پلوسی در ایروان: نقشه بایدن برای قفقاز جنوبی نقش بر آب می‌شود؟

به گزارش اکوایران، در شرایطی که مناقشات در قفقاز جنوبی بار دیگر بالا گرفته و موجب درگیری‌های خونین میان آذربایجان و ارمنستان شده، شب گذشته رئیس‌مجلس نمایندگان ایالات متحده وارد ایروان شد. در میانه درگیری‌های جدید در قره‌باغ و در بحبوحه جنگ اوکراین، که به نظر می‌رسد تنش‌ها در مناطق اتحاد جماهیر شوری سابق را به شدت کم‌سابقه‌ای بالا برده، این سفر از اهمیت قابل توجهی برخوردار است. کارلوتا گال، تحلیل‌گر روزنامه نیویورک‌تایمز با انتشار گزارشی با عنوان «نانسی پلوسی در بحبوحه درگیری با آذربایجان از ارمنستان بازدید می کند» این مسئله را مورد بررسی قرار داده است.

اعلام حمایت قاطع و مستمر

نانسی پلوسی، رئیس مجلس نمایندگان ایالات متحده، در راس هیئتی از کنگره روز شنبه وارد ارمنستان شد. این سفر در حمایت از این کشور کوچک در قفقاز جنوبی پس از شروع دور جدیدی از درگیری‌ها با جمهوری آذربایجان که منجر به کشته شدن بیش از 200 نفر در این هفته شد، انجام شده است.

پلوسی پیش از این سفر گفت که با نیکول پاشینیان، نخست‌وزیر و همچنین با مقامات دیگر در ایروان دیدار خواهد کرد تا «حمایت قاطع و مستمر ایالات‌متحده» را از ارمنستان و برای حل و فصل پایدار مناقشه بین دو کشور همسایه بر سر قلمرو مورد مناقشه قره باغ کوهستانی اعلام کند.

سفر در آستانه انتخابات میان‌دوره‌ای

این سفر به عنوان یک اقدام سیاسی توسط خانم پلوسی در آستانه انتخابات میان‌دوره‌ای در نوامبر تلقی شده است. دفتر او در بیانیه‌ای اعلام کرده او بالاترین مقام آمریکایی است که از زمان استقلال ارمنستان در 30 سال پیش -هم‌زمان با فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی- به این کشور سفر کرده است. او را جکی اسپیر و آنا جی. اشو، هر دو نماینده ارمنی‌تبار کالیفرنیا -که در آن جامعه ارمنی بزرگی وجود دارد- همراهی کردند.

این دیدار، آخرین تلاش خانم پلوسی برای به رخ کشیدن قدرت دیپلماتیک قوه مقننه، در بحبوحه فوران جنگ در اروپا انجام می شود و به تغییر موازنه قدرت در محدوده سابق امپراتوری شوروی سابق اشاره می‌کند، جایی که ایالات متحده از مدت‌ها قبل به دنبال ایجاد نفوذ بوده است. مناقشات اخیر که اکنون به ارمنستان سرایت کرده، بدترین درگیری از زمان جنگ تمام عیار در سال 2020 به شمار می‌رود که هزاران کشته برجای گذاشت و ارمنستان را به ویژه آسیب پذیر نشان داده است.

فرصت‌طلبی باکو

در شرایط کنونی روسیه، حامی دیرینه ارمنستان، به واسطه یک جنگ غیرمنتظره دشوار در اوکراین تضعیف شده و آذربایجان به شدت پاشینیان را تحت فشار قرار داده تا با یک توافق صلح موافقت کند که حاکمیت آذربایجان بر سرزمین مورد مناقشه را به رسمیت بشناسد.

آذربایجان پس از استقلال با توسعه ذخایر نفت و گاز ثروت قابل توجهی به جیب زده و ارتش مجهزی ایجاد کرده است. این کشور در حفظ روابط مستحکم با مسکو و در عین حال ایجاد یک اتحاد منطقه‌ای با ترکیه-در مقام عضو ناتو- که روابط تاریخی خصمانه‌ای با ارمنستان داشته، تلاش زیادی را مصروف کرده است –در حال حاضر ترکیه و ارمنستان روابط رسمی دیپلماتیک ندارند.

توافق خیانت‌کارانه؟

پاشینیان تمایل خود را برای موافقت با توافق صلح با آذربایجان اعلام کرده، اما در داخل تحت فشار شدید مخالفانی است که چنین توافقی را خیانت‌کارانه خوانده‌اند.

جرقه درگیری‌ها در روز سه‌شنبه گذشته زده شد و هر دو طرف در سراسر مرز مشترک خود اقدام به شلیک توپ‌خانه و خمپاره کردند. آذربایجان ارمنستان را به انجام «عملیات شدید تحریک‌آمیز» متهم کرد و ارمنستان نیز مدعی شد که آذربایجان به عمق خاک این کشور حمله کرده است. روسیه ظرف چند ساعت میانجی‌گری آتش‌بس را بر عهده گرفت، اما درگیری‌ها تا روز سوم ادامه یافت. به گفته تحلیل‌گران، مقامات آمریکایی به برقراری آتش‌بس کمک کرده‌اند.

وضعیت شکننده

اولسیا وارطانیان، تحلیل‌گر ارشد قفقاز جنوبی در گروه بین‌المللی بحران روز شنبه گفت: «وضعیت شکننده است. بر اساس گزارش‌های ارمنستان، نیروهای آذربایجان در داخل خاک این کشور، از جمله در فاصله نزدیکی از یکی از شهرهای این کشور و در نزدیکی چندین روستا در امتداد مرز با آذربایجان مستقر شده‌اند». به گفته او: «به نظر می رسد طرف ارمنی توانایی ترتیب دادن یک دفاع نظامی مناسب برای جلوگیری از ورود نیروهای آذربایجانی به عمق خاک خود را ندارد.یک حادثه کوچک می تواند باعث ایجاد درگیری مجدد شود».

پاشینیان روز جمعه در جلسه کابینه گفت که ارمنستان 135 سرباز را در حملات آذربایجان در روزهای اخیر از دست داده و افزود انتظار می‌رود تعداد کشته‌ها افزایش یابد زیرا بسیاری از مجروحان بر اثر جراحات جان باختند. آذربایجان روز سه‌شنبه اعلام کرد که 50 سرباز ارتش و نیروی مرزی خود را در روز اول از دست داده است.

عرض اندام دیپلماتیک کنگره

خانم پلوسی، سومین مقام عالی رتبه در ایالات متحده، اخیراً خود را در مرکز برخی از حادترین درگیری‌های جهان قرار داده است. او در ماه می از کی‌یف، پایتخت اوکراین بازدید کرد و با ولدیمیر زلنسکی رئیس‌جمهور اوکراین دیدار کرد و در ماه اگوست با سفر به تایوان، خشم چینی‌ها را برانگیخت.

متیو برایزا، سفیر سابق آمریکا در آذربایجان، گفت: «به نظر می‌رسد که پلوسی، مانند زمانی که از تایوان بازدید کرد، تلاش می‌کند تا نقش آفرینی دیپلماتیک کنگره آمریکا را به رخ بکشد و در یک درگیری منطقه‌ای دوجانبه، شاید بدون هماهنگی نزدیک با قوه مجریه، مداخله کند».

نقش بر آب شدن تلاش‌های واشنگتن؟

با این همه او تنها از یک طرف درگیری بازدید کرده و گفته بود  قصد دارد در این سفر درباره وضعیت حقوق بشر و توجه به کرامت انسانی هشدار دهد. او هم چنین سفر خود را  نمادی از تعهد واشنگتن به امنیت و دموکراسی ایروان توصیف کرده است. به گفته برایزا: «این سفر تائید کننده این ادعای دولت ارمنستان است که آذربایجان جرقه این دور از درگیری ها را زده است».

زائور شیریف، تحلیلگر قفقاز جنوبی برای گروه بین‌المللی بحران در باکو، آذربایجان، گفت که مقامات آمریکایی سخت تلاش کرده‌اند تا آذربایجان و ارمنستان را به مذاکرات بازگردانند، اما اگر مداخله خانم پلوسی این تلاش‌ها را نامتعادل کند، «آن‌گاه تلاش‌های دیپلماتیک ایالات متحده در در باکو مثبت تلقی نخواهد شد».