. روسیه به عنوان کشوری که بیشترین تسلیحات هسته‌ای را در جهان دارد، نیازی به گسترش زرادخانه خود با اورانیوم ایران ندارد. علاوه بر اینکه در حال حاضر روسیه مواد شکافت پذیر برای تسلیحات تولید نمی کند، پیمان استارت جدید روسیه را از ساخت تسلیحات استراتژیک جدید محروم می‌کند و ما می‌دانیم که روسیه به این معاهده پایبند است. بنابراین، اجازه دادن به روسیه برای مدیریت اورانیوم اضافی خارج شده از ایران، عملاً هیچ خطری برای اشاعه ندارد.

ضمن اینکه در صورت احیای این توافق، برجام سخت‌ترین مکانیسم نظارتی است که بر روی یک برنامه هسته‌ای در جهان وجود دارد که با احیای آن 18 تاسیسات هسته‌ای و 9 تاسیسات دیگر ایران تحت پادمان های شدید آژانس بین المللی انرژی اتمی خواهند بود.

اگر روسیه اهداف پلیدی درباره دریافت اورانیوم از ایران داشته باشد، می‌توانیم مطمئن باشیم که جهان متوجه خواهد شد. بعلاوه رهبری ایالات متحده تنها دلیلی است که توافق اولیه یا هر نسخه احیا شده آن امکان پذیر بود. علیرغم هزینه دیپلماتیک خروج از برجام، ایالات متحده همچنان محرک اصلی ائتلاف ترانس‌آتلانتیک کنونی است که در فاصله اندکی از توافق با ایران برای احیای برجام قرار دارد.

تمدید توافق هسته‌ای به روسیه کمکی نخواهد کرد. این به سادگی به نفع ایالات متحده خواهد بود که هرچه سریعتر این بحران دامنه‌دار را خنثی کند».

تضمین‌های ذاتی

از سوی دیگر گابریل نورونها که در ۲ سال پایانی دولت ترامپ به عنوان مشاور ویژه امور ایران در وزارت خارجه ایالات متحده فعالیت می‌کرد، در مطلبی برای نشریه تبلت با عنوان «کنگره چگونه می‌تواند توافق ایران را وتو کند» نوشت: ایران صرف نظر از «ضمانت‌های ذاتی» که به دنبال آن است، اشتباه می‌کند که معتقد است پرزیدنت بایدن و بلینکن می‌توانند به وعده‌های خود مبنی بر حمایت از عناصر دیگر توافق در ژانویه 2023 عمل کنند.

وی نوشت: «در حالی که رابرت مالی، فرستاده جو بایدن، رئیس‌جمهور جو بایدن به دنبال احیای نسخه ضعیف‌تر توافق هسته‌ای باراک اوباما از طریق مذاکره با ایران است، مقامات آمریکایی به آسانی اعتراف می‌کنند که پس از ترک بایدن، نمی‌توانند بقای توافقی را که به دست می‌آورند تضمین کنند. در نتیجه، مقامات ایرانی خواستار «ضمانت‌های ذاتی» از ایالات متحده هستند تا مطمئن شوند آخرین نسخه از توافق با ایران به مشکل نمی‌خورد.

در حالی که مقامات دولت ایالات متحده که من با آنها صحبت کرده ام جزئیات متفاوتی از "ضمانت های ذاتی" را ارائه کرده اند، به نظر می رسد که در صورت اعمال مجدد تحریم ها توسط ایالات متحده، این ضمانت ها فعال خواهند شد. در بخش هسته‌ای، یک سایت نیمه رسمی دولتی ایران گزارش داد که یکی از این تضمین‌ها به ایران اجازه می‌دهد تا با حفظ سانتریفیوژهای هسته‌ای پیشرفته خود در داخل کشور، به سرعت توانایی خود برای غنی‌سازی مواد هسته‌ای تا سطح خلوص 60 درصد را بازسازی کند.

بر اساس همین گزارش، مواد هسته ای بسیار غنی شده ای که ایران بیش از محدودیت های برجام تولید کرده است، می تواند به جای ارسال به خارج از کشور، در داخل کشور نگهداری و تحت نظارت آژانس مهر و موم شود. نسخه جایگزین این ضمانت به روسیه اجازه می دهد تا مواد اضافی را در اختیار داشته باشد و در صورت اعمال تحریم های خاص آمریکا، آن را به ایران بازگرداند».