جهش در فعالیت‌های بین‌المللی چین با تاکید بر خصومت با آمریکا

به گزارش اکوایران، پس از سه سال انزوای عمدتاً خودخواسته در صحنه جهانی، چین درصدد است تا دیپلماسی تهاجمی خود را افزایش دهد و زمین‌های از دست رفته را بازیابد؛ همه اینها در حالی است که موضع عمومی خود را نسبت به رقیب ابرقدرت خود، ایالات متحده، سخت‌تر می‌کند.

کین گانگ، وزیر خارجه جدید پکن، روز سه‌شنبه با اشاره به بهبود این کشور از همه‌گیری و از سرگیری مناسبات بین‌المللی، اعلام کرد که «دیپلماسی چین دکمه شتاب‌گیری را فشار داده است.»

افزایش 12.2 درصدی بودجه دولت چین برای هزینه‌های دیپلماتیک در سال جاری، این افزایش فعالیت را تقویت می‌کند. این یک جهش شدید نسبت به دوران سیاست کووید-صفر است که مرزهای چین به سبب آن عمدتاً بسته بود: در سال 2020، چین بودجه دیپلماسی خود را 11.8 درصد کاهش داد و در سال ۲۰۲۲ یک افزایش خفیف 2.4 درصدی را تجربه کرد.

بنابر گزارشی از سی‌ان‌ان، بودجه امسال که 54.84 میلیارد یوان (حدود 8 میلیارد دلار) تعیین شده است، کمتر از میزان قبل از همه‌گیری است، اما کارشناسان می‌گویند که افزایش قابل توجهی برای چین است تا تعامل دیپلماتیک خود با جهان را از سر بگیرد و گسترش دهد. در مقایسه، در ایالات متحده، بودجه درخواستی سال 2023 برای «امور بین‌الملل» که در وب‌سایت وزارت خارجه فهرست شده بود، 67 میلیارد دلار بود.

و این پول تنها برای تأمین مالی سفرهای دیپلماتیک استفاده نخواهد شد. به گفته وزارت دارایی چین، اصطلاح کلی "هزینه های دیپلماتیک" طیف وسیعی از حوزه ها را در بر می گیرد، از بودجه وزارت خارجه، سفارتخانه‌ها و کنسولگری‌های چین گرفته تا مشارکت چین در سازمان‌های بین المللی، کمک های‌خارجی و تبلیغات خارجی.

آلفرد وو، دانشیار دانشکده سیاست عمومی لی کوان یو در دانشگاه ملی سنگاپور، خاطرنشان کرد که چین احتمالاً هزینه‌های خود را برای تلاش‌های تبلیغاتی و هدف قرار دادن مخاطبان خارجی برای خدمت به منافع دیپلماتیک پکن - از جمله از طریق برنامه‌های رسانه‌های اجتماعی چینی- افزایش می‌دهد.

وو گفت: «برای مثال، آنها سعی می کنند از طریق وی چت در کشورهای مختلف مانند سنگاپور و مالزی نفوذ خود را گسترش دهند و کسانی را که به زبان چینی صحبت می کنند هدف قرار دهند.»

کارشناسان همچنین این سوال را مطرح می‌کنند که آیا بخشی از این افزایش به دلیل نگرانی بدهی‌ها و مشکلات بازپرداختی است که کشورهای تحت ابتکار توسعه خارجی شی جین پینگ، رهبر چین، معروف به «طرح کمربند و جاده» با آن مواجه هستند.

یون سان، مدیر برنامه چین در اندیشکده استیمسون مستقر در واشنگتن گفت: «حتی اگر بازپرداخت سود و اصل پول به حالت تعلیق درآید، باز هم حفره بزرگی در بودجه‌ی کشورهای طرف قرارداد طرح کمربند و جاده  ایجاد شده است.»

سان گفت که امسال دهمین سالگرد طرح کمربند و جاده است و رهبران چینی احتمالاً به دنیا سفر خواهند کرد تا درباره موفقیت‌های آن صحبت کنند. او گفت: «این معمولاً به معنای هزینه‌های دیپلماتیک بیشتر مانند کمک‌ها و بسته‌های هدیه است.»

چین قرار است پس از یک تأخیر طولانی به دلیل همه‌گیری، امسال میزبان سومین همایش «کمربند و جاده» برای همکاری‌های بین‌المللی باشد،. همچنین میزبان اولین نشست حضوری بین شی و رهبران پنج کشور آسیای مرکزی خواهد بود.

سان گفت: «چین می‌خواهد عقب افتادگی را جبران کند و کارهای بیشتری برای جبران زمان و فرصت‌های از دست رفته انجام دهد.

و چین کارهای زیادی برای انجام دادن دارد، حداقل از نظر تثبیت روابط با کشورهای توسعه یافته.

نظرسنجی‌های جهانی توسط مرکز تحقیقاتی پیو نشان داده است که افکار عمومی در اقتصادهای پیشرفته نسبت به چین از سال 2017 به دلیل نگرانی‌ها در مورد سابقه حقوق بشری و افزایش فعالیت نظامی پکن در دریای چین جنوبی، به شدت منفی شده است. چشمگیرترین کاهش طی سال‌های 2019 و 2022 بوده است.

بر اساس نظرسنجی پیو که در سال گذشته منتشر شد، از زمان همه‌گیری، نظر عموم درباره چین تنها بدتر شده است، تا حدی به دلیل این تصور که چین شیوع اولیه کووید در ووهان را اشتباه مدیریت کرده است.

تشدید لفاظی‌ها نسبت به آمریکا

یک تغییر قابل توجه در تلاش‌های دیپلماتیک چین، رویکردی قوی‌تر در پس زدن علنی ایالات متحده - از بالاترین سطح رهبری چین است.

شی در اظهارات مستقیم و غیرمعمول روز دوشنبه، ایالات متحده را به رهبری کمپینی برای سرکوب چین و ایجاد مشکلات جدی داخلی برای آن متهم کرد.

شی جین پینگ در حاشیه نشست سالانه قانونگذاری در پکن به گروهی از مشاوران دولتی که نماینده مشاغل خصوصی هستند، گفت: «کشورهای غربی به رهبری ایالات متحده ما را به طور همه جانبه مهار و سرکوب کرده‌اند و این موضوع چالش‌های شدید بی‌سابقه‌ای را برای توسعه ما به همراه داشته است.»

رهبر ارشد چین معمولاً از حمله مستقیم به ایالات متحده در انظار عمومی اجتناب می‌کند، حتی با وجود بدتر شدن شدید روابط دوجانبه. شی معمولاً هنگام اظهار نظر انتقادی درباره واشنگتن فقط به «کشورهای غربی» یا «برخی کشورهای توسعه‌یافته» اشاره می‌کند.

سرزنش صریح سیاست ایالات متحده توسط شی روز سه شنبه توسط کین گانگ، وزیر امور خارجه بازتاب یافت و گفت که رقابت ایالات متحده با چین در واقع تماماً مربوط به "مهار و سرکوب" و "یک بازی با جمع صفر مرگ و زندگی" است.

کین هشدار داد: «اگر ایالات متحده ترمز نکند و با سرعت خود در مسیر اشتباه ادامه دهد، هیچ گاردریلی نمی‌تواند از خروج آن از مسیر جلوگیری کند و مطمئناً درگیری و رویارویی رخ خواهد داد.»

برای ناظران دیرینه سیاست چین، لفاظی‌های تند زنگ خطر را برای روابط پرتنش ایالات متحده و چین به صدا در می آورد، در حالی که هیچ مسیری برای کاهش تنش دیده نمی‌شود.

بیل بیشاپ، نویسنده خبرنامه Sinocism، نوشت: «مطمئناً این طور به نظر می‌رسد که طرف (چینی) تصمیم گرفته است تا با قدرت بیشتری به آنچه که اتهامات و اقدامات ناعادلانه ایالات متحده می‌داند، پاسخ دهد.»

اکنون که شی - قدرتمندترین رهبر چین در دهه‌ها - مستقیماً به ایالات متحده تاخته است، انتظار می‌رود کل دستگاه رسمی و تبلیغاتی چین به این موضوع توجه کرده و با جدیت همین مسیر را دنبال کنند.

با توجه به اجماع در مورد سختگیری در برابر چین و تندتر شدن نظر عمومی آمریکا، احتمال نرمش و کاهش تشنج در واشنگتن نیز وجود ندارد. بر اساس یک نظرسنجی گالوپ که روز سه شنبه منتشر شد، تنها 15 درصد از آمریکایی‌ها در سال 2023 نسبت به چین نظر مثبت دارند، 5 درصد کاهش نسبت به سال گذشته و کاهش 38 درصدی نسبت به سال 2018. بر اساس این نظرسنجی بیش از هشت نفر از هر 10 بزرگسال آمریکایی در حال حاضر نظر منفی نسبت به چین دارند.

بیشاپ نوشت: «انتظار داشته باشید که رابطه چین و آمریکا به سرعت بدتر شود. متاسفانه به نظر می‌رسد داریم وارد دوره بسیار خطرناک‌تری در روابط آمریکا و چین می‌شویم.»

دیپلماسی "گرگ جنگجو"؟

از اواخر سال گذشته، برخی از ناظران به لحن رو به تلطیف پکن در امور خارجی اشاره کرده‌اند و در عین حال پس از نشست‌های متعدد شی با رهبران غربی در نشست گروه 20 در اندونزی، به نظر می‌رسید که پکن در تلاش است دیپلماسی خود را با دولت‌های غربی تقویت کند.

تنزل مقام سخنگوی منازعه‌جوی وزارت امور خارجه، ژائو لیجیان و ترفیع کین - سفیر سابق چین در ایالات متحده - به عنوان وزیر امور خارجه توسط برخی به عنوان سیگنالی در نظر گرفته شد از این که چین در حال دور شدن از دیپلماسی «گرگ جنگجو» است، نوعی دیپلماسی تهاجمی که طی سال‌های اخیر توسط نمایندگان پکن اتخاذ شده است.

روز سه شنبه هنگامی که در مورد چنین تغییری از کین سؤال شد، از دیپلماسی عبارت "گرگ جنگجو" به عنوان یک "تله روایتی" انتقاد کرد.

کین گفت: «کسانی که این اصطلاح را ابداع کردند و این دام را به راه انداختند، یا اطلاعات کمی در مورد چین و دیپلماسی آن دارند، یا دستور کار پنهانی در نادیده گرفتن حقایق دارند. در دیپلماسی چین، حسن نیت و مهربانی کم نیست. اما اگر دیپلمات‌های چینی با شغال‌ها و گرگ‌ها روبه‌رو شوند، چاره‌ای جز مقابله رودررو با آن‌ها و محافظت از سرزمین مادری خود نخواهند داشت.»

برای خانم سان، کارشناس مرکز استیمسون، لحن سخنان کین تعجب آور نبود. او گفت که این لحن با خطوط ثابت چین در سیاست خارجی همسو است. من فکر می‌کنم که لحن کین قاطعانه و تند است، اما به تندی دیپلماسی گرگ جنگجو نیست که از دیپلمات‌های دیگر چینی دیده ایم.»

در عین حال آقای وو، کارشناس ساکن سنگاپور، گفت که او در روابط دیپلماتیک پکن نرمی چندانی مشاهده نکرده است. او با اشاره به سلف کین، وانگ یی که اخیراً به مشاور ارشد سیاست خارجی شی ارتقاء یافته است، گفت: «کین گانگ ممکن است کمی نرم‌تر از وانگ یی باشد، اما وانگ مقام شماره یک در دیپلماسی است. آنها همچنان از دستور شی برای نشان دادن "روحیه جنگنده" خود پیروی می کنند، اینکه به طور فعالانه به صحنه بروند و با نیروهای متخاصم علیه چین مبارزه کنند.»