ظهور یک جبهه جدید در منازعات خاورمیانه: جنگ ابرها!

به گزارش اکوایران، در شرایطی که رقابت های منطقه ای در خاورمیانه در صورتها و حوزه های مختلف ادامه دارد، به نظر می رسد بحران کم آبی در منطقه مسئله ای است که در آینده نه چندان دور به یکی از کانون های منازعه در منطقه بدل شود. آلیسا روبین، گزارشگر نیویورک تایمز با انتشار یادداشتی با عنوان «جنگ ابرها: رقابت های خاورمیانه در امتداد یک جبهه جدید شدت می یابد» این مسئله را از منظری کمتر مورد توجه بررسی کرده است.

دزدی ابری

مقامات ایرانی برای سال ها از این بابت نگران بودند که کشورهای دیگر آنها را از یکی از منابع آب حیاتی خود محروم نمایند. اما این یک سد بالادستی یا آبخوانی که در حال خشک شدن نبود که آنها را نگران می کرد. در سال 2018، در میان خشکسالی شدید و افزایش دما، برخی از مقامات ارشد به این نتیجه رسیدند که برخی دولتها آب آنها را از طریق ابرها می دزدند.

سرتیپ غلامرضا جلالی، از مقامات سپاه و رئیس سازمان پدافند غیر عامل طی یک سخنرانی در سال 2018  گفت: «هم اسرائیل و هم یک کشور دیگر در تلاش هستند تا ابرهای ایران نبارند«. کشوری که نامش فاش نشد امارات متحده عربی بود که یک برنامه جاه طلبانه بارورسازی ابرها را آغاز کرده و مواد شیمیایی را به ابرها تزریق می کرد تا ابرها را به بارندگی وادارد. بدگمانی ایران با توجه به روابط پرتنشش با برخی کشورهای خلیج فارس تعجب آور نیست، اما هدف واقعی این تلاش ها دزدی آب نیست، بلکه صرفاً باریدن باران در زمین های خشک است.

راه حل سریع غلبه بر خشک شدن خاورمیانه

با خشک شدن خاورمیانه و شمال آفریقا، کشورهای منطقه مسابقه توسعه مواد شیمیایی و تکنیک هایی را آغاز کرده اند که امیدوارند بتوانند بر اساس آنها ابرها را برای بارندگی دستکاری کنند، و گرنه ابرها به شکلی بی ثمر در بالای سرشان شناور می مانند.

با توجه به اینکه ۱۲ کشور از ۱۹ کشور منطقه به طور متوسط ​​کمتر از ۱۰ اینچ بارندگی در سال دارند -کاهشی ۲۰ درصدی در بارندگی طی ۳۰ سال گذشته- دولت‌های ناامید افزایش آب شیرین منطقه و بسیاری از مردم بارورسازی ابرها را راهی سریع برای مقابله با مشکل می‌دانند. از آنجایی که کشورهای ثروتمندی مانند امارات صدها میلیون دلار در این راه هزینخ می کنند، کشورهای دیگر نیز به این رقابت می پیوندند و تلاش می کنند تا اطمینان حاصل کنند که سهم عادلانه بارندگی خود را قبل از خشک شدن آسمان از دست نخواهند داد -و این علیرغم سؤالات جدی در این مورد است که آیا این تکنیک بارندگی کافی ایجاد می کند که ارزش این همه تلاش و هزینه را داشته باشد.

بلندپروازی های ابری

مراکش و اتیوپی به مانند ایران برنامه های بارورسازی ابرها دارند. عربستان سعودی به تازگی یک برنامه در مقیاس بزرگ را آغاز کرده است و ده ها کشور دیگر خاورمیانه و شمال آفریقا در حال بررسی آن هستند.

چین بلندپروازانه ترین برنامه را در سراسر جهان دارد -با هدف تحریک ابرها به باریدن و یا توقف بارش تگرگ در نیمی از کشور. این کشور در تلاش است ابرها را وادار به باریدن بر روی رودخانه یانگ تسه کند که در برخی نقاط در حال خشک شدن است.

علمی اثبات نشده و نگرانی از تحمیل هزینه به همسایگان

در حالی که بارورسازی ابرها 75 سال است که وجود دارد، کارشناسان می گویند این علم هنوز به اثبات نرسیده است.  آنها به ویژه از این بابت نگران هستند که بارورسازی و خشک شدن ابرها توسط یک کشور به بهای سایرین تمام شود.

دانشمندان می گویند که طول عمر یک ابر، به ویژه نوع ابرهای کومولوس که احتمالاً باران تولید می کنند، به ندرت بیش از چند ساعت است. گاهی اوقات، بارش ابرها می توانند طولانی تر باشند، اما به ندرت آنقدر طولانی می شوند که به کشور دیگری برسند، آن هم در خلیج فارس که هفت کشور نزدیک به هم جمع شده اند. اما چندین کشور خاورمیانه تردید کارشناسان را کنار گذاشته و در حال پیشبرد برنامه هایی هستند تا هر گونه رطوبتی را که می توانند از ابرهای خسیس خارج کنند.

پیشتاز منطقه

امروز، رهبر بی چون و چرای منطقه در این زمینه، امارات متحده عربی است. در اوایل دهه 1990، خانواده حاکم این کشور دریافتند که حفظ ذخایر آب به اندازه ذخایر عظیم نفت و گاز کشور برای حفظ جایگاه آن به عنوان قلب سرمایه مالی و تجاری خلیج فارس اهمیت دارد.

در حالی که در سال 1960، زمانی که جمعیت این کشور کمتر از یکصدهزار نفر بود، آب کافی برای حفظ جمعیت این کشور کوچک وجود داشت، اما در سال 2020 جمعیت آن به نزدیک به 10 میلیون نفر افزایش و بدین ترتیب تقاضا برای آب نیز افزایش یافت. طبق یک مقاله تحقیقاتی در سال 2021، ساکنان امارات اکنون تقریباً 147 گالن برای هر نفر در روز مصرف می کنند، در حالی که میانگین جهانی 47 گالن است.

در حال حاضر، این تقاضا توسط کارخانه های آب شیرین کن تامین می شود. به گفته عبدالله المندوس، مدیر مرکز ملی هواشناسی و لرزه‌نگاری: «با این حال، ساخت هر تأسیساتی در این زمینه یک میلیارد دلار یا بیشتر هزینه دارد و برای کار کردن به مقادیر هنگفتی انرژی، به ویژه در مقایسه با بارورسازی ابرها نیاز است».

پس از 20 سال تحقیق و آزمایش، این مرکز برنامه بارورسازی ابر خود را با پروتکل‌های نظامی نزدیک اجرا می‌کند. 9 خلبان در حالت آماده به پرواز هستند و به محض اینکه هواشناسانی که روی مناطق کوهستانی کشور تمرکز می‌کنند، یک توده ابری امیدوارکننده را مشاهده کنند، آماده پرواز می شوند -در حالت ایده‌آل، انواع ابرهایی که تا ارتفاع 40000 فوتی باشند. آنها باید هر لحظه آماده باشند، زیرا ابرهای امیدوار کننده در خاورمیانه به اندازه بسیاری از نقاط دیگر جهان موجود نیستند.

برنامه ای شکست خورده

اسرائیل، پیشگام باروری ابرها در خاورمیانه، برنامه خود را در سال 2021 پس از 50 سال متوقف کرد زیرا به نظر می‌رسید که در بهترین حالت فقط دستاوردهای جزئی در بارندگی داشته باشد. پیناس آلپرت، استاد دانشگاه تل آویو که یکی از جامع ترین مطالعات درباره این برنامه را انجام داده، گفت: «این از نظر اقتصادی کارآمد نبود».

پروژه باروری ابرها در سال 1947 آغاز و دانشمندان جنرال الکتریک تحت یک قرارداد نظامی برای یافتن راهی برای یخ زدایی هواپیماها در هوای سرد و ایجاد مه برای مبهم کردن حرکت نیروها کار کردند. برخی از این تکنیک‌ها بعداً در ویتنام برای طولانی‌تر کردن فصل باران‌های موسمی به کار گرفته شد تا تأمین نیرو برای ویتنام شمالی دشوارتر شود.

در حالی که علم زیربنایی باروری ابرها ساده به نظر می رسد، در عمل، مشکلات متعددی وجود دارد. همه ابرها پتانسیل تولید باران را ندارند و حتی ابری که به ظاهر مناسب برای کاشت است باروری است ممکن است رطوبت کافی نداشته باشد. چالش دیگر در آب و هوای گرم این است که قطرات باران ممکن است قبل از رسیدن به زمین تبخیر شوند. گاهی اوقات تأثیر باروری می تواند بزرگتر از حد انتظار باشد و باران یا برف بیش از حد تولید کند. در بیانیه ای از انجمن هواشناسی آمریکا آمده: «حتی ممکن است ابرها به وسیله باد جابجا شوند و ابرها را از ناحیه ای که باروری در آن انجام شده دور کند و احتمال «عواقب ناخواسته» را افزایش دهد».

پیامدهای غیر قابل کنترل

جیمز فلمینگ، دانشمند اقلیمی و مورخ علم در کالج کولبی در مین می گوید: «شما می توانید یک ابر را باور کنید، اما نمی توانید به آن بگویید که پس از باروری چه کاری انجام دهد. ممکن است برف ببارد. ممکن است از بین برود ممکن است به پایین دست برود. ممکن است باعث ایجاد طوفان در بوستون شود».

به نظر می رسد این همان چیزی است که در تابستان 2019 در امارات اتفاق افتاد، زمانی که ظاهراً بارور شدن ابرها چنان باران های شدیدی را در دبی ایجاد کرد که در نهایت مجبور شدند آب را از محله های مسکونی سیل زده و مرکز خرید مجلل دبی خارج کند.

علی‌رغم مشکلات جمع‌آوری داده‌ها در مورد کارایی بارورسازی ابرها، المندوس گفت که روش‌های امارات حداقل 5 درصد افزایش بارندگی در سال را به همراه دارد - و تقریباً به طور قطع بسیار بیشتر. اما او اذعان دارد به داده‌هایی که سال‌های بیشتر را پوشش می‌دهد تا جامعه علمی را راضی کند، نیاز وجود دارد. به گفته المندوس، در آخر هفته سال نو گذشته، بارور شدن ابرها همزمان با طوفانی بود که 5.6 اینچ باران در سه روز ایجاد کرد – میزانی بیشتر از متوسط بارندگی یک ساله در امارات متحده عربی.

او به مانند سنت بسیاری از دانشمندانی که سعی در تغییر آب و هوا داشته اند، همیشه خوش بین است. او گفت که نانومواد جدید بارور کننده ابر وجود دارد و اگر امارات فقط ابرهای بیشتری برای بارور کردن داشتند، شاید بتوانند باران بیشتری را برای کشور ایجاد کنند. وقتی از او سئوال شد که آن ابرهای اضافی از کجا می آیند، او پاسخ داد: «ساخت ابرها بسیار دشوار است. اما، چه کسی می‌داند، شاید خدا کسی را برای ما بفرستد که ایده ساختن ابرها را داشته باشد».