توافق برای رابرت مالی مرده؛ این پایان راه نیست!

به گزارش اکوایران، جوزپ بورل، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا، چهارشنبه گذشته با انتشار یادداشتی در روزنامه فایننشال تایمز با ارائه نسخه نهایی پیشنهادی برای توافق بر سر احیای برجام، تاکید کرد دیگر فضایی برای مصالحه‌های مهم وجود ندارد. علی‌رغم موضع‌گیری غیرجهت‌گیرانه اولیه ایران و آمریکا نسبت به این پیش‌نویش پیشنهادی، منابع غربی مدعی مخالفت جمهوری اسلامی با آن هستند. بن کاسپت، تحلیل‌گر مسائل منطقه‌ای المانیتور با انتشار یادداشتی با عنوان «اسرائیل توافق هسته‌ای با ایران را اجتناب‌ناپذیر می‌بیند» از مدعی شده حتی در صورت عدم توافق بر سر این پیشنهاد، پیش‌بینی دستگاه‌های اطلاعاتی اسرائیل بر این بناست که در نهایت قدرت‌های جهانی با ایران به توافق خواهند رسید.

بهترین توافق ممکن؟

«اکنون زمان نجات توافق هسته‌ای ایران است» عنوانی یادداشتی بود که در 26 جولای توسط جوزپ بورل، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا در روزنامه فایننشال تایمز منتشر شد. در این مقاله بورل در ادامه تلاش‌های خود به‌عنوان هماهنگ‌کننده مذاکرات احیای برجام، اعلام کرد پیش‌نویسی پیشنهاد کرده که اکنون روی میز قرار دارد و در انتظار تصمیم‌های طرفین است.

به نوشته بورل: «این متن بهترین توافق ممکن را انعکاس می‌دهد و من آن را عملی می‌دانم. پس از 15 ماه مذاکرات فشرده و سازنده.... من به این نتیجه رسیده‌ام که فضا برای مصالحه های مهم دیگر تمام شده است».

ناامیدی آمریکایی‌ها

واقعا این‌گونه است؟ به نظر می‌رسد مقامات اسرائیل با ارزیابی بورل موافق هستند. یک منبع دیپلماتیک اسرائیلی نخواسته نامش فاش شود به المانیتور گفته: «بورل سعی کرد تا زمانی که می‌تواند این لحظه را به تعویق بیندازد، اما چاره دیگری نداشت. توافق روی میز است. به نظر می‌رسد هر دو طرف از تماس‌های [غیرمستقیم] خسته شده و به نظر می‌رسد به نقطه پایانی رسیده‌اند».

این منبع بلندپایه خاطرنشان کرده: «آمریکایی ها نیز از این ماجرا ناامید شده‌اند. رابرت مالی، نماینده ویژه دولت آمریکا در امور ایران اخیراً پیامی را به اسرائیل ارسال کرده و گفته که باور ندارد ایرانی‌ها متن پیشنهادی بورل را بپذیرند و افزوده از نظر او [مالی]، این توافق مرده است».

مرداری در کار نیست!

به نظر می‌رسد مقامات تل‌آویو از این شرایط بازی راضی هستند. دورنمای اسرائیل برای به تعویق انداختن توافقی جدید یا بازسازی شده با ایران در ابتدا چندان جدی تلقی نمی‌شد، اما در حال حاضر به نظر می‌رسد که کارزار اسرائیل به یک پیروزی تاریخی برجسته دست یافته است. یک منبع دیپلماتیک ارشد در خاورمیانه که خواسته نامش فاش نشود به المانیتور گفته: «در ایران نیز مخالفت شدیدی با این توافق وجود دارد. برخی مقامات بلندپایه توافق جدید را سند تسلیم می‌دانند».

اکنون سئوال این‌جاست که آیا اسرائیل اکنون می‌تواند پیروزی‌اش را جشن بگیرد و روی دستیابی به توافقی با ایالات متحده بر سر طرحی مشترک برای افزایش فشار بر ایران و تشدید تحریم‌ها تمرکز کند و در عین حال به جنگ فرسایشی فزاینده‌اش با ایران ادامه دهد؟

پاسخ احتمالا این است: نه! یکی دیگر از منابع دیپلماتیک اسرائیلی که نخواست نامش فاش شود، به المانیتور گفت: «تصور بر این بود که توافق هسته‌ای مانند گربه‌ای است که 9 جان دارد. در حال حاضر، نهمین جانش هم تمام شده، اما به زودی خواهیم دید که این گربه بی‌نهایت جان دارد. در نهایت مرداری در کار نیست و هر دو طرف منافع آشکاری در دستیابی به توافق دارند».

این پایان راه نیست؛ توافق حاصل خواهد شد

به اعتقاد این منبع، اظهارات بورل پایان راه نیست، او حدس زده که اگر هیچ پیشرفتی در انتخابات میان دوره‌ای کنگره حاصل نشود، ضرب‌الاجل واقعی در نوامبر فرا خواهد رسید. این منبع گفت: «این زمانی است که اسرائیل واقعاً می‌تواند جشن بگیرد. اما در حال حاضر، همه چیز مانند دفعات پیشین پیچ‌وتاب خورده، و با این حال هر بار طرفین به میز مذاکره باز می‌گردند».

در این شرایط، همه در اسراییل نسبت به این وضعیت کنونی خوش‌بین نیستند. موساد هم‌چنان بر این باور است که در نهایت توافق حاصل خواهد شد، زیرا آمریکایی‌ها، ایرانی‌ها و اروپایی‌ها همگی به آن نیاز دارند. بن‌بست ظاهری در مذاکرات مایه آسایش برای رده‌های بالای موساد تحت مدیریت دیوید بارنیا نیست.

بزرگ‌ترین دغدغه موساد

این سازمان و دیگر آژانس‌های امنیتی اسرائیل، تمرکز خود را بر کسب اطلاع از وضعیت پیشرفت‌های هسته‌ای ایران نهاده‌اند. چشم‌انداز برنامه هسته‌ای ایران بزرگترین نگرانی برای اطلاعات اسرائیل است. یک منبع اطلاعاتی اسرائیل به المانیتور گفت: «تنها زمانی که پیشرفتی در آن جبهه وجود نداشته باشد، می‌توانیم آرامش نسبی داشته باشیم، اما چیزهایی در این زمینه وجود دارد که ممکن است در زمان واقعی به آن‌ها پی ببریم».

برت مک گورک، مشاور جو بایدن در امور خاورمیانه نیز ارزیابی خود را مبنی بر پایان یافتن مذاکرات با ایران به اشتراک گذاشته و هفته گذشته به گروهی از کارشناسان یک اندیشکده گفت که «بسیار بعید» است که توافق هسته ای 2015 در آینده نزدیک احیا شود. مک گورک افزود: «دولت بایدن قصد دارد از تحریم‌ها و فشار دیپلماتیک علیه ایران استفاده کند، اما نه به گونه‌ای که بی‌جهت اوضاع را متشنج کند».

درهای گشوده به روی ایران

اسرائیل این سیاست را برخلاف سیاست «فشار حداکثری» دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور وقت آمریکا، به‌عنوان اجتناب از تحریم‌های شدیدتر علیه ایران تفسیر می‌کند. به عبارت دیگر، علی‌رغم بدبینی آن‌ها به آینده توافق، دولت بایدن درها را به روی ایران باز نگه داشته است. مک‌گورک گفته ایران از ایالات متحده می‌خواهد تا امتیاز بیش‌تری را بدهد تا تن به توافق دهد، اما ایالات متحده نپذیرفته است.

یک منبع ارشد اطلاعاتی اسرائیل معتقد است که ایران هم‌چنان خواستار کاهش تحریم‌ها علیه سپاه پاسداران انقلاب اسلامی است. به ادعای او از آن‌جایی که بایدن درخواست ایران برای حذف این سازمان از فهرست تروریسم خارجی را رد کرده، ایرانی‌ها اکنون از ایالات متحده می‌خواهند که شرکت‌ها و نهادهای وابسته به سپاه را از تحریم‌های اقتصادی خود خارج کند. ایران هم‌چنین خواستار تضمین پایبندی آمریکا به توافق است -و مانند دوران ترامپ در سال 2018 از توافق کنار نمی‌کشد.

به طور خلاصه، تلاش‌های بی‌پایان برای دستیابی به توافق بر سر توافق هسته‌ای با ایران برای چندمین بار به پایان رسیده و به یک ضرب‌الاجل حیاتی رسیده است. و چه چیزی فراتر از این ضرب الاجل وجود دارد؟ احتمالاً یک ضرب الاجل جدید و غیره.