آیا ایران و آذربایجان درگیر جنگ می‌شوند؟

به گزارش اکوایران، تنش‌های میان ایران و آذربایجان در ماه‌های اخیر افزایش یافته است.

 اخیرا وزارت امور خارجه ایران در واکنش به اقدام خصمانه باکو که همانا اخراج چهار دیپلمات ایرانی توسط جمهوری آذربایجان بود، از اقدام دیپلماتیک متقابل خبر داد. این در حالی است که آذربایجان چندی بعد مدعی شد که 6 نفر از اتباع خود را به اتهام ارتباط با سرویس های مخفی ایران، بازداشت کرده است.

الهام علی‌اف یکی از متحدان نزدیک ترکیه، رقیب ایران پس از حمله مردی به سفارت آذربایجان در ایران و کشته شدن مامور امنیتی سفارت و زخمی شدن چند نفر دیگر، انگشت اتهام را به سوی تهران نشانه رفت. ایران در همان بازه زمانی گفت که از آنجایی که این حادثه با انگیزه شخصی و فردی رخ داده، بهتر است بر روی روابط دیپلماتیک تهران و باکو تاثیری نگذارد. اما علی اف مدعی شد که این حمله، حمله تروریستی یوده، از همین رو سفارت این کشور در ایران را تعطیل کرد. آذربایجان همچنین از ایران به دلیل حمایت های ادعایی از ارمنستان در مناقشه چند دهه بر سر منطقه قره باغ انتقاد کرده است.

در همین راستا خبرگزاری الجزیره در باب تنش میان ایران و آذربایجان نوشته، فارغ از اختلاف ها در روابط دو بازیگر، ارتقای روابط باکو و تل‌آویو شاید بیش از همه به تنش‌های میان ایران و آذربایجان دامن زده است. تهران بارها به باکو در باب گرم شدن روبطش با تل‌آویو هشدار داده بود، اما درگیری لفظی میان ایران و آذربایجان پس از آن که دیپلمات های ارشد اسرائیل و آذربایجان در یک کنفرانس مطبوعاتی درباره تشکیل جبهه ادعایی واحد علیه ایران بحث کردند، اوج گرفت.

پس از آن که آذربایجان سفیر خود در تل‌آویو را منصوب کرد، تهران هشدار داد که این رویکرد جدید باکو می‌تواند تهدیدی علیه امنیت ملی ایران باشد پس نمی توان آن را نادیده گرفت.

ولی خلجی،  تحلیلگر مسائل قفقاز و آسیای مرکزی بر این باور است که رابطه رو به رشد آذربایجان و اسرائیل به واسطه دلایل بسیای است. او در این باره به الجزیره گفت که آذربایجان از منظر سیاسی به یک لابی یهودی برای مقابله با نفوذ ارمنستان در غرب بالاخص در ایالات متحده نیاز دارد، در حالی که از منظر اقتصادی، اذربایجان تامین کننده اصلی نفت اسرائیل است.

خلجی بر این باور است که جمهوری آذربایجان تحت تاثیر جامعه ارمنی دیاسپورا از منظر نظامی قادر به تامین صلح و تجهیزات نظامی و دفاعی پیشرفته از کشورهای آمریکایی و اروپایی نیست. به گفته او، در چنین شرایطی ترکیه، اسرائیل و پاکستان به سه منبع اصلی تامین کنده نیازهای دفاعی و نظامی جمهوری آذربایجان تبدیل شده اند.

حال سوالی که برخی مطرح می کنند این است که آیا تنش های حاکم میان تهران و باکو، دو کشور را درگیر جنگ خواهد کرد؟ در پاسخ باید گفت، در شرایط کنونی دو کشور در حال ترسیم قدرت نظامی‌شان هستند. سپاه پاسداران و ارتش ایران از زمان پایان جنگ قره باغ در سال 2020 چندین دوره رزمایش نظامی در سطوح بالا در مناطق شمال غرب در نزدیکی مرز آذربایجان برگزار کرده‌اند.

با این‌همه آن‌گونه که خلجی تکید دارد، تشدید تنش‌ها میان تهران و باکو لزوما به جنگ ختم نمی‌شود و می تواند به چرخه تنش‌زدایی منجر شود.به باور او هرچند تنش های حاکم جدی است با این همه عوامل متعددی وجود دارد که مانع درگیری می شود از جمله وابستگی های اقتصادی و تجاری، مسیرهای ترانزیتی و همچنین وابستگی آذربایجان به مسیرهای ارتباط ایران برای رسیدن به نخجوان. این تحلیلگر در نهایت تاکید کرد که ترکیه و روسیه در شرایط کنونی می توانند به سان میانجی عمل کنند، نقشی مشابه نقشی که پکن در رابطه ایران و عربستان ایفا کرد.