پشت پرده ابتکار عمل دلال قدرت جدید در خاورمیانه؛ محرمانه‌های توافق در پکن

به گزارش اکوایران، منابع آگاه به وال استریت ژورنال گفتند که زمانی که رهبران عرب دسامبر گذشته در یک نشست منطقه ای در ریاض با شی جین پینگ دیدار کردند، رئیس جمهوری چین ایده بی سابقه ای را مطرح کرد؛ او از کشورهای عرب حاشیه خلیج فارس خواسته تا در گردهمایی با حضور مقام های ایران در سال 2023 حضور یابند.

ابتکار عمل دلال جدید قدرت در خاورمیانه

 تا جمعه ای که گذشت، چین برای احیای روابط ایران و عربستان که به مدت هفت سال قطع شده بود، میانجیگری می کرد. به نوشته وال استریت ژورنال، حالا برگزاری نشستی با ابعادی وسیع میان ایران و شورای همکاری خلیج فارس که پیشتر از آن گزارشی منتشر نشده بود، در مسیر پایانی اش قرار دارد.ابتکار دیپلماتیک «شی» نشان می دهد که پکن نقشی مرکزی برای خود به عنوان دلال قدرت جدید در خاورمیانه می بیند، منطقه ای استراتژیک که در آن ایالات متحده برای دهه‌ها به عنوان تاثیرگذارترین بازیگر خارجی فعالیت دارد.

حالا دیگر چین صرفا بر جریان انرژی و تجارت متمرکز نیست، نفوذ پکن در منطقه نشان از فصل تازه در رقابت میان پکن و واشنگتن دارد. توافق ریاض و تهران که هفته گذشته پشت درهای بسته در پکن به امضا رسید، برخی از حساس ترین مسائل مرتبط با دو بازیگر را روی میز قرار داده است.

ادعاها درباره محرمانه‌های یک مذاکره

آن‌گونه که وال استریت ژورنال مدعی است مقام های دو کشور گفتند که عربستان موافقت کرده تا فعالیت شبکه ایران‌اینترنشنال را که توسط چند بازرگان سعودی تامین مالی می شود مهار کنند.

در مقابل وال استریت ژورنال مدعی شد که ایران موافقت کرده تا مانع از حمله انصار الله یمن به مواضع این کشور شود؛ گروهی که بخشی از یمن را در اختیار دارند و از زمان اغاز جنگ ائتلاف نظامی به رهبری عربستان با ریاض می جنگند. تقریبا یک سالی است که آتش بس برقرار شده و انصار الله و سعودی ها برای ماه ها درگیر گفتگوهای مستقیم برای پایان دادن به جنگ هستند، مقوله ای که خواست اصلی دولت بایدن نیز هست. فعلا به ادعای این نشریه، وزارت خارجه چین، ایران و عربستان به درخواست ها برای اظهار نظر در این باره پاسخ ندادند.  

مانور چین در حیاط خلوت آمریکا

جان والترمن، کارشناس خاورمیانه فعال در اندیشکده مرکز مطالعات استراتژیک و بین‌الملل در این باب به وال استریت ژورنال گفت که این توافق به رهبران چین اجازه می‌دهد نقش جهانی خود را پیش ببرند و ادعای ایالات متحده مبنی بر این که نظم مبتنی بر قوانین به رهبری آمریکا تنها انتخاب مسئولانه ای است که دولت ها می توانند انجام دهند را تضعیف خواهد کرد.

 در این میان هستند گروهی که مدعی اند توافق میان تهران و ریاض مبنی بر بازگشایی سفارتخانه های خود به واسطه سیاست های گروه های تندرو در دو کشور چندان پایدار نیست. با این همه آنگونه که وال استریت ژورنال مدعی است مقام های ریاض گفته اند که ایران انگیزه اساسی برای دسترسی به یک توافق را داشت چرا که درگیر به ادعای این نشریه بحران مالی است و اقتصاد این کشور به واسطه تحریم های اعمالی ایالات متحده تجت فشار قرار دارد. این نشریه مدعی است که تهران قادر است با نزدیک شدن به عربستان در شریطی که تحت فشار سیاسی قرار دارد، سود ببرد.

ماحصل رویکرد تاکتیکی تهران

وال استریت ژورنال در ادامه ادعای خود آورده که در شرایط کنونی تهران و مسکو اتحادی نظامی تعریف کرده اند اما روسیه ثابت کرده که نمی تواند کمک های اقتصادی اضطراری در اختیار ایران قرار دهد. در این میان ادعاها در باب ارسال پهپادهای ایرانی به روسیه ( ادعایی که تهران بارها آن را رد کرده ) در کنار ناارامی های داخلی، دو مولفه ای بود که امیدها برای احیای برجام و برداشتن تحریم ها را کاهش داد.

 با این همه مصطفی پاکزاد، مشاور ایرانی شرکت های خارجی در این باب گفت که توافق با عربستان یک اقدام تاکتیکی از جانب ایران بود. چین بزرگ ترین وارد کننده نفت ایران است و اهرم اقتصادی قابل توجهی در این کشور دارد. خبرگزاری مهر گزارش داد پیش از اعلامیه منتشر شده روز جمعه چین به ایران اجازه داد تا از بخش‌هایی از وجوه بانک های چینی، مجموعا 20 میلیارد دلار، استفاده کند که با خروج ایالات متحده از توافق هسته ای و اعمال تحریم ها در سال 2018 مسدود شد بود.

در گردهمایی دسامبر در مرکز همایش سلطنتی ریاض، رهبران شش کشور شورای همکاری خلیج فارس از پیشنهاد شی برای برگزاری نشست و کاهش تنش با ایران استقبال کردند. مقام های ریاض امیدوارند که چین بتواند از روابط اقتصادی اش برای تاثیرگذاری بر ایران استفاده کند؛ خواسته ای که ایالات متحده برای دستیابی بدان به اهرم تحریم و فشار یا مذاکره متوسل شده است. با این همه هستند گروهی که می‌گویند بعید است چین که فعالیت هایش در خاورمیانه به تعمیق روابط اقتصادی محدود شده موفق شود به یکی از شدیدترین رقابت ها در جهان پایان دهد.

شروط ادعایی ایران

به نوشته وال استریت ژورنال، چند روز بعد از اجلاس ریاض، افراد مطلع از رایزنی هایی گفتند که مقام های چینی برنامه های خود را با ایران در میان گذاشتند؛ آن هم در شرایطی که تهران از موضع پکن در ارتباط با جزایر سه گانه ایرانی ناراحت بود. به ادعای وال استریت ژورنال، ایران از پکن خواسته بود تا لحن بیانیه را تغییر دهد تا با میانجیگری پکن در باب احیای روابط دیپلماتیک با ریاض موافقت شود.

به ادعای وال استریت ژورنال  اواخر ژانویه، شاهزاده فیصل بن فرحان، وزیر خارجه عربستان در داووس سوئیس گفت که ریاض به ایران نزدیک شده و در تلاش هستیم راهی برای گفتگو پیدا کنیم. او به نقش چین اشاره ای نداشت. پس از آن تهران،علی باقری کنی، مذاکره کننده ارشد خود را فرستاد تا جزئیات را بررسی کند، کنی خواستار آن شد تا چین نقش برجسته تری را در مذاکرات هسته ای تهران با قدرت های جهانی ایفا نماید و از اقتصاد ایران حمات کند. این نشریه مدعی شد که در مقابل تهران موافقت کرد که برای مذاکرات با عربستان پیش شرطی نداشته باشد.