به گزارش اکوایران، در شرایطی که چشم‌ها خیره به سوی تهران و واشنتگن برای پاسخ به پیشنهاد اتحادیه اروپا برای احیای برجام است، سخنگوی وزارت خارجه جمهوری اسلامی ضمن تائید پیشرفت‌های نسبی در مذاکرات وین، یاداور شده این پیشرفت‌ها به صورت کامل تأمین‌کننده مطالبات قانونی ایران نبوده است. بدین ترتیب به نظر می‌رسد روند احیای برجام هم‌چنان در ابهام قرار دارد. محمد القاسم، گزارش‌گر مدیالاین با انتشار یادداشتی با عنوان «توافق هسته‌ای ایران ممکن است در دسترس باشد» نگاهی به اخرین تحولات در این زمینه داشته است.

فاصله کوتاه تا غلبه بر موانع

ایران روز یک‌شنبه اعلام کرد هنوز در حال بررسی پاسخ خود به «متن نهایی» ارائه شده توسط اتحادیه اروپا در مذاکرات هفته گذشته در وین به عنوان بخشی از تلاش‌ها برای احیای توافق هسته‌ای 2015 بین تهران و قدرت‌های جهانی است. به گفته محمد مرندی، مشاور تیم مذاکره‌کننده ایرانی در گفت‌وگوهای وین: « ما برای غلبه بر موانع پیش رو فاصله زیادی نداریم. ما خیلی به آن نزدیک شده‌ایم، اما همه چیز به این بستگی دارد که آیا اروپایی‌ها بتوانند نگرانی‌های باقی‌مانده ایرانی‌ها را برطرف کنند یا نه».

3

مرندی به مدیا لاین گفته که احیای این توافق (موسوم به برجام)، در دسترس است زیرا تهران به بسیاری از خواسته‌های خود در مذاکرات وین دست یافته است. او افزود: «ایران امتیازات عمده‌ای در زمینه‌های مختلف از جمله راستی‌آزمایی، ضمانت‌ها، ضمانت‌های ثانویه، تحریم‌ها و موضوعات مرتبط با شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی به دست آورده است«.

همین هفته‌های آتی: ضرب‌الاجل‌هایی که جدی گرفته نمی‌شود

برای رسیدن به متن توافق به مدت 15 ماه مذاکره شده است. با این حال، مقامات اتحادیه اروپا اکنون به طور علنی می‌گویند که انتظار دارند تصمیم نهایی طرفین ظرف «همین چند هفته آتی» اتخاذ شود. جوزپ بورل، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا در توییتی نوشت:«آن‌چه قابل گفت‌وگو است، مورد مذاکره قرار گرفته و اکنون در متن نهایی جای دارد. با این حال، پشت هر موضوع فنی و هر پاراگراف یک تصمیم سیاسی نهفته است که باید در پایتخت ها اتخاذ شود».

1

اما مرندی تاکید می‌کند «ایران ضرب‌الاجل‌ها را جدی نمی‌گیرد، کما این‌که در گذشته ضرب‌الاجل‌ها را جدی نگرفته»، و می‌افزاید علی‌رغم این‌که پیشنهاد اخیر از نمونه‌های پیشین بهتر بوده، اما تهران هم‌چنان تردید دارد. به گفته مرندی: «متن فعلی که مورد بحث قرار می‌گیرد بسیار بهتر از آن چیزی است که اروپایی‌ها و آمریکایی‌ها هفت، هشت ماه پیش روی میز گذاشته بودند. اما از آنجایی که ما گذشته بسیار تاریکی با کشورهای غربی داریم و تجربه نقض توافق هسته‌ای هم وجود دارد، ایرانی‌ها باید در مورد هر جمله و هر کلمه‌ای در متن بسیار محتاط باشند».

خطر نابودی توافق

مذاکرات در وین بین ایران و قدرت‌های جهانی (البته با حضور غیرمستقیم آمریکا) در حال انجام است. تا زمانی که واشنگتن خارج از برجام باقی بماند، ایران از مذاکره مستقیم با آمریکا امتناع می‌ورزد و در جریان مذاکرات وین، جمهوری اسلامی بارها ضمانت‌هایی را برای تضمین عدم تکرار آنچه که دونالد ترامپ رئیس جمهور وقت آمریکا در زمان خروج یک‌جانبه از توافق انجام داد، خواسته است. مقامات اتحادیه اروپا اذعان داشته‌اند که تاخیر در دستیابی به توافق تا حدی به دلیل درخواست جمهوری اسلامی از واشنگتن برای حذف سپاه پاسداران از فهرست سازمان‌های تروریستی خارجی آمریکا بوده است.

2

نادر هاشمی، مدیر مرکز مطالعات خاورمیانه در دانشگاه دنور، به مدیا لاین گفت که به نظر می‌رسد فاصله رسیدن به توافق نزدیک‌تر از قبل باشد، اما ممکن است چندین مانع قدیمی و جدید بر سر راه باشد. هاشمی می‌گوید: «مسائل مورد مناقشه قدیمی شامل مخالفت ایران با قرار دادن سپاه پاسداران در فهرست سازمان‌های تروریستی و تمایل تهران برای تضمین عدم خروج آمریکا از توافق در آینده است».

هاشمی می‌افزاید: «یکی دیگر از موانعی که می‌تواند مانع از انعقاد توافق شود، تحقیقات آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در مورد فعالیت‌های هسته‌ای ایران است. ایران از آژانس بین‌المللی انرژی اتمی می‌خواهد که تحقیقات

[ادعایی] خود در مورد ذرات اورانیوم یافت شده در چندین سایت هسته‌ای اعلام نشده در ایران را متوقف کند. به یاد بیاورید که در اوایل ژوئن، آژانس در این رابطه قطعنامه‌ای انتقادی علیه ایران صادر کرد. حل نشدن این موضوع می‌تواند باعث نابودی توافق شود».

اشتباه محاسباتی؛ ادامه مذاکرات تا ماه آبان

ودانت پاتل، معاون سخنگوی وزارت خارجه ایالات متحده هفته گذشته گفت که واشنگتن منتظر پاسخ تهران به پیش‌نویس توافق هسته‌ای است. او به خبرنگاران گفت: «ما و اروپایی‌ها صریحا اعلام کرده‌ایم که آماده هستیم فوراً توافقی را که در وین برای بازگشت متقابل به اجرای کامل برجام مذاکره کردیم، منعقد و اجرا کنیم. برای این‌که این اتفاق بیفتد، ایران باید تصمیم بگیرد که درخواست‌های اضافی خود را که فراتر از برجام است کنار بگذارد. در نهایت، انتخاب با آنهاست».

4239888

هاشمی به عناصری در محافل تندرو ایران اشاره می‌کند که استدلال می‌کنند انتظار تا بعد از انتخابات میان‌دوره‌ای آمریکا ممکن است به توافق بهتری برای آن‌ها منجر شود. هاشمی این را «کاملاً اشتباه» می‌خواند. او می‌گوید: «برخی از تندروها در ایران ساده‌لوحانه بر این باورند که ایران می‌تواند پس از انتخابات نوامبر کنگره در ایالات متحده به توافق بهتری دست یابد. آن‌ها معتقدند که اگر دموکرات‌ها شکست بخورند، ایران به توافقی که به دنبالش است خواهد رسید».

هاشمی می‌گوید آن‌ها فکر می‌کنند بایدن اگر با پیروزی انتخاباتی حزب جمهوری خواه در کنگره تضعیف شود، امتیازات بیشتری ارائه خواهد کرد. او خاطرنشان می‌کند که این نشان می‌دهد که روند مذاکرات به بعد از نوامبر (آبان ماه) کشیده شود.

توطئه‌ای در کار است؟

دولت بایدن به دنبال بازگشت به توافق بوده و گفته است که این بهترین راه برای پیشرفت با جمهوری اسلامی خواهد بود. با این حالهفته گذشته، وزارت دادگستری آمریکا ادعا کرد یکی از اعضای سپاه پاسداران ایران را به اتهام پیشنهاد پرداخت 300 هزار دلار به فردی در ایالات متحده برای کشتن جان بولتون، مشاور امنیت ملی سابق کاخ سفید بازداشت کرده است. ایران این اتهامات را رد کرد و آن را «تخیلی» خواند.

به عقیده مرندی: «هیچ کس در ایران این اتهام را جدی نمی‌گیرد. اطلاعات آمریکا، اف بی آی و قوه قضاییه بدون توجه به آن‌چه مقامات آمریکایی می‌گویند، به شدت سیاسی شده‌اند. حتی در داخل ایالات متحده، شکاف عمیقی بر سر نقش اف‌بی‌آی و قوه قضاییه در مورد حمله به خانه ترامپ در فلوریدا وجود دارد».

مرندی می‌گوید زمان انتشار خبر توطئه ترور ادعایی، یک سوال واقعی را در رابطه با حضور گروهی از افراد در داخل دولت آمریکا «که نمی‌خواهند این توافق [برجام انجام شود] یا اینکه دولت آمریکا از قبل در حال برنامه‌ریزی برای خراب کردن یا تضعیف توافق است» ایجاد می‌کند.

توافق هسته‌ای 2015 محدودیت‌هایی را بر فعالیت‌های هسته‌ای ایران در ازای لغو تحریم‌های بین‌المللی اعمال کرد، اما ایالات متحده از این توافق خارج شد و متعاقبا تحریم‌های بیشتری را علیه اقتصاد ایران اعمال کرد. این امر باعث شد جمهوری اسلامی برخی از تعهدات خود را به حالت تعلیق درآورد، به ویژه پس از آنکه سایر امضاکنندگان این توافق نتوانستند با اثرات تحریم های اعمال شده مجدد مقابله کنند.

ترامپ تحریم‌های فلج‌کننده‌ای را علیه جمهوری اسلامی مجدداً اعمال کرد، از جمله قطع ارتباط بانک‌های این کشور سیستم سوئیفت. ترامپ خروج آمریکا از برجام را با کمپین «فشار حداکثری» دنبال کرد که هدف آن تحت فشار قرار دادن تهران برای بازگشت به میز مذاکره برای دستیابی به توافقی قوی‌تر بود.