آغاز دهه سوم قدرت سلطان مقتدرِ امروزی؛ درس اردوغان به دنیا

به گزارش اکوایران، به نقل از اقتصادنیوز، ترکیه به عنوان عضو استراتژیک ناتو راه خود را انتخاب کرد: مردم ترکیه به جای یک فرد دموکراتِ ناشناخته و آزمایش‌پس‌نداده، یک اقتدارگرای کارکشته و امتحان‌پس‌داده را انتخاب کردند. چه شد که اردوغان پیروز شد؟ او در دورۀ جدیدش چگونه ظاهر خواهد شد؟ ترکیه اکنون یک کشور قطبی‌شده میان هواداران و مخالفان اردوغان و با اقتصادی شکننده و ضربه‌دیده است. منتقدان می‌گویند که رئیس‌جمهور هیچ راه‌حلی برای هیچ‌کدام ندارد.

توانایی منحصربه‌فرد اردوغان در مبارزات انتخاباتی

با اعلام نتایج دور دوم انتخابات ترکیه، خیابان‌های پایتخت این کشور، آنکارا، مملو از پرچم‌های ترکیه، به‌صدادرآمدنِ بوق ماشین‌ها، و خوشحالی هواداران اردوغان شد. تعداد زیادی از هوادارانش به طرف کاخ ریاست‌جمهوریِ هزاراتاقی او هجوم بردند. رقیب او قول داده بود که این کاخ را در معرض استفاده عمومی قرار دهد.

اردوغان شاید در آوازخواندن استعداد کمی داشته باشد، سرودی که او پس از پیروزی برای هوادارانش خواند کوک نبود، اما بی‌شک در رقابت‌های انتخاباتی بسیار متبحر و قوی است و همواره عملکردی عالی را از خود نشان داده است.

هیچ کدام از نظرسنجی‌ها پیش‌بینی چنین پیروزی‌ای را برای او نکرده بودند و احتمال شکستش را بالا تخمین زده بودند، اما او نشان داد که جامعۀ ترکیه را بهتر از هر کس دیگری می‌شناسد. البته پیروزی اردوغان آنقدرها هم قاطع نبود و رقیب او، کمال قلیچدار اوغلو، فقط 4 درصد با او فاصله داشت. اردوغان قطعاً به این مسئله فکر و سعی خواهد کرد آن را علاج کند.

تقابل با دموکراسی و حقوق بشر 

رهبر اپوزیسیون، یعنی قلیچدار اوغلو، سعی کرد خود را آدم‌خوبۀ انتخابات نشان دهد و کمپین خود را بر این برنامه استوار کرده بود: گفتن از حقوق بشر و دموکراسی و تکثر و دادن وعدۀ بهار جدید برای ترکیه. اما پس از مدتی به سمت راست منحرف شد و برای مثال، قول داد که همۀ پناهندگان را هرطور شده به کشورشان برگرداند. این گردش به راست توسط قلیچدار اوغلو باعث شد که حمایت بیش‌تری از جانب ناسیونالیست‌ها به سوی او روانه شود، اما باز هم کافی نبود و نتوانست شکاف 5 درصدی میان او و اردوغان را پر کند.

اردوغان که اسلام‌گرا محسوب می‌شود و 20 سال است که رهبری ترکیه را در دست دارد، رابطه و پیوند خاصی با هوادارانش از همان 20 سال پیش برقرار کرده است. بسیاری از محافظه‌کاران مذهبی جامعۀ ترکیه شبیه اردوغان هستند. آنها در این 20 سال در تمام سختی‌ها و آسودگی‌ها کنار اردوغان بوده‌اند، ازجمله در دوران ابرتورم، و حالا هم تصمیم گرفته‌اند 5 سال دیگر به او مهلت دهند.

سلطانِ امروزی و مقتدر

اغلب طرفداران اردوغان مانند خانم خدیجه هستند. خدیجه دوران، یک زن 50 ساله که روسری به سر دارد و از پیروزی اردوغان خوشحال است و لبخند از لبانش محو نمی‌شود، دربارۀ اردوغان و پیروزی‌اش می‌گوید: «ما خیلی خوشحالیم که اردوغان همچنان ما و کشور را رهبری خواهد کرد. این احساس و خوشحالی ما یک احساس خاص و یکتاست و بهتر از این نمی‌شود. همۀ دنیا باید صدای ما را بشنود. اردوغان رهبری بود که تمام دنیا را به چالش کشید و درس لازم را به همۀ آنها داد».

هواداران اردوغان، علاوه بر اسلام‌گرایی او، چیز دیگری را نیز در وجود او دیده و پسندیده‌اند. آنها اردوغان را یک سلطان امروزیِ مقتدر می‌بینند که سر خم نمی‌کند و تسلیم نمی‌شود. اکثریت مردم ترکیه این سلطان مقتدر را به تصویر «آدم ناز و خوب»ـی که قلیچدار اوغلو از خود به نمایش گذاشته بود ترجیح دادند.

حضور پررنگ‌تر مذهب

هرچندکه اردوغان در سخنرانی پیروزی‌اش تأکید داشت که فقط ترکیه برندۀ واقعی این انتخابات بود، اما در همان سخنرانی فرصت را غنیمت شمرد و به اپوزیسیون و اقلیت‌ها حمله کرد. پیش‌بینی می‌شود که حملات لفظی و عملی اردوغان به این دو هدف، یعنی اپوزیسیون و اقلیت‌ها، ادامه داشته باشد و حقوق بشر و آزادی بیان در ترکیه بیش از پیش مورد تهدید واقع شود. همه می‌دانیم که طولانی‌ترین رهبر ترکیه، یعنی اردوغان، معروف به خویشتنداری نیست.

اکنون کسانی که در ترکیه خواهان تغییر هستند، یعنی 48 درصد از رأی‌دهندگان، ناامید شده و حتی ترسیده‌اند. آنها می‌دانند که باز هم برای 5 سال دیگر، در فضای عمومی این جمهوری سکولار که در ماه اکتبر صدمین سال تأسیس خود را جشن خواهد گرفت، حضور مذهب بیش‌تر و پررنگ‌تر از آزادی خواهد بود و آزادی در این فضا، رو به کاهش و نه افزایش خواهد بود.

موضع پوتین و همسایگان ترکیه

پیروزی اردوغان خوشحالی پوتین را نیز در پی داشته است. قلیچدار اوغلو آشکارا گفته بود که در سیاست خارجی به سمت غرب متمایل خواهد شد. جای تعجب نیست که پوتین یکی از اولین کسانی بود که به رهبر ترکیه تبریک گفت. پوتین هر کاری که می‌توانست انجام داد تا کفۀ ترازو را به نفع اردوغان تغییر دهد، ازجمله اینکه طلب 600 میلیون دلاری از خود از ترکیه بابت فروش گاز را به تعویق انداخت.

اما نتیجۀ انتخابات، همسایگان ترکیه و متحدانش در ناتو را در چه موقعیتی قرار می‌دهد؟ آنها مراقب و محتاط خواهند بود، زیرا می‌دانند که رئیس‌جمهور اردوغان اغلب از برهم‌زدن نظم بین‌المللی مستقر لذت می‌برد.