به گزارش اکوایران، داده‌های اعلام‌شده از سوی گمرک جمهوری اسلامی ایران نشان می‌دهد در یازده‌ماهه سال 1401، بیش از 25 میلیون تن کالا به ارزش 9 میلیارد و 380 میلیون دلار به مقصد عراق صادر شده است. بررسی جزئیات آمار منتشر شده حاکی از آن است گاز طبیعی مایع شده (LNG) بیشترین سهم را به لحاظ وزنی و ارزشی در میان کالاهای صادراتی داشته است.

چرا بازار صادراتی عراق را باید جدی گرفت؟

کشور عراق در همسایگی ایران با برخورداری از تشابهات فرهنگی و پیوستگی‌های قومی و مذهبی، یکی از شرکای تجاری مهم ایران در سال‌های اخیر بوده است. نزدیکی جغرافیایی به عراق موجب سهولت سطح تجارت آن با ایران شده است که زمان تردد کالاها در میان مرزهای دو کشور را کاهش می دهد و اهمیت این موضوع بویژه در صادرات محصولات کشاورزی مشاهده می‌شود.

از دیدگاه کارشناسان، در سایه تحریم‌های بین‌المللی، روابط تجاری ایران و عراق تنگاتنگ و با چشم‌اندازی مثبت بوده به طوری که در حال حاضر عراق پس از چین دومین مقصد صادرات محصولات ایرانی محسوب می‌شود.

از سوی دیگر، بررسی ظرفیت‌های تجاری دو کشور حاکی از آن است که بخش دولتی و خصوصی ایران با نفوذ خود باید روابط تجاری با عراق را توسعه دهند تا در سال‌های آتی سهم عمده‌ای در بازار کالاهای صادراتی به عراق داشته باشند، زیرا ایران در بازار عراق با رقبای قدرتمندی همچون ترکیه مواجه است.

بر این اساس، بررسی روند صادرات ایران به عراق در سال گذشته‌، می‌تواند در تحلیل این موضوع کمک‌کننده باشد.

صادرات​​​​​​​

روند یازده‌ماهه صادرات ایران به عراق

ارزش صادرات به عراق بر اساس آمار منتشره در 11 ماه سال گذشته حاکی از فراز و فرودهایی است؛ بطوریکه از ابتدای فروردین تا آذر سال گذشته ارزش کالاهای صادر شده به عراق روند نسبتا باثباتی داشته، اما در دی‌ماه با یک جهش صعودی، ارزش کالاهای صادراتی ایران به همسایه غربی به حدود 3 میلیارد و 670 میلیون دلار رسیده و نسبت به ماه قبل از خود حدود 550 درصد افزایش یافته است. 

البته آمارهای تجارت بهمن حاکی از آن است که رشد مقطعی صادرات کالاها به عراق در دی‌ماه تداوم نداشته و با افت 87 درصدی مواجه بوده و رقم 495 میلیون دلار ثبت شده است. 

وزن کالاهای صادرشده می‌تواند نمایی از حجم صادرات را نشان دهد؛ چراکه محاسبه ارزشی صادرات، تحت‌تاثیر تورم کم یا زیاد می‌شود. بررسی این موضوع حکایت از این دارد که از فروردین تا اوایل تابستان سال گذشته وزن کالاهای صادر شده به عراق روند کاهشی داشته است؛ اما در ادامه، بویژه در مهر و آبان، صادرات به عراق کمی افزایش یافته و نهایتا در دی‌ماه به بالاترین سطح یازده‌ماهه رسیده است. وزن کالاهای صادراتی در دی‌ماه حدود 9 میلیون و 208 هزار تن برآورد شده و نسبت به ماه قبل از خود حدود 441 درصد افزایش یافته است. 

روند مثبت وزن کالاهای صادر شده به عراق در بهمن نسبت به دی‌ماه ریزش بسیاری داشته است؛ بطوریکه در این ماه شاهد افت 85 درصدی صادرات به این کشور بودیم.

کدام کالاها سهم صادراتی بیشتری به عراق داشته‌اند؟

بررسی اقلام عمده صادراتی ایران به عراق نشان می‌دهد مهمترین کالاهای صادر شده شامل گاز طبیعی مایع شده، میله‌های آهنی یا فولادی، محصولات زراعی تازه، قطعات توربین‌های بخار، روغن‌های سبک،  لوازم پلاستیکی، شمش آهنی و فولادی و کامپاند پلی‌اتیلن ویژه بوده است.

علاوه بر کالاهای صادرشده به عراق، این کشور از حیث صادرات برق و گاز نیز برای ایران بسیار اهمیت داشته است. بنا بر گزارش اتاق ایران، طبق توافقات ایران و عراق در مرداد سال گذشته، عراق روزانه به 50 تا 55 میلیون متر مکعب گاز نیازمند است که 40 میلیون متر مکعب از این تقاضا توسط ایران تأمین می‌شود. عمده گاز وارداتی عراق از ایران برای تولید برق به نیروگاه‌های این کشور تزریق می‌شود.

در نتیجه مشاهده می‌شود صادرات گاز طبیعی مایع شده طی یازده‌ماهه نخست سال گذشته با بیش از 9 میلیون و 140 هزار تن به ارزش 3 میلیارد و 558 میلیون دلار، بیشترین تاثیر مثبت در افزایش مقدار صادرات به لحاظ ارزشی و وزنی داشته است. میله‌‌‌‌‌‌های آهنی و فولادی نیز در این بررسی در جایگاه بعدی قرار می‌گیرند. در محصولات زراعی تازه نیز هندوانه، سیب و گوجه به ترتیب از لحاظ وزنی سهم عمده‌ای در صادرات ایران به عراق داشته‌اند.

طی 11 ماه نخست سال گذشته، صادرات اجزا و قطعات توربین‌های بخار به کشور عراق اگرچه با 9.5 میلیون تن به لحاظ وزنی، کمترین سهم از صادرات را داشته اما 94 میلیون دلار به نفع ایران ارزآوری داشته است.

صادرات​​​​​​​