چرا بایدن فرمان مصونیت بن سلمان را صادر کرد؟ واشنگتن تسلیم ریاض شد!

به گزارش اکو ایران، دولت بایدن روز پنچشنبه تصمیم تازه اش را رسانه ای و اعلام کرد که محمد بن سلمان، ولیعهد عربستان در برابر هرگونه شکایت خصوصی در باب قتل جمال خاشقجی، روزنامه نگار منتقد سعودی مصونیت دارد؛  هرچند تصمیم اتخاذ شده الزام آور نیست و قضات دادگاه ها در نهایت تصمیم خواهند گرفت که آیا مصونیت را به بن سلمان اعطا کنند یا نه.با این همه فرمان مصونیت، خشم فعالان حقوق بشر و بسیاری از قانونگذاران آمریکایی را به دنبال داشت چرا که ریاض در اعمال مجازات حبس و دیگر اقدام های تلافی جویانه علیه منتقدانش در داخل و خارج از کشور سابقه هولناکی دارد، علاوه بر این این کشور اخیرا در قالب اوپک پلاس در باب کاهش تولید نفت تصمیم گرفته؛ تصمیمی که در تضاد با منافع آمریکا و در راستای تضعیف تلاش های واشنگتن و متحدانش برای منزوی کردن مسکو اتخاذ شده است.

بار دیگر پول اول شد!

جمال  خاشقچی اکتبر 2018 توسط عوامل سعودی در کنسولگری عربستان در استانبول کشته و جسدش قطعه قطعه شد؛ عملیاتی که براساس گزارش نهادهای اطلاعاتی آمریکا به دستور شاهزاده محمد بن سلمان که رهبر واقعی عربستان قلمدادمی شود، اجرایی گشت. دقایقی پس از رسانه ای شدن خبر مصونیت بن سلمان، خدیجه چنگیز نامزد جمال خاشقچی با انتشار پیامی در توئیترش نوشت«جمال بار دیگر کشته شد، تصور می کردیم آمریکا چراغ عدالت را روشن کند، اما این بار هم پول اول شد».

فعلا دفتر ارتباطات عربستان به درخواست رویترز درباره این تصمیم و چرایی صدورش پاسخی نداده و سخنگوی کنسولگری ریاض در واشنگتن  نیز در این باره اظهار نظری نکرده است. همزمان سخنگوی شورای امنیت ملی کاخ سفید با انتشار بیانیه ای مکتوب اعلام  کرد که تصمیم اتخاذ شده، تصمیمی قانونی است که توسط وزارت خارجه براساس اصول قدیمی و تثبیت شده حقوق بین الملل و عرف اتخاذ شده است. او پاسخ  به پرسش ها در این باره را به وزارت امور خارجه و دادگستری ارجاع داد.

وکلای دادگسری با انتشار سندی که در دادگاه منطقه ای کلمبیا ثبت شده نوشته اند که دکترین مصونیت روسای دولت در حقوق بین الملل به خوبی تثبیت شده است.به نوشته آنها، دولت بایدن مشخص کرده که بن سلمان، متهم اصلی این پرونده به واسطه آن که رهبر یک دولت خارجی است از مصونیت روسای دولت ها در برابر صلاحیت دادگاه های ایالات متحده برخوردار است.

اواخر سپتامبر، ملک سلمان، پادشاه عربستان با انتشار حکم سلطنتی، شاهزاده محمد را به عنوان نخست وزیر عربستان منصوب کرد؛ یکی از مقام های سعودی در این باره گفت که انتصاب ولیعهد در این مقام به واسطه مسئولیت هایی است که عهده دار است. وکلای شاهزاده 3 اکتبر با انتشار درخواستی خطاب به دادگاه های منطقه ای فدرال آمریکا  تاکید داشتند که فرمان سلطنتی در باب مصونیت ولیعهد به عنوان رهبر خارجی، جای شکی باقی نمی گذارد.

پیام بایدن برای بن سلمان

پیشتر بایدن به واسطه سفر ماه ژوئیه اش به ریاض و مشت زدن به دستان شاهزاده در بدو ورود، هدف انتقادهای گسترده ای قرار گرفت؛ این سفر با هدف رایزنی با مقام های عربستان درباره مسائل مرتبط با انرژی و امنیت انجام شد هرچند کاخ سفید اعلام کرد که رئیس جمهوری در نشستی محرمانه در باب مسائل مرتبط با حقوق بشر با بن سلمان گفتگو داشت. اتحاد دیرینه عربستان و آمریکا در ماه اکتبر، درست زمانی که اوپک پلاس به رهبری بن سلمان تصمیمی مبنی بر کاهش تولید روزانه نفت را اتخاذ کرد، تیره شد و زمینه برای جدال لفظی میان کاخ سفید و ریاض هموار گشت.

تصمیم اوپک پلاس همچنین نگرانی ها در واشنگتن درباره احتمال افزایش بهای بنزین در آستانه انتخابات میان دوره ای  نوامبر را افزایش داد، حالا با آبی شدن سنا و شکسته شدن سونامی قرمر جمهوری خواهان، تفسیرها درباره تصمم اخیر بایدن متفاوت است. منتقدانش می گویند فرمان اخیر نشان از ضعف واشنگتن در برابر پادشاهی است. سینزیا بیانکو، عضو مدعو در شورای روابط خارجی اروپا بر این باور است که تصمیم دولت آمریکا مبنی بر اعطای مصونیت به شاهزاده حامل سیگنال بسیار روشنی برای بن سلمان قلمدا می شود، پیام این است: شاهزاده باید بدون هرگونه مصالحه در راستای منافع ملی گرایانه عربستان فعالیت کند حتی زمانی که این منافع مستقیما در تضاد با منافع اصلی ایالات متحده باشد.

تسلیم در برابر ریاض یا جذب متحد قدیمی

 سارا لی ویستون، سخنگوی نهاد دموکراسی برای جهان عرب هم درباره تصمیم بایدن گفت رئیس جمهوری امریکا شخصا اطممینان داده است که شاهزاده می تواند از پاسخگویی فرار کند، چیزی فراتر از یک شوخی یا طعنه و کنایه است، چرا که رئیس جمهوری همانی بود که به مردم آمریکا وعده داد تا ولیعهد ریاض را درباره فعلی که مرتکب شده و خود به شکلی ضمنی بدان اعتراف کرده، پاسخگو نماید. به گفته او بایدن مرتکب خطای بزرگی شد؛ خطایی که در کارنامه ترامپ هم ثبت نشد.به باور ویتسون غیر ممکن است تصمیم اخیر بایدن را بتوان چیزی جزء تسلیم محض واشنگتن در برابر تاکتیک های سعودی قلمداد کنیم، تاکتیکی چون کاهش تولید نفت. بایدن این امتیاز را اعطا کرد تا در برابرش موضع ولیعهد را تغییر دهد.

در این میان گروهی از ناظران می گویند تصمیم بایدن مبنی بر مصونیت بن سلمان در راستای پایان دادن به تنش میان دو بازیگر اتخاذ شده است؛ تا پس از آن ریاض بیش از این از متحد دیرینه اش یعنی آمریکا فاصله نگیرد. آندریاس کریگ، استاد دانشگاه سلطنتی لندن نیز در این باب گفت که در میانه رقابت قدرت های بزرگ آمریکا با روسیه و چین، ایالات متحده به خوبی می داند که عربستان گزینه های دیگری هم برای جایگزینی دارد.