به گزارش اکوایران، در شرایطی که تلاش‌ها برای احیای برجام دچار وقفه شده و به نظر می‌رسد طرف غربی نسبت به توافق هسته ای قریب‌الوقوع دلسرد شده، از صبح روز شنبه نشست فصلی شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی آغاز شده است. این در حالی است که بزرگ‌ترین مانع کنونی بر سر احیای برجام اصرار ایران بر بسته شدن پرونده پادمانی در آژانس به عنوان پیش‌شرط هر گونه توافقی است. جاناتان تیرون گزارش‌گر بلومبرگ با انتشار گزارشی در پرتو روز اول نشست شورای حکام نگاهی به آخرین وضعیت تلاش ها برای احیای برجام داشته است.

بحث بر سر کانون منازعه

ناظران بین المللی انرژی اتمی روز دوشنبه برای بحث در مورد بن‌بست ایجاد شده بر سر راه تلاش ها برای احیای برجام تشکیل جلسه دادند.

تحقیقات [ادعای] آژانس بین‌المللی انرژی اتمی درباره فعالیت‌های هسته‌ای گذشته ایران، در کانون مذاکرات برای احیای توافق هسته ای 2015 قرار گرفته است، که در صورت موفقیت می‌تواند باعث افزایش قابل توجه صادرات نفت ایران شود. دیپلمات‌ها طی روزهای جاری در پایتخت اتریش، جایی که شورای حکام 35 نفره آژانس بین المللی انرژی اتمی در آن نشست برگزار می‌کنند، درباره این موضوع بحث خواهند کرد.

بزرگ‌تر شدن شکاف‌ها

رافائل ماریانو گروسی، مدیر کل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در یک نشست خبری در وین گفت: « دچار شکاف اطلاعاتی در خصوص برنامه هسته‌ای ایران هستیم و این شکاف هر روز بزرگ‌تر می‌شود و همچنان انتظار می‌رود  ایران در تحقیقات همکاری کند».

ایران خواهان پایان دادن به تحقیقات [ادعایی] آژانس در مورد  فعالیت‌های چند سایت اعلام نشده است. ایالات متحده و دیگر قدرت‌های جهانی پیشنهاد کرده‌اند در صورتی که جمهوری اسلامی تولید سوخت هسته‌ای را محدود کند، تحریم‌ها را کاهش دهند، اما آن‌ها اصرار دارند که اعلام پایان تحقیقات [ادعایی] به نظر آژانس بین‌المللی انرژی اتمی بستگی دارد.

دلیلی برای عدم موافقت وجود ندارد

بیانیه مشترک روز شنبه دولت‌های فرانسه، آلمان و انگلیس به آخرین خواسته جمهوری اسلامی پرداخت. دولت‌های اروپایی مدعی شدند: «با توجه به ناتوانی ایران در انعقاد توافق روی میز، ما با شرکای بین‌المللی خود درباره بهترین روش برای مقابله با ادامه تشدید تنش هسته‌ای ایران مشورت خواهیم کرد«.

اولاف شولتس، صدراعظم آلمان روز دوشنبه گفت: «در حال حاضر واقعاً دلیلی وجود ندارد که ایران با این پیشنهادها موافقت نکند. اما باید از این‌فعالیت ها مطمئن شویم و بنابراین به این زودی اتفاق نخواهد افتاد، حتی اگر برای مدتی چنین به نظر می‌رسید«.

تمرکز بر امور منطقه‌ای

در حالی که امیدهای اروپا برای بازگشت فوری به توافق کم‌رنگ شده، مقامات ایران بر امور منطقه تمرکز کرده‌اند. انتظار می‌رود که ابراهیم رئیسی رئیس‌جمهور در نشست سازمان همکاری شانگهای که روز پنجشنبه در ازبکستان برگزار می‌شود، با همتایان چینی و روسی خود دیدار کند.

حتی اگر ایران و قدرت جهانی بتوانند موانع نهایی را برای احیای توافق برطرف کنند، باز هم گروسی هشدار داده که بازرسانش برای راستی‌آزمایی رعایت این توافق نیاز به زمان دارند. او گفت: «واقعیت این است که بسیار دشوار خواهد بود و ما باید بسیار سخت کار کنیم و ایران باید بسیار شفاف عمل کند. تکالیف زیادی برای انجام دادن وجود دارد«.

برجام بر لبه تیغ

گفتگوها برای محدود کردن مهار فعالیت های هسته‌ای تهران در ازای کاهش تحریم‌ها، از جمله تحریم صادرات نفت، از زمانی که مذاکره‌کنندگان اروپایی پس از تقریباً 18 ماه مذاکره، پیش‌نویس نهایی توافقنامه 25 صفحه‌ای را ارائه کرده‌دند، بر لبه تیغ قرار دارد.

پس از سیگنال‌های اولیه خوش‌بینانه مبنی بر اینکه بازگشت به برجام ممکن است طی چند روز دیگر انجام شود، اکنون طرف‌ها به تأخیر بیش‌تر، به تعویق انداختن مذاکرات و جلوگیری از افزایش فروش نفت خام ایران، تسلیم شده‌اند.

خطرات نشست‌های آژانس بین المللی انرژی اتمی چیست؟

در این شرایط الجزیره هم نگاهی داشته به آن‌چه در طول نشست شورای حکام امکان وقوع دارد.

نشست شورای حکام آژانس روز دوشنبه با دستور کار ایران آغاز شد. زمانی که این آخرین بار این نشست در ژوئن برگزار شد، قطعنامه‌ای به تصویب رسید که توسط ایالات متحده، بریتانیا، فرانسه و آلمان ارائه شد و ایران را به دلیل همکاری ناکافی با آژانس مورد انتقاد قرار داد.

این امر ایران را بر آن داشت تا به سرعت دوربین‌های آژانس بین‌المللی انرژی اتمی را در سایت های هسته ای تحت پوشش برجام جمع‌آوری کند و در صورت احیای برجام، این مسئله نظارت آژانس بر فعالیت‌های هسته‌ای ایران را پیچیده‌تر می کند.

ناصر کنعانی سخنگوی وزارت امور خارجه ایران روز دوشنبه در گفت‌وگو با خبرنگاران هشدار داد که واکنش ایران به آنچه در نشست‌های این هفته آژانس بین‌المللی انرژی اتمی روی می‌دهد و اقدامات آینده آژانس بستگی دارد.

اما حداقل در طول جلسات سپتامبر بعید به نظر می رسد که یک قطعنامه انتقادی دیگری وجود در کار باشد. به عقیده گزارش‌گر الجزیره، در عوض، تروئیکای اروپایی -فرانسه، آلمان و بریتانیا- هفته گذشته بیانیه مشترکی صادر کردند که در آن ادعا شد: «درخواست ایران مبنی بر کنار گذاشتن تحقیقات [ادعایی] آژانس بین‌المللی انرژی اتمی تردیدهای جدی را در مورد نیات و تعهد ایران به نتیجه موفقیت‌آمیز برجام ایجاد می‌کند».

برجام ایران را مصون نمی‌کند!

در همین شرایط، روز یکشنبه، یائیر لاپید، نخست وزیر اسرائیل، اندکی پس از اینکه دیوید بارنیا، رئیس موساد، برای جلسات توجیهی محرمانه با مقامات ارشد آمریکایی در مورد ایران از واشنگتن بازدید کرد، گفت که اسرائیل «اقدام دیپلماتیک اسرائیل برای توقف توافق هسته‌ای در حال موفق شدن است».

روز دوشنبه، بارنیا در اولین سخنرانی عمومی خود ادعا کرد حتی امضای توافق هسته‌ای نیز به ایران در برابر عملیات‌های موساد مصونیت نخواهد بخشید. او توافق کشورهای غربی با ایران را راه حلی کوتاه مدت در جهت حل وفصل پرونده هسته‌ای ایران دانست و تاکید کرد که پرونده‌های مرتبط با برنامه هسته‌ای ایران در نزد آژانس نباید بسته شوند.